Những kỷ niệm sâu sắc về công tác dân vận quốc tế của Nữ tướng Nguyễn Thị Định

"Thực tình tôi đâu muốn làm Tướng"

Năm 1985, trong Hội nghị các vị lãnh đạo Hội phụ nữ các nước XHCN họp ở Moskva (Liên Xô, nay là Liên bang Nga), nữ anh hùng du hành vũ trụ V. Tezeckova, Chủ tịch Ủy ban Phụ nữ Liên Xô, đánh giá cao vai trò của Hội LHPN Việt Nam, một Hội mạnh và năng động trên trường Quốc tế có cô Ba Định là Phó Chủ tịch Liên đoàn phụ nữ dân chủ quốc tế hoạt động tích cực và hiệu quả. 

Tại Hội nghị của Liên đoàn phụ nữ dân chủ quốc tế ở Berlin (Đức) mùa xuân năm 1986 họp bàn về chuẩn bị cho Đại hội Phụ nữ Thế giới ở Moskva vào năm 1987, tôi đi tháp tùng cô Ba Định (Nữ tướng Nguyễn Thị Định - Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam). Khi giải lao, cô Ba Định không hề ngừng nghỉ mà dành thời gian tiếp xúc với đại biểu tới từ các nước trên thế giới. Cuộc trò chuỵện nào cũng xúc động, chân thành, cởi mở như chị em lâu ngày gặp nhau, không hề phân biệt màu da, ngôn ngữ, tín ngưỡng...

Với cương vị là Phó Chủ tịch Liên đoàn phụ nữ dân chủ quốc tế và Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam, cô Ba Định vinh dự có mặt trên khán đài Chủ tịch trong buổi khai mạc Đại hội hơn 3.000 đại biểu khắp năm châu bốn biển. Lúc giải lao, một biên tập viên nhà xuất bản người Hàn Quốc ở Mỹ nhận ra Nữ tướng Nguyễn Thị Định đã len lỏi giữa biển người mênh mông đến cầm tay cô Ba Định xúc động nói: "Cháu mạn phép Bà đặt tên con gái cháu là Kiên Định để học tập gương đấu tranh kiên cường của Bà cho chủ nghĩa dân tộc".

Bà Fanny Edelman ở Argentina xa xôi nửa vòng trái đất cũng là Phó Chủ tịch Liên đoàn phụ nữ dân chủ quốc tế rất ngưỡng mộ và thân thiết với cô Ba Định, đã tranh thủ lúc rảnh mời cô Ba Định về phòng mình trò chuyện. Tại đây, một nữ nhà báo trẻ đã quỳ xuống bên cạnh ghế cô Ba ngồi và nói với giọng thật xúc động: "Bà ơi, cháu đã bị chế độ độc tài ở Argentina trước đây cầm tù 10 năm. Chồng cháu cùng hoạt động trong phong trào sinh viên cũng bị tù. Cháu sinh con trong nhà tù. Nhờ tấm gương dũng cảm của bà mà cháu giữ vững được tinh thần trong ngần ấy năm bị giam cầm. Cháu cảm ơn bà…".

Đang trò chuyện thì các thành viên đoàn Argentina lục tục kéo đến phòng ngồi ngay dưới sàn. Bà Fanny đứng dậy trịnh trọng giới thiệu cô Ba Định là thiếu tướng, nguyên là Phó tư lệnh lực lượng vũ trang giải phòng miền Nam. Thế là mọi người vỗ tay nhiệt liệt chào mừng. Cô Ba Định ôn tồn phát biểu: "Thật tình tôi đâu có muốn làm Tướng. Vì hoàn cảnh nước nhà bị xâm lược, chồng bị bắt tù đày, hi sinh trong nhà tù thực dân, như nhiều chị em phụ nữ khác mất chồng, mất con, tôi phải tham gia đấu tranh. Tôi cũng như bao chị em, chỉ mong ước có hòa bình, công lý, hạnh phúc bên chồng con...". Lời nói giản dị của Cô khiến cho mọi người cảm động.

Một cuộc hội ngộ thật bất ngờ diễn ra khi Đoàn đang chuẩn bị hành lý ra sân bay. Cụ V.Varlamova, chị em kết nghĩa với cô Ba Định, tóc bạc phơ, ở tuổi 90 chống gậy đến gặp Cô. Chúng tôi ngạc nhiên không hiểu bà cụ làm thế nào mà đi một mình tìm được Đoàn của cô Ba Định ở một Đại hội có biết bao khách sạn đón khách để rồi chỉ được tay bắt mặt mừng gặp nhau trong ít phút. Cụ là một văn sĩ, nghệ sĩ, đã từng tìm đến khách sạn gặp cô Ba Định để kết nghĩa chị em khi cô Ba Định lần đầu sang Liên Xô năm 1974 nhận giải thưởng quốc tế Hòa Bình Lênin tại điện Kremlin.

Đoàn đại biểu phụ nữ Ba Lan đã trân trọng mời cô Ba Định sang nghỉ dưỡng một tuần ở Ba Lan sau khi bà Chủ tịch Hội phụ nữ Ba Lan chứng kiến các hoạt động phong phú liên tục thật đáng kinh ngạc của Cô Ba ở Đại hội. Ở nhà khách yên tĩnh của Bộ Quốc phòng Ba Lan, lúc đầu, mọi người tưởng cô Ba Định là phu nhân của một vị tướng, song khi một thiếu tướng Ba Lan đến thăm Đoàn, họ mới biết đây là một vị nữ tướng thật sự. Thế là từ bà cấp dưỡng đến cô dọn phòng đều mừng rỡ theo ông thiếu tướng đến chào nữ tướng Việt Nam thật hiền hậu, dễ mến.

Người truyền cảm hứng

Chuyến đi cuối cùng khép lại năm 1987 với sự kiện đáng nhớ là cô Ba Định nhận lời sang thăm hữu nghị Afghanistan và trao đổi kinh nghiệm dân vận với Hội đồng phụ nữ Afghan. Đây là chuyến đi mạo hiểm nhất vì chiến sự ở Afghanistan đang leo thang. Cô Ba Định lần này đã thể hiện cương vị của vị tướng từng lãnh đạo Đội quân tóc dài làm công tác binh vận, địch vận, làm việc với cường độ cao. Ngoài những buổi làm việc với Hội đồng phụ nữ Afghan, Cô đã đi thăm trại trẻ mồ côi do chiến tranh, thăm bảo tàng vũ khí... Đặc biệt, ngày cuối cùng, vị Chủ tịch nước mới được bầu Afghan Najybollah rất ngưỡng mộ cô Ba Định, đã tiếp Đoàn Việt Nam tại dinh Chủ tịch. Ông phát biểu: "Khi còn là sinh viên y khoa, tôi đã từng tham gia đấu tranh đòi Mỹ rút quân về nuớc và ngừng ném bom miền Bắc Việt Nam. Tôi khâm phục phụ nữ Việt Nam một tay đung đưa nôi ru con, một tay cải tạo thế giới...".

Trước khi ra sân bay từ biệt Kabul, cô Ba Định nhắc tôi tặng quà tận tay ông bếp trưởng đã tận tụy nấu ăn rất khéo và Cô còn mời cả tiểu đội chiến sĩ ngày đêm canh gác tháp tùng đoàn trong mọi hoạt động từ tầng hầm ra sân để Cô bắt tay cảm ơn từng người. Không thể tả hết vẻ mặt vui sướng của các chiến sĩ trẻ được phục vụ vị Phó Chủ tịch Nước CHXHCN Việt Nam - Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam giản dị và đôn hậu biết bao!

Trong hội nghị "Phụ nữ và khoa học" năm 1987 do Hội LHPN Việt Nam chủ trì tổ chức ở Hà Nội, nữ bác sĩ trị liệu tâm lý Barbara Cohen người Mỹ đã hết sức mến mộ cô Ba Định - người đã truyền cảm hứng để bà viết một cuốn sách giới thiệu Việt Nam, lịch sử văn hóa, đất nước và con người để phục vụ cho người Mỹ muốn tìm hiểu Việt Nam khi Mỹ chưa bình thường hóa quan hệ với Việt Nam. Trong nhiều năm, bà đã trở lại Việt Nam nhiều lần để cất công tìm hiểu Việt Nam không chỉ qua sách vở mà tại chỗ. Bà đã đến thăm Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam mới khai trương, chăm chú lắng nghe thuyết minh viên giới thiệu các hoạt động đa dạng của phụ nữ Việt Nam trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Đặc biệt ở thời đại Hồ Chí Minh, qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Tháng 8/1992, khi nghe tôi báo tin buồn Cô Ba Định đã ra đi vĩnh viễn ở tuổi 72, bác sĩ Cohen đã nghẹn ngào khóc và thốt lên: "Ôi trái tim nhân hậu đó đã ngừng đập rồi sao!".

Nữ tướng Nguyễn Thị Định - Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước CHXHCN Việt Nam, Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam, Phó Chủ tịch Liên đoàn phụ nữ dân chủ quốc tế - đã ra đi, song những phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ đã cống hiến trọn đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, vì tiến bộ xã hội và nhân đạo hóa các quan hệ quốc tế với tinh thần trách nhiệm cao đã để lại bao bài học quý giá cho phụ nữ Việt Nam và bạn bè phụ nữ quốc tế!