Những người kể sử: Chiến thắng trận đầu của Hải quân Việt Nam trong ký ức "cô gái Lạch Trường"

Sau những thất bại liên tiếp của chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" ở miền Nam, đế quốc Mỹ bắt đầu đẩy mạnh các hoạt động phá hoại miền Bắc Việt Nam.

Khu vực Lạch Trường - một cửa lạch lớn của tỉnh Thanh Hóa, là nơi neo đậu lý tưởng tàu thuyền của Nhân dân, của hải quân và tàu vận tải mỗi khi vận chuyển hàng từ Hải Phòng vào Nam. Âm mưu, thủ đoạn của địch là dùng lực lượng lớn không quân bất ngờ đánh ồ ạt, uy hiếp tinh thần của quân và dân ta ngay từ đầu.

13 giờ 10 phút ngày 2/8/1964, tàu Ma-đốc Mỹ xâm phạm vùng biển Hòn Mê, Lạch Trường (Thanh Hoá). Trước tinh thần chiến đấu dũng cảm của Hải quân Việt Nam, tàu Ma-đốc Mỹ đã phải tháo chạy khỏi lãnh hải Việt Nam.

Sau thất bại của tàu Ma-đốc Mỹ ngày 2/8, ngày 5/8, Tổng thống Giôn-xơn ra lệnh cho không quân và hải quân đánh "trả đũa", mở đầu cuộc chiến tranh phá hoại 9 năm bằng không quân, hải quân quy mô lớn và tàn khốc của Mỹ đối với miền Bắc Việt Nam.

Trước tình hình đó, các chiến sĩ Hải quân Việt Nam phối hợp cùng bộ đội phòng không, công an, dân quân tự vệ, dân quân du kích các xã Hoằng Trường, Hòa Lộc tích cực đào hầm, luyện tập, sẵn sàng ở tư thế khi địch đến là đánh. Các xã ven cửa lạch, lực lượng tự vệ Lạch Trường, đơn vị công an vũ trang được giao nhiệm vụ phối hợp với các đơn vị của hải quân đánh trả địch, bảo vệ mục tiêu, đồng thời, phối hợp ứng cứu thương binh, tử sĩ trên tàu hải quân khi có tác chiến xảy ra.

Kết thúc trận đầu thử lửa với hải quân và không quân Mỹ, Hải quân nhân dân Việt Nam đã hiệp đồng chặt chẽ với quân dân miền Bắc dũng cảm chiến đấu, bắn rơi 8 máy bay, bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt sống giặc lái Mỹ đầu tiên trên vùng biển, vùng trời miền Bắc.

Trong sự kiện lịch sử này, cùng với hải quân và nhân dân địa phương, tiểu đội nữ dân quân xóm Hòa Ngư, xã Hòa Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa đã dùng thuyền tiếp đạn cho hải quân, tải thương và cứu chữa thương binh dưới làn mưa đạn của địch.

60 năm trôi qua, "cô gái Lạch Trường" Tô Thị Đạo, nguyên Bí thư chi đoàn, Tiểu đội trưởng tiểu đội nữ dân quân Hòa Ngư ngày ấy, vẫn vẹn nguyên ký ức. Bà Đạo nhớ lại: "Vào buổi chiều ngày 5/8, giữa lúc Nhân dân đang lao động sản xuất, lực lượng không quân Mỹ bay vào đánh phá từ đảo hòn Nẹ, huyện Hậu Lộc đến cửa Lạch Trường, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Trên trời, máy bay thả bom, phóng rốc két; dưới biển, đạn của tàu ta bắn lên; hai bên bờ thì hỏa lực của các lực lượng đan chéo nhau nhằm máy bay mà bắn. Ở dưới biển, tôi cùng chị em dân quân chèo thuyền, men theo vạt cây sú vẹt để ra tàu vận chuyển thương binh. Chúng tôi cứ chèo thuyền dưới làn đạn mà không ai sợ hiểm nguy. Chỉ với mục đích làm sao cứu được nhiều anh em hải quân".

Lần cuối cùng bà Đạo cùng người đồng đội chèo thuyền ra biển thì phát hiện "có vật lạ". Họ bảo nhau ra thử xem là cái gì thì phát hiện ra đó là một chiến sĩ Hải quân bị thương nặng, sắp bị chìm. Bà Đạo cùng đồng đội đưa người chiến sĩ vào đất liền và ngay sau đó, anh được xe chở lên Hà Nội cứu chữa. Đúng lúc trời nhá nhem tối, bà Đạo không hề nhớ mặt hay tên người chiến sĩ thương binh vừa được mình cứu.

Mãi sau này, trong một lần dự lễ kỷ niệm chiến thắng trận đầu của Hải quân được tổ chức ở Hải Phòng năm 2014, người chiến sĩ tên Mô được bà cứu ở Lạch Trường năm 1964 đã nhận ra bà, vội vàng mang bó hoa lên tặng, xúc động nói: "Ân nhân của em đây rồi!". Cuộc gặp gỡ ấy đã trở thành sợi dây kết nối người chiến sĩ hải quân và "cô gái Lạch Trường" là tiểu đội trưởng tiểu đội nữ dân quân Hòa Ngư. Kể từ đó, đều đặn vào dịp ngày 5/8 hoặc Tết, ông Mô và gia đình đều gọi điện hoặc từ Hải Phòng vào Thanh Hóa thăm bà Đạo.

Cùng với chiến công ngày 2/8 đánh đuổi tàu Ma-đốc Mỹ, chiến thắng ngày 5/8/1964 đã mở đầu trang sử chiến đấu và chiến thắng hào hùng của bộ đội Hải quân. Ngày 5/8 trở thành Ngày truyền thống đánh thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam, đồng thời cũng là ngày đánh thắng trận đầu của quân và dân miền Bắc.

Với chiến thắng Lạch Trường, cùng với các địa danh Hòn Nẹ, Hòn Mê… của Thanh Hóa đã đi vào lịch sử, gắn liền với chiến công vẻ vang đầu tiên của Hải quân Việt Nam, quân và dân miền Bắc trong cuộc đối đầu khốc liệt với đế quốc Mỹ. Còn trong tâm khảm của "cô gái Lạch Trường" Tô Thị Đạo ngày ấy, chiến thắng 5/8 là động lực thôi thúc bà sống tốt, làm việc có trách nhiệm, hoàn thành tốt nhiệm vụ trên mọi vị trí công tác. "Ngày mùng 5/8 mãi mãi ở trong tâm trí tôi", bà tâm sự.