Những thách thức của lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza

Thỏa thuận đang đối mặt với thử thách lớn nhất: Giải quyết bất đồng cốt lõi về kiểm soát và an ninh trước khi chuyển sang giai đoạn hòa bình.

Israel tăng áp lực bằng các biện pháp trừng phạt nhân đạo

Lệnh ngừng bắn do Mỹ làm trung gian đã hoàn thành Giai đoạn 1 với việc Hamas trao trả toàn bộ con tin còn sống và Israel thả hàng nghìn tù nhân Palestine. Tuy nhiên, sự lạc quan nhanh chóng bị thay thế bằng căng thẳng khi Israel đáp trả việc chậm trễ trao trả thi thể con tin đã chết bằng các biện pháp trừng phạt nhân đạo.

Israel tuyên bố cắt giảm một nửa số lượng xe tải viện trợ được phép vào Gaza, chỉ còn 300 xe/ngày, đồng thời hoãn mở cửa khẩu Rafah như kế hoạch. Hành động này được các tổ chức nhân đạo đánh giá là cực kỳ nguy hiểm trong bối cảnh nạn đói đang lan rộng. 

Hành động này cho thấy sự sứt mẻ lòng tin nghiêm trọng. Israel cáo buộc Hamas cố tình vi phạm thỏa thuận, trong khi Hamas biện minh rằng việc tìm kiếm thi thể là "thách thức lớn" do đống đổ nát khổng lồ và được Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế (ICRC) xác nhận là có thể kéo dài nhiều tuần. Amjad al-Shawa, Giám đốc Mạng lưới NGO Palestine, than phiền: "Chúng tôi không thấy bất kỳ thay đổi đáng kể nào về viện trợ. Ở phía bắc, chúng tôi cần dịch vụ, lều, nước… Chúng tôi không thể nói là có một lượng lớn viện trợ".

Bạo lực vẫn diễn ra trên thực địa

Nếu việc cắt giảm viện trợ là thách thức về mặt chính trị và nhân đạo, thì các sự kiện trên thực địa lại chứng minh sự mong manh của tình hình an ninh. Sự rút lui một phần của lực lượng Israel đã không mang lại sự bình yên hoàn toàn, mà lại tạo ra một khoảng trống an ninh đầy bạo lực:

Quân đội Israel vẫn nổ súng vào "các nghi phạm" tiếp cận gần vị trí đóng quân của họ, khiến sáu người Palestine thiệt mạng. Hazem Qassem, người phát ngôn Hamas, cáo buộc: "Các vụ nổ súng của Israel đã phá vỡ các thỏa thuận ngừng bắn và Israel đang cố gắng trốn tránh các cam kết của mình với các nhà hòa giải".

Trước tình hình đó, lực lượng Hamas đã triển khai các tay súng trở lại. Các báo cáo về vụ hành quyết ngoài vòng pháp luật nhằm vào những cá nhân bị tình nghi là đối lập đã xuất hiện, cho thấy Hamas đang dùng biện pháp cứng rắn để tái khẳng định quyền kiểm soát, một hành động đối lập rõ ràng với mục tiêu phi quân sự hóa của thỏa thuận.

Những thách thức của Lệnh ngừng bắn đang dần phơi bày

Những căng thẳng và bạo lực trên đã phơi bày nhiều thách thức lớn mang tính cấu trúc, đe dọa làm đổ vỡ tiến trình hòa bình dài hạn:

Thiếu lòng tin cơ bản và tranh chấp viện trợ: Cả hai bên thiếu lòng tin đến mức sẵn sàng vi phạm các cam kết nhân đạo để gây áp lực. Gây ảnh hưởng trực tiếp đến dân thường Palestine và đặt dấu hỏi lớn về khả năng thực hiện các cam kết khó khăn hơn.

Bất đồng cốt lõi về tương lai chính trị: Xung đột xoay quanh câu hỏi không thể hòa giải: Ai sẽ kiểm soát Gaza? Tổng thống Trump và Israel yêu cầu Hamas phải giải giáp. Ngược lại, Hamas tuyên bố việc giải giáp là "ngoài mọi câu hỏi và không thể thương lượng". Sự đối lập này đảm bảo rằng căng thẳng sẽ bùng nổ trở lại khi các bên chuyển sang Giai đoạn 2, bởi cả Hamas và Israel đều coi lập trường của mình là không thể thỏa hiệp.

Khoảng trống an ninh và bạo lực nội bộ: Sự rút lui một phần của Israel tạo ra một khoảng trống quyền lực. Việc Hamas sử dụng bạo lực để tái lập quyền kiểm soát làm phức tạp hóa nỗ lực quốc tế nhằm thiết lập chính quyền chuyển tiếp hợp pháp. Việc Hamas vẫn nắm quyền kiểm soát an ninh sẽ là lý do chính đáng để Israel trì hoãn việc rút quân hoàn toàn.

Gánh nặng tái thiết khổng lồ: Jaco Cilliers, Đại diện Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), đã nhấn mạnh quy mô thiệt hại: "Ước tính thiệt hại và đống đổ nát là khoảng 55 triệu tấn… và chi phí tái thiết sẽ lên tới 70 tỷ USD”. Do đó, không có hòa bình chính trị vững chắc, nguồn vốn tái thiết khổng lồ này khó có thể được đảm bảo cho một khu vực có nguy cơ tái chiến cao.

Lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza, dù mang lại hy vọng ban đầu với việc trao trả con tin, nhưng đang bị mắc kẹt giữa các vấn đề nhân đạo cấp bách và những bất đồng chính trị không thể dung hòa. Rõ ràng, nếu các bên không thể vượt qua lòng tin hạn chế để giải quyết vấn đề thi thể con tin và giảm thiểu bạo lực trên thực địa, Giai đoạn 2 của kế hoạch hòa bình khó có thể được triển khai và Gaza sẽ lại trượt dài vào vòng xoáy xung đột.