Nữ nhà báo Afghanistan được Time bầu chọn là "Người phụ nữ của năm 2022"

Nhà báo người Afghanistan Zahra Joya, 29 tuổi, là một trong những phụ nữ của năm 2022 trên tạp chí Time vì đã đưa tin về cuộc sống của phụ nữ ở Afghanistan thông qua hãng thông tấn Rukhshana Media. Hiện đang tị nạn ở Anh và phải sống lưu vong, Joya vẫn tiếp tục điều hành Rukhshana Media, xuất bản phóng sự của nhóm nữ nhà báo trên khắp Afghanistan về cuộc sống của phụ nữ dưới sự cai trị của Taliban.

Hãng thông tấn nữ quyền đầu tiên ở Afghanistan

Rukhshana Media đã phối hợp với Guardian thực hiện loạt series Women report Afghanistan trong thời kỳ Taliban tiếp quản đất nước vào tháng 8/2021, kể câu chuyện của những phụ nữ chạy trốn khỏi nhà khi Taliban đến, hoàn cảnh của những bà mẹ đơn thân ly hôn, những cuộc tấn công vào nữ cảnh sát và các cuộc biểu tình bị đàn áp.

Joya thành lập Rukhshana Media vào tháng 12/2020 bằng tiền riêng với tư cách là hãng thông tấn nữ quyền đầu tiên của Afghanistan. Rukhshana Media hướng đến mục đích trở thành nguồn tin tức quốc gia đầu tiên, nơi cho dù phụ nữ Afghanistan ở bất kỳ đâu cũng có thể nhìn thấy cuộc sống của chính mình thông qua các câu chuyện được đăng mỗi ngày.

Cả Joya và các nhà báo của Rukhshana Media đều phải đối mặt với các cuộc tấn công và đe dọa tính mạng do đưa tin về quyền phụ nữ, trong khi nhóm của Joya ở Afghanistan vẫn tiếp tục làm việc trong bí mật. Joya nói: "Mặc dù là một phụ nữ và trở thành nhà báo ở Afghanistan chưa bao giờ dễ dàng, nhưng giờ đây việc đưa tin của chúng tôi đã gần như bị hạn chế. Taliban buộc các nhà báo nữ phải đội khăn trùm đầu, cấm xuất hiện trên màn ảnh hay nơi công cộng, cấm phát thanh trên đài phát thanh ở một số tỉnh, nhưng điều này càng thôi thúc chúng tôi đưa tin về các sự việc".

Joya đã được Angelina Jolie phỏng vấn trên tạp chí Time cho nội dung "Women of the year" (Người phụ nữ của năm) cùng với những nhân vật trước đó như luật sư nhân quyền Amal Clooney, vận động viên Olympic Allyson Felix và nhà thơ Amanda Gorman.

Niềm tin vào bản thân và thế hệ phụ nữ tương lai

Sinh ra giữa những ngọn núi băng và những hồ nước trong xanh tại một ngôi làng nhỏ nông thôn ở tỉnh Bamyan, Afghanistan vào năm 1992, Joya chưa bao giờ chấp nhận rằng bản thân phải tuân theo những quy tắc đã được áp đặt. "Khi tôi được sinh ra, những người lớn tuổi trong gia đình rất buồn và xấu hổ vì tôi là con gái. Họ nghĩ tôi không có bất cứ giá trị nào. Đây là một thực tế đối với phụ nữ trên khắp Afghanistan. Chúng tôi sinh ra mà không được mọi người mong muốn. Tuy nhiên, tôi chưa bao giờ cảm thấy buồn hay xấu hổ về mình. Tôi luôn tin rằng tôi có thể trở thành bất cứ ai mà tôi muốn", Joya nói.

Khi còn là một đứa trẻ, cũng là thời gian Taliban lần đầu cai trị Afghanistan, không có trường học dành cho nữ sinh gần làng của Joya. Trong suốt 5 năm, cô ăn mặc như một cậu bé, mỗi ngày đi bộ 2 giờ đồng hồ đến trường để học tập. Ngay từ khi còn nhỏ, Joya đã tin rằng thế hệ phụ nữ của cô là những người tìm đường chỉ lối. Cô nói: "Bất chấp những khó khăn và nguy hiểm chúng tôi phải đối mặt, tôi và những người bạn luôn tin rằng chúng tôi là tương lai của đất nước, chúng tôi là những người sẽ thay đổi mọi thứ và thay đổi tiến trình lịch sử. Tôi tin rằng chúng tôi đang xây dựng một Afghanistan mới".

Joya đã làm nhà báo trong gần một thập kỷ, tại các hãng thông tấn địa phương và sau đó là phóng viên điều tra cho các tờ báo ở Kabul trước khi thành lập Rukhshana Media. Cuộc sống của một nữ phóng viên không hề dễ dàng. Afghanistan từ lâu đã là một trong những nơi nguy hiểm nhất trên thế giới đối với các nhà báo nữ trong khi Joya thường là người phụ nữ duy nhất trong tòa soạn.