Omega-3 phòng tránh suy giảm trí nhớ do thức ăn chế biến sẵn

Đối với cơ thể người, carbohydrate là nguồn năng lượng cần thiết và đóng vai trò hết sức quan trọng. Có nhiều loại carbohydrate khác nhau, tuy nhiên chúng được phân chia làm hai nhóm chính bao gồm carbohydrate đơn giản và carbohydrate phức hợp.

Trong đó, carbohyrate phức hợp là những loại carbohyrate thường được sử dụng hơn trên thực tế. Thời gian cần thiết để cơ thể có thể tiêu hóa những loại carbohydrate này thường lâu hơn. Nhưng chúng là những carbohydate có nhiều lợi ích về mặt dinh dưỡng, đóng góp tích cực đối với sự kiểm soát nồng độ đường huyết của cơ thể.

Ngược lại, các loại carbohyrate tinh chế mặc dù có thể được tiêu thụ dễ dàng trong thời gian ngắn và chứa nhiều năng lượng. Tuy nhiên lợi ích dinh dưỡng mà nó mang đến lại không lớn. Thậm chí, các loại carbohydrate này có thể chính là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch,...

Omega-3 giúp phòng tránh suy giảm trí nhớ do thức ăn chế biến sẵn

Các nhà khoa học từ lâu đã chú ý đến những tác hại của chế độ ăn nhiều carbohydrate tinh chế có thể gây nên. Đặc biệt là mối quan hệ giữa carbohyrate tinh chế với khả năng ghi nhớ ở loài chuột, các động vật linh trưởng và cả con người.

Trước kia đã có những nghiên cứu chỉ ra mối quan hệ giữa chế độ ăn nhiều chất béo với sự suy giảm trí nhớ và tăng phản ứng viêm tại não ở các con chuột già. Tuy nhiên tình trạng này có thể được khắc phục nhờ sự điều chỉnh chế độ ăn uống. Đặc biệt, các nhà khoa học quan sát thấy sử dụng acid docosahexaenoic (một loại Omega-3) có thể làm giảm đáng kể phản ứng viêm tại não.

Bởi những hiểu biết về tác dụng bảo vệ của acid docosahexaenoic đối với não bộ vẫn còn rất hạn chế. Nên gần đây, nhóm tác giả đến từ Đại học Bang Ohio và Inotiv Inc đã cùng nhau thực hiện một nghiên cứu mới về chủ đề này. Nghiên cứu tập trung chủ yếu vào việc Omega-3 có thể làm giảm các tác động tiêu cực của sử dụng nhiều thức ăn chế biến sẵn lên hệ thần kinh hay không.

Theo kết quả thu được, những con chuột già bị suy giảm trí nhớ sau khi được cho sử dụng chế độ ăn chứa nhiều thức ăn chế biến sẵn. Các phản ứng viêm cũng được ghi nhận nhiều hơn ở những con chuột này. Nhưng các vấn đề này đã được cải thiện sau khi các con chuột được cho sử dụng Omega-3.

Tác giả chính của nghiên cứu - Tiến sĩ Ruth Barrientos cho rằng, kết quả của nghiên cứu thu được là một điều đáng ngạc nhiên. Đa phần các nghiên cứu đã được thực hiện đều chỉ chú ý đến việc sử dụng thức ăn chứa nhiều đường và chất béo có thể làm suy giảm trí nhớ. Nhưng dường như tác hại của sử dụng nhiều thức ăn chế biến sẵn lại chưa được quan tâm đúng mực.

Ông và các cộng sự của mình đã nghi ngờ về điều này và cho rằng sẽ có một kết quả đáng kể được tìm ra. Kết quả thực tế cho thấy, chế độ ăn nhiều thức ăn chế biến sẵn không chỉ làm suy giảm trí nhớ đáng kể, mà nó còn là nguyên nhân gây tăng cân.

Còn theo Tiến sĩ Andile Khathi đến từ Đại học KwaZulu-Natal, các nghiên cứu trước đây đã khẳng định tác hại của thức ăn chế biến sẵn với sức khỏe. Tuy nhiên nghiên cứu lần này đã chỉ rõ sự tác động tiêu cực của nó lên não bộ. Đồng thời cho thấy rằng Omega-3 có thể được dùng để cải thiện tình trạng này. Đây là một bước tiến mới trong việc sử dụng Omega-3 để nâng cao sức khỏe tinh thần.

Nghiên cứu về khả năng phòng chống suy giảm trí nhớ của Omega-3 trên loài chuột

Những con chuột đực có độ tuổi từ 3-24 tháng là những đối tượng được chọn để tham gia nghiên cứu. Khi mới bắt đầu, cân nặng của chúng được ghi nhận dao động từ 300-550g. Những con chuột này được phân chia ngẫu nhiên thành các nhóm riêng biệt.

Các nhóm này lần lượt được cho áp dụng chế độ ăn khác nhau trong vòng 28 ngày. Một nhóm tiếp tục được sử dụng chế độ ăn thông thường (chứa 54% carbohydrate phức hợp). Một nhóm được cho sử dụng chế độ ăn có hàm lượng carbohydrate cao, lên đến 63,3%. Và nhóm cuối cùng sử dụng chế độ ăn nhiều thức ăn chế biến sẵn nhưng được bổ sung thêm acid docosahexaenoic.

Sau đó tất cả các con chuột đều sẽ được tiến hành kiểm tra trong một phòng điều hòa. Tại đây, chúng được cho lắng nghe một đoạn âm thanh kéo dài khoảng 15 giây. Tiếp đó, các nhà nghiên cứu sẽ tạo nên một chấn động mạnh trong 2 giây ngay dưới chân của chúng. Thí nghiệm này được lặp lại một lần nữa vào 4 ngày sau để đánh giá sự sợ hãi của những con chuột.

Kết thúc thí nghiệm, các nhà nghiên cứu nhận ra rằng không có sự khác biệt đáng kể về đáp ứng đóng băng hành vi ở những nhóm chuột khác nhau. Tuy nhiên, sự đóng băng hành vi ở những con chuột già ăn thức ăn chế biến sẵn ít hơn đáng kể so với các nhóm chuột khác khi cùng trải qua các thí nghiệm như nhau.

Đồng thời sự tăng cân của những con chuột tham gia thí nghiệm cũng là yếu tố được quan tâm. Những con chuột ăn các loại thức ăn chế biến sẵn hay carbohydrate tinh chế có mức độ tăng cân nhiều hơn so với những con còn lại. Sự tăng cân này rõ ràng hơn nhiều ở nhóm chuột già hơn là nhóm chuột trẻ tuổi.

Cuối cùng, các nhà khoa học tiến hành phân tích ARN trên các khu vực não khác nhau của những con chuột tham gia thí nghiệm. Họ nhận ra những con chuột ăn nhiều carbohydrate tinh chế có phản ứng viêm tại não cao hơn nhiều so với các con chuột ăn thông thường hay các con chuột ăn thức ăn chế biến sẵn nhưng được bổ sung acid docosahexaenoic.

Điều này cho thấy hiệu quả của acid docosahexaenoic trong bảo vệ não bộ khỏi phản ứng viêm do thức ăn chế biến sẵn. Tuy vậy, acid docosahexaenoic không có tác dụng làm biến đổi bất kỳ một gen nào trong tổng số các gen được nghiên cứu khảo sát.

Vì thế, theo các nhà nghiên cứu, việc bổ sung acid docosahexaenoic để bù trừ lại các tác động tiêu cực do sử dụng thức ăn chế biến sẵn là điều không cần thiết. Điều quan trọng là mỗi người cần có kế hoạch ăn uống lành mạnh, với hàm lượng carbohydrate phức hợp cao hơn.

Phản ứng viêm miễn dịch của cơ thể

Theo Tiến sĩ Barrientos, hệ vi sinh vật trong đường ruột không quen thuộc với các loại thức ăn chế biến sẵn hay thức ăn tinh chế. Điều này gây ra các phản ứng miễn dịch ở ngoại vi. Chính sự đáp ứng miễn dịch ngoại vi này làm gia tăng tình trạng viêm tại não.

Đặc biệt, tuổi tác cao có thể khiến một số tế bào miễn dịch não trở nên nhạy cảm hơn. Điều này khiến mức độ của các phản ứng viêm tại đây lại càng trở nên nặng nề hơn. Trong khi đó chúng ta đã biết rằng, phản ứng viêm chính là nguyên nhân có thể thúc đẩy suy giảm trí nhớ xảy ra.

Ông nói "Acid docosahexaenoic và sản phẩm chuyển hóa của nó có khả năng ngăn chặn phản ứng viêm. Do đó, chúng tôi tin rằng điều này giúp giải thích tác dụng bảo vệ não bộ của acid docosahexaenoic."

Còn theo ý kiến của Tiến sĩ Khathi, đã có nhiều nghiên cứu chứng minh phản ứng viêm do sử dụng kéo dài các loại thức ăn chế biến sẵn gây nên các rối loạn chuyển hóa khác nhau. Mà hồi hải mã (khu vực chính chịu trách nhiệm ghi nhớ của não bộ) lại tương đối nhạy cảm đối với các rối loạn này. Sự nhạy cảm này tăng lên ở những người lớn tuổi.

Ông cho rằng "Đây có thể là lý do giải thích tình trạng suy giảm trí nhớ do sử dụng thức ăn chế biến sẵn. Còn việc tiêu thụ các chất béo không no từ lâu đã được chứng minh rằng có tác dụng tích cực đối với sức khỏe. Do đó, có cơ sở để cho rằng chúng giúp bảo vệ hồi hải mã".

Những hạn chế của nghiên cứu và công việc trong tương lai

Trong nghiên cứu này, những con chuột cùng nhóm được nhốt cùng trong một chiếc lồng. Điều này khiến không thể xác định chính xác lượng thức ăn mà mỗi con chuột đã sử dụng. Đây thực sự là một hạn chế của nghiên cứu cần phải được khắc phục.

Tiến sĩ Claire Sexton đến từ Hiệp hội Bệnh Alzheimer nói, "Kết quả mà nghiên cứu chỉ ra là rất hứa hẹn. Tuy nhiên, cần phải mở rộng phạm vi của nghiên cứu để xác định xem kết quả này có được duy trì hay không. Bởi cho đến nay, vẫn chưa có loại thực phẩm nào được chứng minh có thể giúp ngăn chặn tình trạng suy giảm trí nhớ hay bệnh Alzheimer ở người."

Còn theo Tiến sĩ Sara Imarisio - Viện nghiên cứu bệnh Alzheimer Vương quốc Anh thì cho rằng, nghiên cứu này được thực hiện trên đối tượng nghiên cứu là loài chuột. Điều này không thể chắc chắn rằng nó có hiệu quả tương tự trên người.

Mặc dù đã có một số ít nghiên cứu chứng minh hiệu quả tích cực của Omega-3 với sức khỏe tim mạch. Nhưng cho đến nay vẫn chưa có bằng chứng chắc chắn về tác dụng của Omega-3 trong phòng tránh suy giảm trí nhớ.

Bà nói, "Nghiên cứu này không thể chỉ ra chắc chắn mối quan hệ giữa acid docosahexaenoic với suy giảm trí nhớ hay bệnh Alzheimer. Chúng ta cần có thêm nhiều nghiên cứu mới được thực hiện trong tương lai để làm rõ những mối quan hệ này nếu có".

Bởi vậy, các nhà nghiên cứu cần mở rộng kiểm tra đánh giá sự tác động của thức ăn chế biến sẵn lên đường ruột. Đồng thời cần đưa thêm chuột cái tham gia vào các đối tượng nghiên cứu.