Phát ban da do clo khi đi bơi và những điều cần biết

Mùa hè là thời điểm thích hợp cho các hoạt động dưới nước như bơi lội. Tuy nhiên vì nhiều lý do mà bạn có thể bị phát ban, mẩn đỏ sau khi bơi ở các bể bơi có khử trùng bằng nước clo. Mặc dù một số người gọi nó là "dị ứng clo" nhưng phát ban clo thực sự là một phản ứng da không dị ứng, được gọi là viêm da tiếp xúc kích thích (Irritant contact dermatitis), xảy ra khi một chất làm tổn thương lớp bảo vệ bên ngoài của da.

1. Triệu chứng phát ban da do clo

Phát ban da do clo có thể xảy ra bất cứ khi nào mà bạn bơi lội hay ngâm mình trong nước được khử trùng bằng clo. Thường thì các triệu chứng sẽ xuất hiện trong vòng vài giờ sau khi tiếp xúc với nước. Các triệu chứng phát ban da do clo bao gồm:

- Da mẩn đỏ, sưng tấy

- Đau rát da kiểu châm chích hoặc/và ngứa

- Các mảng phát ban nổi da (nổi mề đay)

- Da khô, bong vảy hoặc đóng vảy

- Nếu tiếp xúc nhiều lần với nước khử trùng bằng clo có thể khiến da bị nứt nẻ, khô thậm chí chảy máu.

Đôi khi mắt của bạn cũng có thể bị kích ứng khi tiếp xúc với clo hoặc bị kích ứng đường hô hấp, ho hoặc hắt hơi. Phát ban da do clo là bệnh không lây nhiễm. Các triệu chứng sẽ không phát triển nặng thêm nếu bạn không tiếp xúc với nước khử trùng bằng clo sau phát ban.

Sự khác nhau giữa phát ban da do clo và chứng ngứa của vận động viên bơi lội

Chứng ngứa của vận động viên bơi lội còn được gọi là viêm da cercarial, xuất hiện dưới dạng phát ban da do phản ứng dị ứng với một số ký sinh trùng cực nhỏ lây nhiễm cho một số loài chim và động vật có vú. 

Những ký sinh trùng này được giải phóng từ những con ốc bị nhiễm bệnh vào nước ngọt và nước mặn (chẳng hạn như hồ, ao và đại dương). Mặc dù vật chủ ưa thích của ký sinh trùng là loài chim hoặc động vật có vú cụ thể, nhưng nếu ký sinh trùng tiếp xúc với người bơi lội, nó sẽ chui vào da gây ra phản ứng dị ứng và phát ban. Chứng ngứa của người bơi lội được tìm thấy trên khắp thế giới và thường xuyên hơn trong những tháng mùa hè.

Cả phát ban da do clo và ngứa của vận động viên bơi lội đều là phát ban liên quan tới môi trường nước bơi lội. Tuy nhiên, nguyên nhân gây ngứa là khác nhau. Việc xác định sự khác biệt sẽ thường dựa vào địa điểm mà bạn bơi bởi các bể bơi thì thường có thêm clo khử khuẩn còn các vùng nước ngọt như ao, hồ, sông, suối thì không. Nếu bể bơi được bảo trì tốt và sử dụng lượng clo thích hợp sẽ không có các kí sinh trùng này.

Nguy cơ bị chứng ngứa của vận động viên bơi lội thường gặp ở các vùng nước ngọt, nước mặn, đặc biệt là vùng nước nông cạnh bờ biển.

Xét về triệu chứng, thì ngứa của vận động viên bơi lội có xu hướng tiến triển theo một cách cụ thể, bao gồm:

- Da ngứa ran khi kí sinh trùng chui vào da

- Có các đốm kích thước bằng đầu ngón tay phát triển

- Đỏ da và phát ban

- Ngứa da theo mức độ từ nhẹ tới nặng.

Việc gãi chỉ khiến các triệu chứng thêm trầm trọng và thậm chí là để lại sẹo. Giống như phát ban da do clo thì chứng ngứa này cũng không lây nhiễm. Có một vài tình trạng khác có thể gây ra triệu chứng tương tự như phát ban da do clo đó là: Viêm nang lông do tắm bồn nước nóng, ban nhiệt (Miliaria), mề đay do lạnh.

2. Nguyên nhân

Phát ban da do clo là một loại viêm da tiếp xúc kích thích (Irritant contact dermatitis) do các hóa chất gây kích ứng da, đó có thể là dung môi, chất tẩy rửa hoặc chất khử trùng.

Khác với dị ứng da là tình trạng xảy ra do phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch với một chất bị coi là có hại thì viêm da tiếp xúc kích thích (Irritant contact dermatitis) xảy ra do hàng rào bảo vệ da bị tổn thương và phá vỡ bởi một chất gây viêm ở các tế bào bên dưới da.

Clo là một chất khử trùng hóa học mạnh được sử dụng cho bể bơi hay các bể tắm nước nóng khỏi tảo, vi khuẩn và các vi trùng khác. Đầu tiên, khi ngâm trong nước khử trùng bằng clo, da sẽ trở nên khô hơn, clo loại bỏ lớp dầu trên da (bã nhờn) và cho phép các hóa chất thấm vào tế bào bên dưới da dễ dàng hơn. 

Hệ miễn dịch sẽ xác định "clo" như một "kẻ xâm lược bên ngoài" giống như virus và vi khuẩn  - cơ thể sẽ giải phóng các chất miễn dịch để bảo vệ và chữa lành cho các tế bào - song song với điều đó sẽ là mẩn đỏ, sưng, ngứa và các triệu chứng khác,

Một số người cũng nhạy cảm với clo hơn người khác, kể cả người bị vảy nến hay bệnh chàm. Cả hai tình trạng này đều gây ra da bong tóc, đóng vảy và khiến clo dễ tiếp cận các tế bào bên dưới da hơn.

Nguy cơ phát ban da do clo cũng tăng lên nếu nồng độ clo trong nước cao. Tuy nhiên, nó cũng có thể xảy ra với nước được khử trùng bằng clo nhẹ khi amoniac có trong mồ hôi và nước tiểu kết hợp với clo tạo ra một hóa chất mạnh được gọi là chloramine. Nguy cơ nhiễm chloramine này đặc biệt cao ở các bể bơi công cộng.

3. Điều trị phát ban da do clo

Phát ban do clo thường được điều trị tại nhà bằng thuốc không kê đơn (OTC) như các loại kem corticosteroid (ví dụ, hydrocortison). Tuy nhiên các bác sĩ da liễu cho biết không nên thoa hydrocortison lên mặt vì nó có thể làm mỏng da hoặc dính vào miệng/mắt. Nếu phát ban xảy ra, bạn có thể bôi kem diphenhydramine hoặc dùng thuốc có chứa thành phần diphenhydramine hay mua sữa tắm hoặc lotion khử clo và có tác dụng làm dịu da. Cần tránh các loại lotion có mùi thơm nồng vì chúng có khả năng tăng kích ứng từ clo.

Nhưng nhìn chung, khi sử dụng thuốc, bạn cần tham vấn ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn. Hầu hết các phát ban sẽ hết sau vài ngày nếu được điều trị thích hợp. Điều này bao gồm tránh bể bơi và bồn tắm nước nóng cho đến khi lành hẳn.

Khi nào cần thăm khám bác sĩ?

Nếu bạn gặp phải phản ứng dị ứng nghiêm trọng, chẳng hạn như phát ban không biến mất, không đáp ứng với thuốc OTC hoặc khó thở thì bạn cần nhanh chóng tới cơ sở y tế càng sớm càng tốt.

4. Phòng ngừa

Nếu bạn dễ bị phát ban da do clo hoặc có các tình trạng da sẵn có như vẩy nến làm tăng nguy cơ viêm da tiếp xúc kích thích thì bạn có thể chuẩn bị một số điều sau đây để tự bảo vệ bản thân:

- Trước khi bơi cần tắm tráng qua để loại bỏ mồ hôi dư thừa bám trên da, hạn chế việc hình thành chloramine

- Bôi một lớp mỏng dầu khoáng hoặc kem dưỡng da trước khi bơi khoảng 15 phút để tạo ra một hàng rào bảo vệ da, ngăn chặn việc bị loại bỏ lớp dầu tự nhiên trên da do clo

- Ngay sau khi bơi xong cần tắm lại bằng xà phòng lành tính, không gây khô da. Sau đó cần bôi kem dưỡng ẩm và khóa ẩm lại.

Ngoài ra việc theo dõi nồng độ clo trong bể bơi cũng rất quan trọng, nếu bể bơi vừa thêm clo hoặc các loại hóa chất mạnh khác thì bạn cần tránh xuống bể bơi trong vài giờ cho tới khi que thử clo cho thấy nước đang ở mức độ an toàn.