Phát huy hơn nữa vị thế, vai trò của y học cổ truyền trong chăm sóc sức khỏe nhân dân

Chỉ thị nêu: Y học cổ truyền Việt Nam là tài sản văn hoá quý báu của dân tộc Việt Nam, được hình thành, phát triển gắn với lịch sử phát triển của đất nước. Xác định tầm quan trọng của nền y học cổ truyền, Đảng và Nhà nước, Chính phủ đã có nhiều chủ trương, chính sách nhằm bảo tồn, kế thừa và phát triển, coi đây vừa là trách nhiệm vừa là sứ mệnh để giữ gìn các giá trị văn hoá, truyền thống lịch sử đồng thời đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khoẻ của nhân dân trong tình hình mới.

Thời gian qua y học cổ truyền Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng đáng khích lệ: Hệ thống khám, chữa bệnh đã được đầu tư nâng cấp; mạng lưới y học cổ truyền ở tuyến y tế cơ sở được củng cố và phát triển; dịch vụ khám, chữa bệnh trong lĩnh vực y học cổ truyền ngày càng phong phú và đa dạng hóa, chất lượng được nâng cao... Tuy nhiên, bên cạnh các thành quả đạt được vẫn còn nhiều tồn tại và hạn chế, chưa phát huy được tiềm năng, thế mạnh của y học cổ truyền, chưa tạo được dấu ấn mạnh mẽ trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời có nguy cơ tụt hậu so với các nước có nền y học cổ truyền phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Để phát huy hơn nữa vị thế, vai trò của nền y học cổ truyền Việt Nam trong chăm sóc sức khỏe nhân dân gắn với phát triển kinh tế - xã hội, kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế, bất cập, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu c ác bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố và cơ quan, tổ chức có liên quan tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, tạo sự thống nhất trong mọi hoạt động giữa các cấp chính quyền với các cấp ủy Đảng, tổ chức chính trị - xã hội; tiếp tục triển khai thực hiện quyết liệt, đồng bộ, kịp thời, hiệu quả, hoàn thành thắng lợi các mục tiêu đề ra trong Chỉ thị số 24-CT/TW ngày 04 tháng 7 năm 2008, Kết luận số 86-KL/TW ngày 10 tháng 7 năm 2024 của Ban Bí thư; Quyết định số 1893/QĐ-TTg ngày 25 tháng 12 năm 2019 và Quyết định số 1280/QĐ-TTg ngày 28 tháng 10 năm 2024 của Thủ tướng Chính phủ; phân công nhiệm vụ theo tinh thần 6 rõ: “rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ thẩm quyền, rõ trách nhiệm, rõ kết quả” và tăng cường kiểm tra, đôn đốc, giám sát thực hiện phấn đấu đến năm 2030 hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ, đề án đã được đề ra.

Nghiên cứu mở rộng phạm vi thanh toán bảo hiểm y tế đối với dịch vụ khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền

Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, các bộ, ngành liên quan rà soát, nghiên cứu hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách phù hợp với đặc thù của y học cổ truyền nhằm thúc đẩy y học cổ truyền phát triển đúng với tiềm năng vốn có, tăng cường kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại; nghiên cứu mở rộng phạm vi sử dụng, thanh toán bảo hiểm y tế đối với các loại thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu, dược liệu, dịch vụ khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền; đề xuất xây dựng Luật về y học cổ truyền.

Đồng thời, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nội vụ để hoàn thiện tiêu chuẩn, chức danh nghề nghiệp trong lĩnh vực y học cổ truyền.

Mở rộng quy mô các cơ sở khám chữa bệnh y học cổ truyền

Bộ Y tế chủ trì, nghiên cứu, đề xuất đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, mở rộng quy mô các cơ sở khám chữa bệnh y học cổ truyền phù hợp với quy hoạch mạng lưới cơ sở y tế và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội các địa phương; chú trọng lựa chọn thứ tự ưu tiên đầu tư và ưu tiên bố trí nguồn đầu tư công để đầu tư đối với một số cơ sở đang có yêu cầu cấp bách.

Tiếp tục xây dựng hướng dẫn chẩn đoán và điều trị, các quy trình kỹ thuật khám bệnh, chữa bệnh, kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại, tập trung vào một số thế mạnh như châm cứu và các phương pháp điều trị không dùng thuốc khác.

Nghiên cứu phát triển thuốc cổ truyền và bảo tồn nguồn dược liệu quý hiếm

Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất các nhiệm vụ khoa học công nghệ có sử dụng ngân sách nhà nước để tập trung nghiên cứu một số bài thuốc, nghiên cứu phát triển các sản phẩm từ dược liệu, thuốc cổ truyền...; chủ động nghiên cứu, đề xuất, tổ chức thực hiện các chính sách, cơ chế phù hợp về nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y học cổ truyền theo yêu cầu của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22 tháng 12 năm 2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ và đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, phù hợp với quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; nghiên cứu đề xuất cơ chế phù hợp để chi ngân sách, đầu tư cho hoạt động nghiên cứu lâm sàng, nghiên cứu dinh dưỡng trong y học cổ truyền nhằm hỗ trợ hiệu quả công tác phòng bệnh, điều trị và phục hồi sức khỏe.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn toàn diện trong công tác phát triển nguồn dược liệu trong nước theo hướng công nghiệp; ban hành bản đồ quy hoạch vùng trồng dược liệu cấp quốc gia và địa phương; bảo tồn nguồn dược liệu quý hiếm, đặc hữu; chuẩn hóa các quy trình nuôi trồng, thu hái, bảo quản, chế biến dược liệu đảm bảo chất lượng và an toàn, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế (GACP-WHO, ORGANIC...), gắn với việc thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc bằng công nghệ số nhằm kiểm soát chất lượng, minh bạch hóa chuỗi cung ứng và phục vụ mục tiêu xuất khẩu.

Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về vùng dược liệu, bài thuốc...

Cùng với đó là đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực y học cổ truyền, nhất là nguồn nhân lực chuyên sâu, chất lượng cao, tạo điều kiện cho đội ngũ y, bác sỹ y học cổ truyền tiếp cận với các kỹ thuật hiện đại để tăng chất lượng kết hợp y học cổ truyền và y học hiện đại.

Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số thuộc lĩnh vực y học cổ truyền, tập trung số hóa các tài liệu, tư liệu quý về y học cổ truyền, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về vùng dược liệu, các vị thuốc, cây thuốc, bài thuốc, thầy thuốc tiêu biểu, công trình khoa học để dễ dàng bảo tồn và tra cứu; chỉ đạo các địa phương, đơn vị đẩy mạnh chia sẻ thông tin về y học cổ truyền tại địa phương, đơn vị; đẩy mạnh, tăng cường, nâng cao hiệu quả các hoạt động hợp tác quốc tế trong các diễn đàn, khuôn khổ song phương, đa phương, tập trung các lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh và đang có nhu cầu (giao lưu học thuật, trao đổi kinh nghiệm, hợp tác nghiên cứu khoa học, đào tạo và trao đổi nhân lực, thu hút đầu tư nước ngoài...).

Bô Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan tổ chức xây dựng, phê duyệt, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt các đề án, chương trình hợp tác với các nước có nền y học cổ truyền phát triển như Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ...; chủ động triển khai các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế, kế hoạch đã ký kết.

Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu Bộ Tài chính trên cơ sở các nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền phê duyệt, đề xuất của các bộ, cơ quan trung ương, Bộ Tài chính chủ trì, tổng hợp, cân đối, bố trí nguồn ngân sách để thực hiện, báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước, pháp luật về đầu tư công, phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách nhà nước.

Bộ Khoa học và Công nghệ bố trí kinh phí để triển khai các nhiệm vụ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đã được phê duyệt theo quy định, lưu ý xử lý kịp thời các vấn đề đặc thù của y học cổ truyền; chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế chỉ đạo việc thực hiện chính sách về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với các bài thuốc, phương pháp khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức thực hiện hiệu quả hoạt động cho thuê môi trường rừng để phát triển dược liệu; bảo vệ, khai thác, chia sẻ lợi ích từ nguồn gen dược liệu; phối hợp với Bộ Y tế chỉ đạo các địa phương, đơn vị phát triển nguồn dược liệu trong nước, bảo tồn nguồn dược liệu quý hiếm, tổ chức khai thác nguồn tài nguyên dược liệu theo hướng khoa học và bền vững; chuẩn hóa các quy trình nuôi trồng, thu hái, bảo quản, chế biến dược liệu nhằm đảm bảo chất lượng và an toàn khi sử dụng; chỉ đạo, hỗ trợ kết nối hoạt động nuôi trồng, chế biến, thương mại các sản phẩm dược liệu, từ dược liệu theo mô hình OCOP.

Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế và các địa phương trong việc lồng ghép nội dung phát triển mạng lưới cơ sở y học cổ truyền vào các quy hoạch xây dựng đô thị, khu du lịch, sinh thái và nông thôn, bảo đảm đồng bộ về hạ tầng.

Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế tổ chức xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp kết nối, hợp tác với các nước trong khu vực và trên thế giới nhằm khai thác hiệu quả thị trường ngoài nước; tổ chức quản lý sản phẩm lưu thông trên thị trường.

Phát triển các loại hình du lịch y tế, du lịch chăm sóc sức khỏe có sử dụng y học cổ truyền

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế trong tổ chức thực hiện các hoạt động thông tin, quảng bá y học cổ truyền gắn với quảng bá văn hóa, bản sắc dân tộc và chỉ đạo phát triển các loại hình du lịch y tế, du lịch chăm sóc sức khỏe có sử dụng y học cổ truyền; quản lý chặt chẽ, hiệu quả hoạt động quảng cáo về y học cổ truyền.

Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức thực hiện có hiệu quả dự án phát triển dược liệu trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; phối hợp với Bộ Y tế tổ chức điều tra, bảo tồn, đánh giá và chuyển giao các tri thức y học cổ truyền trong cộng đồng dân tộc thiểu số.

Bộ Ngoại giao phối hợp với Bộ Y tế triển khai các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế, kế hoạch thuộc lĩnh vực y học cổ truyền đã ký kết; hỗ trợ Bộ Y tế trong việc xây dựng, tổ chức thực hiện các Chương trình, kế hoạch, dự án hợp tác quốc tế về y học cổ truyền; tổ chức quảng bá, giới thiệu hình ảnh, thương hiệu, giá trị văn hóa của y học cổ truyền Việt Nam trên thế giới.

Hội Đông y Việt Nam đẩy mạnh hoạt động sưu tầm, kế thừa, bảo tồn, phát triển các bài thuốc hay, cây thuốc quý, các phương pháp chữa bệnh hiệu quả, tổ chức tuyên truyền, phổ biến đến hội viên và nhân dân trong nước biết, sử dụng an toàn, hiệu quả.

Phấn đấu mỗi tỉnh có ít nhất 01 bệnh viện hiện đại kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại trong khám và điều trị

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm ưu tiên bố trí ngân sách địa phương để thực hiện công tác phát triển y học cổ truyền; ban hành chính sách, cơ chế ưu đãi theo thẩm quyền nhằm thúc đẩy, khuyến khích, thu hút đầu tư của xã hội phát triển y học cổ truyền trên địa bàn; đầu tư, nâng cấp bệnh viện y học cổ truyền theo hướng hiện đại hóa, phấn đấu mỗi tỉnh có ít nhất 01 bệnh viện với cơ sở hạ tầng, thiết bị hiện đại để thực hiện có hiệu quả công tác kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại trong khám và điều trị; tổ chức kế thừa, bảo tồn gìn giữ và khai thác hợp lý bài thuốc quý, cây thuốc bản địa và phát triển dược liệu truyền thống của địa phương, xây dựng bản đồ quy hoạch dược liệu tại địa phương; lồng ghép công tác phát triển y học cổ truyền vào trong các chương trình, dự án phát triển y tế dự phòng và y tế cơ sở tại địa phương.

Các địa phương chỉ đạo, tổ chức công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động nuôi trồng, sản xuất, kinh doanh dược liệu, thuốc cổ truyền và cung ứng dịch vụ khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền.