Phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội

Đồng chủ trì Hội thảo còn có: Ông Vũ Văn Tiến, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Trưởng Ban Tuyên giáo Cơ quan Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam.

Tham dự Hội thảo có các đại biểu là: Đại diện lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội; các ban, đơn vị thuộc Cơ quan Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam; lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh, thành phố; các chuyên gia, các nhà khoa học uy tín trong nước.

Hội thảo được tổ chức để có cơ sở khoa học, thực tiễn phục vụ công tác nghiên cứu, đánh giá thực trạng, đề ra các giải pháp nhằm phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội, góp phần cụ thể hóa chủ trương của Đảng về vai trò của MTTQ Việt Nam trong giai đoạn mới.

Những kết quả đạt được

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Ủy viên TƯ Đảng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Hà Thị Nga cho biết, thực tiễn hoạt động của MTTQ Việt Nam thời gian qua cho thấy MTTQ Việt Nam các cấp luôn nỗ lực phấn đấu phát huy vai trò, trách nhiệm của mình trong hệ thống chính trị và đời sống xã hội. Vai trò, vị trí của MTTQ Việt Nam ngày càng được nâng cao với những đóng góp tích cực trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Trong thực hiện dân chủ, MTTQ Việt Nam các cấp đã thể hiện vai trò nòng cốt để phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên nhiều lĩnh vực, tích cực thực hiện dân chủ ở cơ sở, chú trọng nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Thanh tra Nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng. Nhiệm vụ nắm bắt, tập hợp, phản ánh ý kiến, kiến nghị của Nhân dân đến các cơ quan Nhà nước được MTTQ Việt Nam các cấp thực hiện nền nếp.

Kết quả xử lý các ý kiến, kiến nghị, nguyện vọng của nhân dân được tập hợp, báo cáo và phản hồi lại với Nhân dân qua các kênh thông tin của Ủy ban MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và các tổ chức thành viên. Nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước của MTTQ Việt Nam các cấp được thực hiện ngày càng thực chất, đã chủ động phối hợp và duy trì thực hiện quy định người đứng đầu cấp ủy, chính quyền đối thoại trực tiếp với Nhân dân để kịp thời giải quyết các kiến nghị, phản ánh của Nhân dân…

Để tăng cường đồng thuận trong xã hội, Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên đã phối hợp với chính quyền tích cực tuyên truyền, vận động thực hiện công tác giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước tiếp tục được đổi mới về nội dung và phương thức thực hiện. 

MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên tích cực thực hiện nhiệm vụ đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các tầng lớp Nhân dân, đồng bào dân tộc, tôn giáo; công tác tuyên truyền, vận động, tập hợp, đoàn kết người Việt Nam ở nước ngoài được tổ chức bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng; duy trì tổ chức hiệu quả Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc ở khu dân cư; phát huy truyền thống "tương thân tương ái".

Một số giải pháp được đề xuất

Tại Hội thảo, các đại biểu đã trình bày các tham luận, phát biểu ý kiến đóng góp từ cơ sở khoa học cũng như thực tiễn tại địa phương để đưa ra các giải pháp nhằm phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội.

Theo GS, TS. Trần Ngọc Đường, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, với tư cách là một chủ thể hiến định về quyền đưa sáng kiến lập pháp, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban thường vụ Quốc hội (Điều 84, Hiến pháp), Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tham dự các phiên họp của Chính phủ (Điều 101, Hiến pháp); Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam ở địa phương tham dự các kỳ họp Hội đồng nhân dân và được mời tham dự hội nghị Ủy ban nhân dân cùng cấp khi bàn về vấn đề có liên quan (Điều 116, Hiến pháp); thông qua các quyền hiến định này, MTTQ thực hiện vai trò 3 nòng cốt chính trị của mình trong việc phát huy dân chủ về xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật. 

Thông qua việc thực hiện chức năng hiến định giám sát và phản biện xã hội (Điều 9, Hiến pháp), MTTQ Việt Nam các cấp phát huy quyền làm chủ của nhân dân thu hút đông đảo các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý tham gia xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật, đồng thời tham gia kiểm soát quyền lực mang tính phòng ngừa đối với chính sách, pháp luật trước và sau khi ban hành. Bên cạnh đó, MTTQ Việt Nam cũng cần tham gia có trách nhiệm trong quy trình bầu cứ đại biểu Quốc hội, đại biểu hội đồng nhân dân theo các quy định của Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân như chủ trì các hội nghị hiệp thương cử người ứng cử; giám sát việc thực hiện bầu cử trong các cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp… Đặc biệt, MTTQ Việt Nam cần lắng nghe, tập hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri để chuyển đến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. 

Bên cạnh đó, GS,TS. Trần Ngọc Đường cũng nhấn mạnh để thực hiện vai trò nòng cốt chính trị trong tăng cường đồng thuận xã hội, MTTQ Việt Nam cần  sử dụng các phương thức cơ bản như: Tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân không phân biệt giai cấp, tôn giáo, dân tộc… trong ngôi nhà chung Đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam là MTTQ Việt Nam; Giải trình, vận động nhân dân thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, từ đó giảm xung đột, hạn chế bất đồng, tăng cường đồng thuận xã hội; Thực hiện phương châm đối thoại, hòa giải, đoàn kết, giúp nhau tại cơ sở, tại cộng đồng; Tổ chức các phong trào thi đua yêu nước tạo nên sự đồng thuận xã hội trong sản xuất, tiêu dùng xã hội…

Nhấn mạnh vai trò đoàn kết, tập hợp hội viên, đoàn viên của các tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống MTTQ Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương cho biết, Hội LHPN Việt Nam đã đổi mới phương châm "Ở đâu có phụ nữ, ở đó có tổ chức Hội" thành "Ở đâu có phụ nữ, ở đó có hoạt động Hội", lấy hội viên làm trọng tâm để tổ chức các hoạt động chăm lo, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho hội viên phụ nữ. Bên cạnh đó, Hội LHPN Việt Nam cũng tăng cường kết nối các hội viên ở trong nước và nước ngoài thông qua các hình thức vận động, tập hợp và kết nối dựa trên nền tảng số, không gian mạng.

Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và tình trạng hội viên, đoàn viên di cư vì mưu sinh, sinh kế, công tác tập hợp và sinh hoạt hội viên, đoàn viên cũng đang gặp phải nhiều vấn đề cần tháo gỡ. Chính vì vậy, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương cho rằng để phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội, MTTQ Việt Nam cần nghiên cứu tập trung nguồn lực cho công tác đào tạo nhân lực; sử dụng đúng người, đúng việc để đội ngũ cán bộ phát huy năng lực trong công tác tập hợp quần chúng, bảo vệ hội viên, đoàn viên trên không gian mạng phù hợp với bối cảnh mới.

Để làm được điều đó, các tổ chức chính trị - xã hội cũng như các địa phương rất cần định hướng của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam trong quy trình làm việc. Việc chuyển đổi số không chỉ là số hoá các dữ liệu mà cần chuyển đổi cách thức, tư duy làm việc "số" để công tác phối hợp giữa các cấp, các đơn vị có tính thống nhất, logic, không chồng chéo nhiệm vụ.

Từ kinh nghiệm thực tiễn của các địa phương, ông Phạm Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội cho rằng, để phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội, MTTQ Việt Nam các cấp thành phố Hà Nội trong thời gian tới cần tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, chú ý phát huy vai trò của đội ngũ trí thức trong nâng cao chất lượng tư vấn, phản ánh xã hội, cũng như nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đảng, chính quyền, phòng chống tham nhũng, tiêu cực và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của Nhân dân. Trong đó, trọng tâm là phát huy có hiệu quả các Chỉ thị của Trung ương, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và các văn bản pháp luật liên quan để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, các thành viên và tầng lớp Nhân dân trong thực hành dân chủ.

Cùng quan điểm đó, bà Đặng Thị Kim Chung, Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh, đại diện Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Ninh, bổ sung thêm ý kiến, trong thời gian tới, Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp tại tỉnh Quảng Ninh sẽ tiếp tục kiện toàn bộ tổ chức máy tinh gọn, hiệu quả, xây dựng đội ngũ cán bộ có năng lực, tâm huyết, đáp ứng yêu cầu vận động quần chúng; nâng cao vai trò giám sát, phản biện xã hội theo hướng chủ động, dân chủ, khách quan, tập trung vào những vấn đề thiết thực với đời sống Nhân dân; đồng thời nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện thể chế pháp luật, đặc biệt là Luật giám sát của Nhân dân, thúc đẩy thể chế hóa quyền và trách nhiệm các bên.

Bà Đặng Thị Kim Chung cũng đề xuất MTTQ Việt Nam cần đổi mới phương thức hoạt động, ứng dụng công nghệ số một cách mạnh mẽ để tiếp nhận ý kiến, cung cấp thông tin minh bạch, tổ chức đối thoại giữa chính quyền, Nhân dân và doanh nghiệp, góp phần tháo gỡ khó khăn, tạo đồng thuận xã hội. Việc phát động, nhân rộng các phong trào thi đua yêu nước, gắn kết với bảo đảm an sinh xã hội và chuyển đổi số, cùng với công tác đào tạo, huấn luyện cán bộ, sẽ khơi dậy tinh thần đoàn kết, sáng tạo, trách nhiệm công dân, qua đó phát huy vai trò cầu nối giữa Đảng, chính quyền và Nhân dân, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.