Phó Thủ tướng Thường trực: Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ phục vụ người dân tốt hơn

Từ ngày 1/7/2025, cả nước bước vào thời điểm lịch sử, bắt đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chưa từng có trong tiền lệ.

Trước bước ngoặt mang tính lịch sử này, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã trả lời báo chí, làm rõ thế mạnh của chính quyền địa phương hai cấp cũng như những lợi thế khi mô hình này đi vào hoạt động.

- Thưa Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, xin ông cho biết tại sao chúng ta lại chuyển đổi chính quyền từ ba cấp sang hai cấp? Việc thay đổi như vậy sẽ đem lại lợi ích gì?

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình: Chúng ta cũng thấy bộ máy của hệ thống chính trị phát huy tác dụng rất tốt trong mấy chục năm qua, tuy nhiên đến thời điểm này đã bộc lộ nhiều bất cập.

Thứ nhất là tổ chức chưa khoa học và hơi cồng kềnh; thứ hai là tạo ra tầng nấc trung gian; thứ ba là biên chế đông, khiến cho việc cải thiện chế độ tiền lương gặp khó khăn.

Chính vì vậy, Trung ương với Bộ Chính trị quyết định phải làm một cuộc cách mạng về tổ chức theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bỏ cấp huyện, tổ chức chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã với quy mô khác. Cho đến giờ này, số tỉnh, thành phố giảm từ 63 còn 34 tỉnh, thành phố; hơn 10.000 xã còn 3.321 xã.

Để phục vụ cho việc sáp nhập chính quyền, chúng ta đã sửa Hiến pháp, sửa Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Tổ chức Chính phủ. Chính phủ đã ban hành một loạt gồm 40 các Nghị định, riêng về phân cấp, phân quyền là 28 Nghị định.

Tổ chức chính quyền địa phương hai cấp hướng đến mấy mục tiêu, đầu tiên là để cho tổ chức bộ máy chính quyền địa phương khoa học hơn, gọn nhẹ hơn, xóa được cấp trung gian, làm cho chính quyền gần dân hơn, kiểm soát tình hình của địa bàn lớn hơn.

Đây cũng là dịp để chúng ta sắp xếp, tinh gọn lại đội ngũ cán bộ. Những đồng chí phát huy năng lực không được tốt, hoặc đã lớn tuổi, có vấn đề về sức khỏe và có nguyện vọng xin nghỉ thì chúng ta cho nghỉ để bộ máy gọn hơn, tạo điều kiện thu hút các nguồn lực khác. Hiện nay, các sinh viên tốt nghiệp, học hành rất bài bản, trình độ rất cao, tạo dư địa để thu nạp đội ngũ như vậy.

Chúng ta cũng tạo ra một không gian kinh tế đủ lớn, kết nối thế mạnh giữa các vùng miền kinh tế để chuẩn bị cho kỷ nguyên vươn mình. Đến hiện tại, hầu hết các tỉnh sáp nhập có quy mô khoảng trên 2-3 triệu người và quy mô kinh tế đều rất lớn, có sự kết hợp cả miền núi, đồng bằng, miền biển…

Đặc biệt, có những không gian kinh tế vượt trội và có thể so sánh với khu vực. Ví dụ như Thành phố Hồ Chí Minh, khi Bình Dương sát nhập vào sẽ là một trung tâm công nghiệp lớn. Vũng Tàu cũng là một trung tâm công nghiệp và du lịch, sắp tới sẽ có khu thương mại tự do giống như Đà Nẵng, trở thành một vùng kinh tế sức mạnh, rất tiềm lực. Đó là mục tiêu để chúng ta hướng đến, cùng với nhiều giải pháp khác thúc đẩy kinh tế và tăng trưởng, từ đó tái cơ cấu nền kinh tế.

Sắp xếp bộ máy cũng nằm trong không gian kinh tế như vậy, cùng với những chủ trương lớn như là hạ tầng kinh tế, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, đường sắt tốc độ cao, năng lượng nguyên tử, trung tâm tài chính… Đấy là những chủ trương lớn để chúng ta chuẩn bị tăng tốc.

- Mô hình chính quyền hai cấp được người dân cả nước kỳ vọng và đón chờ trong những ngày qua. Xin Phó Thủ tướng cho biết, thời gian qua, Chính phủ đã có chuẩn bị gì?

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình: Để chuẩn bị, vừa qua, Bộ Chính trị đã cử 19 Đoàn công tác do các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, thành viên Ban Bí thư đi các địa phương để chỉ đạo các nội dung: Đầu tiên là chuẩn bị cho sáp nhập, cả về trung tâm của tỉnh, trung tâm của xã, sáp nhập xã, nhân sự tỉnh, nhân sự xã, rồi chuẩn bị văn kiện cho Đại hội.

Tuần nào Bộ Chính trị cũng nghe báo cáo về công tác chuẩn bị; đã quyết định ngày 30/6/2025 diễn ra Lễ công bố các nghị quyết, quyết định của Trung ương và địa phương về sáp nhập đơn vị hành chính, thành lập tổ chức đảng, chỉ định nhân sự tỉnh, thành phố, xã, phường, đặc khu để chính thức hoạt động từ ngày 1/7/2025; đồng thời, phân công các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đi đến các địa phương để tổ chức sự kiện có tính chất quốc gia như thế này.

Các địa phương, cấp ủy, chính quyền rất chủ động và trách nhiệm; đã tổ chức lấy ý kiến của người dân với sự đồng thuận của người dân rất cao; hai địa phương có kết quả đồng thuận 100%, còn lại hầu hết đều từ 98-99%. Như vậy, sự ủng hộ của người dân đối với chủ trương này rất là lớn.

Công tác chuẩn bị cho ngày 30/6 để ra mắt chính quyền mới về mặt hình thức đã xong. Nhiều địa phương, các doanh nghiệp đề nghị tổ chức bắn pháo hoa, coi như là ngày lịch sử mở đầu cho một tỉnh, thành phố mới. Giáo hội Phật giáo cũng có chủ trương đánh chuông vào ngày 1/7/2025.

Có thể nói, người dân, doanh nghiệp đánh giá cao quyết định này. Chúng tôi cũng tiếp xúc với rất nhiều lãnh đạo của các quốc gia, họ nói đây là một việc làm rất mạnh mẽ, táo bạo, hết sức sáng suốt của Đảng và Nhà nước Việt Nam...

Chính phủ cũng đã chỉ đạo các địa phương rà soát các công trình trọng điểm, đặc biệt là những công trình kết nối. Ví dụ, Bình Định với Gia Lai thì Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư cao tốc Quy Nhơn-Pleiku dài khoảng 125km, khoảng cách giữa Bình Định, Gia Lai được rút ngắn rất đáng kể, hỗ trợ cho Tây Nguyên và tạo điều kiện cho phát triển Tây Nguyên.

Tương tự như vậy, nhiều con đường khác trong tương lai cũng sẽ được khởi công. Chính phủ đang chỉ đạo đến ngày 19/8, nếu không có gì thay đổi thì 80 công trình sẽ đồng loạt được khởi công. Kết nối hạ tầng rất quan trọng. Sáp nhập tỉnh để tạo ra không gian kinh tế mới, nhưng nếu không tạo ra sự kết nối thì cũng không thực hiện được mục tiêu. Vì thế, về mặt kinh tế đã tạo ra sự kết nối quốc gia, kết nối vùng và kết nối trong nội tỉnh tùy theo mỗi quy mô. Ví dụ như hệ thống đường cao tốc là kết nối quốc gia, ven biển, rồi đường sắt tốc độ cao…

- Thưa Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, xin ông cho biết mô hình chính quyền hai cấp sau khi đi vào hoạt động sẽ phát huy hiệu quả như nào?

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình: Với việc chuẩn bị tương đối đồng bộ cả về hạ tầng kinh tế và các chủ trương lớn, nhân lực, hành chính, phân cấp, phân quyền thì trong thời gian tới, kinh tế cũng sẽ phát triển, có đà, phục vụ người dân sẽ tốt hơn.

Tôi ví dụ khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động thì xã nào cũng phải có một trung tâm hành chính công và người dân đến đây để giải quyết tất cả các nhu cầu về hành chính. Phần lớn các dịch vụ hành chính công đã được đưa lên mạng, được số hóa, thực hiện trên nền tảng số.

Chính phủ có giao cho VNPT, Viettel xây dựng trợ lý ảo để đảm bảo việc cung ứng các dịch vụ công trên nền tảng số. Kết quả thử nghiệm ở Thành phố Hồ Chí Minh trong 3 tháng vừa qua rất tốt, một ngày có khoảng hơn 10.000 người truy cập, nhưng trong tương lai sẽ nhiều hơn vì đây mới là giai đoạn thử nghiệm.

Cho đến thời điểm này, trợ lý ảo có thể sẵn sàng trả lời cho người dân 1.800 dịch vụ công và hướng dẫn trình tự, thủ tục. Trong tương lai chúng ta phải dần dần thực hiện các dịch vụ trên nền tảng số như việc đăng ký kết hôn, khai sinh, khai tử, đăng ký xe, làm hộ chiếu, xin giấy phép xây dựng… Chúng ta có thể ngồi tại nhà để thực hiện dịch vụ nhờ vào trợ lý ảo.

Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia sẽ giúp hỗ trợ, phục vụ cho người dân tốt hơn; đồng thời hoạt động của chính quyền cũng được công khai, minh bạch để dân giám sát, hạn chế việc nhũng nhiễu, tiêu cực. Sẽ không có câu chuyện hẹn tới, hẹn lui, nay thế này, mai thế khác…

- Trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ!