Phụ nữ La Bằng: Chủ thể mới của kinh tế du lịch xanh

Xã La Bằng, tỉnh Thái Nguyên từ lâu được biết đến là vùng đất của chè xanh, núi rừng và suối mát. Nhưng những năm gần đây, vùng đất ven chân dãy Tam Đảo ấy đã mang trong mình một "diện mạo" mới, nơi phụ nữ đứng lên làm chủ các mô hình du lịch cộng đồng, biến tiềm năng thiên nhiên thành giá trị kinh tế bền vững.

Khai mở du lịch từ trí tuệ và sự nhạy bén của phụ nữ

Hơn 60 km² diện tích với 36 xóm và hơn 18.000 người dân tạo nên một La Bằng giàu tiềm năng: Đồi chè bạt ngàn, khí hậu mát lành, suối Kẹm trong vắt uốn lượn dưới chân núi. Nhưng điều khiến du lịch La Bằng chuyển mình không chỉ là cảnh quan mà chính là những con người biết "đánh thức" vẻ đẹp ấy. Trong đó, phụ nữ nổi lên như lực lượng tiên phong.

Ở xóm Đầm Cầu, HTX Mây Sườn Đông do chị Bùi Thị Mai làm Giám đốc là một ví dụ điển hình. Nhận thấy khách du lịch ngày càng quan tâm đến nông sản sạch và muốn trải nghiệm thực tế, chị Mai mạnh dạn đầu tư cơ sở vật chất, chuẩn hóa quy trình sản xuất chè, xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm gắn với nông nghiệp. Du khách được tự tay hái chè, sao chè thủ công, nghe câu chuyện về cây chè La Bằng và thưởng trà ngay tại đồi.

Chỉ trong thời gian ngắn, mô hình đã thu hút khoảng 1.000 lượt khách, trong đó có nhiều đoàn quốc tế. Không chỉ bán được chè, HTX còn bán được trải nghiệm, giá trị gia tăng cao gấp nhiều lần so với bán nguyên liệu thô. Nhờ sự mạnh dạn và tư duy mới, chị Mai trở thành một trong những phụ nữ tiêu biểu của La Bằng trong phát triển kinh tế xanh.

Cũng với tinh thần đổi mới, chị Nguyễn Thị Chinh, chủ La Bằng Farmstay đã lựa chọn hướng đi riêng: Khai thác cảnh quan tự nhiên kết hợp với ẩm thực bản địa. Farmstay của chị phục vụ cùng lúc 180 khách ăn uống và 60 khách lưu trú, trở thành điểm dừng chân được nhiều du khách yêu thích. Bữa cơm quê được chị Chinh nâng tầm bằng câu chuyện về sản vật, về nếp nhà, về nhịp sống của vùng chè, khiến du khách đến rồi muốn quay lại.

Trong khi đó, mô hình La Bằng Homestay của chị Ninh Thị Hồng Hạnh lại đưa du khách đi sâu vào thế giới văn hóa dân gian: Đốt lửa trại, nghe hát then, nhảy sạp, làm kẹo lạc thủ công, thưởng thức ẩm thực vùng núi. Điều đáng quý là chị Hạnh không chỉ làm du lịch mà còn góp phần bảo tồn những nét văn hóa đang dần phai nhạt. Nhờ homestay của chị, nhiều nghệ nhân địa phương có cơ hội biểu diễn, truyền dạy lại các giá trị văn hóa cho cộng đồng.

Phụ nữ, hạt nhân gắn du lịch với nông nghiệp sạch và văn hóa bản địa

La Bằng đang phát triển du lịch theo hướng cộng đồng và bền vững. Gắn du lịch với nông nghiệp sạch, với văn hóa truyền thống là con đường phù hợp với vùng chè, và phụ nữ chính là những người làm tốt nhất vai trò kết nối này.

Phụ nữ La Bằng có một lợi thế đặc biệt: Họ gắn bó với nông nghiệp, hiểu từng luống chè, từng bếp lửa, từng món ăn, từng câu hát dân gian. Khi bước sang làm du lịch, họ chính là người "kể chuyện" thuyết phục nhất về quê hương mình. Du khách vì thế không chỉ tham quan mà còn được sống trong văn hóa bản địa, thứ mà du lịch hiện đại luôn tìm kiếm.

Sự tỉ mỉ, khéo léo, tinh tế của phụ nữ được thể hiện rõ trong từng dịch vụ nhỏ nhất, từ cách bài trí homestay, cách chế biến món ăn, cách giới thiệu sản phẩm, đến việc gìn giữ không gian sạch đẹp để tạo trải nghiệm chất lượng cho du khách. Nhiều mô hình do phụ nữ làm chủ đã tạo nên dấu ấn riêng, giúp du lịch La Bằng mang bản sắc rõ ràng, khác biệt so với những vùng du lịch nông thôn khác.

Tạo sinh kế, trao quyền kinh tế cho phụ nữ nông thôn

Trong 5 năm gần đây, La Bằng đón hơn 195.000 lượt khách, có 13 cơ sở lưu trú phục vụ mỗi ngày khoảng 450 khách và 16 nhà hàng có khả năng phục vụ hơn 1.000 khách/ngày. Kinh tế du lịch phát triển kéo theo hàng trăm việc làm mới, từ hướng dẫn viên bản địa, nhân viên phục vụ, chế biến ẩm thực, biểu diễn văn nghệ đến bán hàng lưu niệm, nông sản.

Phụ nữ là những người hưởng lợi trực tiếp từ sự phát triển này. Họ không còn phụ thuộc hoàn toàn vào sản xuất chè vốn lâu nay mang lại thu nhập thấp và bấp bênh. Giờ đây, mỗi gia đình có thể có từ 2-3 nguồn thu: Bán chè sạch, làm du lịch trải nghiệm, làm homestay hoặc tham gia các hoạt động văn hóa.

Nhờ thu nhập từ du lịch, nhiều phụ nữ đã chủ động hơn trong kinh tế gia đình, tự tin tham gia các khóa đào tạo về quản trị, marketing, chuyển đổi số. Sự phát triển này không chỉ giúp phụ nữ "thoát nghèo" theo cách bền vững, mà còn tạo cho họ vị thế mới trong cộng đồng: vị thế của người chủ động sáng tạo, người dẫn dắt xu hướng.

Những rào cản cần tháo gỡ để phụ nữ phát triển bền vững

Mặc dù du lịch cộng đồng ở La Bằng có nhiều khởi sắc, nhưng các mô hình chủ yếu vẫn nhỏ lẻ, vốn đầu tư còn hạn chế. Nhu cầu của khách quốc tế ngày càng cao, trong khi nhiều cơ sở chưa đáp ứng được.

Chị Bùi Thị Mai chia sẻ: "Có những đoàn quốc tế 40-50 người muốn thuê bungalow hoặc phòng riêng, nhưng cơ sở của tôi chưa đủ điều kiện nên đành phải từ chối. Chúng tôi rất mong được hỗ trợ vốn và được đào tạo nhiều hơn để nâng cấp dịch vụ".

Sự thiếu hụt về nguồn vốn và kỹ năng quản lý khiến nhiều phụ nữ dù có ý tưởng nhưng khó hiện thực hóa. Bên cạnh đó, thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thủ tục đầu tư, tiêu chuẩn lưu trú cũng là rào cản không nhỏ đối với các mô hình du lịch hộ gia đình.

Để phụ nữ thật sự trở thành lực lượng nòng cốt trong phát triển du lịch, cần có chính sách hỗ trợ bài bản hơn như cho vay vốn ưu đãi, tập huấn kỹ năng, tư vấn quy hoạch, thiết kế homestay, đào tạo ngoại ngữ, nghiệp vụ phục vụ khách quốc tế, cũng như hỗ trợ truyền thông và quảng bá.

Khi phụ nữ trở thành "đại sứ" du lịch của La Bằng

Đại hội Đảng bộ xã La Bằng nhiệm kỳ 2025-2030 xác định du lịch cộng đồng là 1 trong 3 khâu đột phá quan trọng. Với 2 điểm du lịch cộng đồng được công nhận (xóm Tân Sơn và xóm Đồng Khuân), địa phương đang hướng tới hình thành chuỗi giá trị du lịch chuyên nghiệp.

Trong chuỗi giá trị ấy, phụ nữ là mắt xích không thể thiếu. Họ là người vận hành dịch vụ, gìn giữ bản sắc, làm ra sản phẩm OCOP, kể những câu chuyện văn hóa, mang đến cho du khách cảm giác thân thiện mà chỉ du lịch cộng đồng mới có thể tạo nên.

Phát triển du lịch cộng đồng tại La Bằng không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần khôi phục và gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc Dao, Tày, Nùng… đang dần bị mai một.

Ông Đỗ Xuân Thìn, Trưởng xóm Tân Sơn chia sẻ: "Trước kia bà con chỉ biết hái chè, ít quan tâm đến văn hóa. Từ khi làm du lịch, nhiều người học hát then, múa sạp, chế biến ẩm thực đặc trưng để phục vụ khách. Nhờ đó, bản sắc dân tộc được gìn giữ và lan tỏa".

Các hoạt động văn hóa như hát then, đốt lửa trại hay lễ hội gắn với nông nghiệp không chỉ là sản phẩm du lịch độc đáo mà còn trở thành niềm tự hào của cộng đồng. Người dân La Bằng từ chỗ thụ động đã trở thành chủ thể sáng tạo, biến vốn văn hóa truyền thống thành tài nguyên phát triển bền vững.

Phụ nữ La Bằng đang từng bước trở thành những "đại sứ" của vùng chè, những người lan tỏa hình ảnh du lịch Thái Nguyên hiện đại nhưng vẫn giữ trọn hương núi, sắc chè, hồn bản địa.

Từ những đồi chè của mẹ, từ bếp lửa của bà, từ những câu hát then của chị, phụ nữ La Bằng đang viết nên chương mới của phát triển kinh tế quê hương. Du lịch cộng đồng không chỉ giúp họ tăng thu nhập, chủ động sinh kế, mà quan trọng hơn, trao quyền để họ trở thành chủ thể sáng tạo trong chính cuộc sống của mình.

La Bằng hôm nay không chỉ là vùng chè, vùng suối mát. Đó còn là vùng đất của những người phụ nữ tiên phong, của sự đổi mới bền bỉ, của khát vọng vươn lên từ bản làng.