Chị Võ Thị Sáu sinh năm Quý Dậu (1933) tại xã Phước Thọ, huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa, nay thuộc nay thuộc xã Phước Long Thọ, huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Sinh ra và lớn lên tại miền quê giàu truyền thống yêu nước, lại chứng kiến cảnh thực dân Pháp giết chóc đồng bào, chị Sáu đã không ngần ngại cùng các anh trai tham gia cách mạng từ rất sớm.
Đầu năm 1946, thực dân Pháp trở lại xâm chiếm các địa bàn tại Bà Rịa lần thứ hai, trong đó có huyện Đất Đỏ. Võ Thị Sáu lúc ấy vừa tròn 13 tuổi, với tấm lòng yêu quê hương, đất nước nên khi thấy cảnh giết người, cướp của tàn bạo của bọn lính Pháp, trong lòng chị đã hình thành ý chí căm thù giặc mãnh liệt, sâu sắc. Cuộc đời chị Sáu gắn bó cách mạng kể từ đó.
 |
| Chị Võ Thị Sáu. |
Năm 1947, lúc 14 tuổi, Võ Thị Sáu theo anh trai gia nhập Việt Minh, trốn lên chiến khu chống Pháp. Chị vừa làm nhiệm vụ mua hàng, vừa làm giao liên để nắm tình hình địch và tham gia đội công an xung phong ở Đất Đỏ. Tuy còn nhỏ tuổi nhưng chị rất mưu trí, lanh lẹ và chị luôn hoàn thành nhiệm vụ được phân công.
Trong khoảng thời gian này, chị Sáu tham gia nhiều trận chiến đấu để bảo vệ quê hương, dùng lựu đạn tiêu diệt hai tên ác ôn và làm bị thương nhiều lính Pháp. Người con gái Đất Đỏ còn nhiều lần phát hiện gian tế, tay sai Pháp, giúp đội công an thoát khỏi nguy hiểm, chủ động tấn công địch.
Tháng 7/1948, Công an Đất Đỏ được giao nhiệm vụ phá cuộc mít tinh kỷ niệm Quốc khánh Pháp. Biết đây là nhiệm vụ gian nan, nguy hiểm nhưng chị Sáu vẫn chủ động xin được trực tiếp đánh trận này. Chị nhận lựu đạn, ém vào góc chợ gần khán đài từ nửa đêm. Sáng hôm đó, địch lùa người dân vào sân. Khi xe của tỉnh trưởng tới, chị tung lựu đạn về phía khán đài, uy hiếp giải tán mít tinh. Hai tổ công an xung phong chốt gần đấy đồng loạt nổ súng yểm trợ tạo áp lực giải tán cuộc mít tinh, đồng thời hỗ trợ cho chị Sáu rút an toàn. Người của Việt Minh được bố trí trong đám đông hô to ‘Việt Minh tiến công’ và hướng dẫn người dân giải tán.
Sau chiến công này, chị Sáu được tổ chức tuyên dương khen ngợi và được giao nhiệm vụ diệt tề trừ gian, bao gồm việc tiêu diệt tên cai tổng Tòng.
Tháng 11/1948, Võ Thị Sáu mang theo lựu đạn, trà trộn vào đám người đi làm căn cước. Giữa buổi, chị ném lựu đạn vào nơi làm việc của Tòng, hô to ‘Việt Minh tấn công’ rồi kéo mấy chị em cùng chạy.
Lựu đạn nổ, tên Tòng bị thương nặng nhưng không chết. Tuy nhiên, vụ tấn công khiến bọn lính đồn khiếp vía, không dám truy lùng Việt Minh ráo riết như trước.
 |
| Nhà lưu niệm và tượng đài chị Võ Thị Sáu ở huyện Đất Đỏ. |
Tháng 2/1950, Võ Thị Sáu tiếp tục nhận nhiệm vụ ném lựu đạn, tiêu diệt hai chỉ điểm viên của thực dân Pháp là Cả Suốt và Cả Đay rồi không may bị bắt. Trong hơn một tháng bị giam tại nhà tù Đất Đỏ, dù bị giặc tra tấn dã man, chị không khai báo. Địch phải chuyển chị về khám Chí Hòa. Chị Sáu tiếp tục làm liên lạc cho các đồng chí trong khám, cùng chị em tại tù đấu tranh đòi cải thiện cuộc sống nhà tù.
Trước tinh thần đấu tranh quyết liệt của Võ Thị Sáu, thực dân Pháp và tay sai mở phiên tòa, kết án tử hình đối với nữ chiến sĩ trẻ. Chúng chuyển chị cùng một số người tù cách mạng ra nhà tù Côn Đảo.
Trong quá trình bị bắt, tra tấn và đến tận những giây phút cuối cùng, Võ Thị Sáu luôn chứng tỏ bản lĩnh kiên cường, bất khuất của chiến sĩ cộng sản. Khi mới bị bắt, địch tra tấn chị chết đi sống lại nhưng không moi được nửa lời khai báo. Sự kiên trung ấy một lần nữa thể hiện tại phiên tòa đại hình khi chị Sáu - khi đó mới 17 tuổi hiên ngang khẳng định: ‘Yêu nước, chống bọn thực dân xâm lược không phải là tội’.
Năm 1951, khi nhận án tử hình, chị Sáu không hề run sợ. Chị hô to: ‘Đả đảo thực dân Pháp!’, ‘Kháng chiến nhất định thắng lợi!’.
Khi giặc Pháp đưa chị ra xử bắn, với nét mặt ung dung, bước đi vững chắc, ngẩng cao đầu, cất vang bài hát Tiến quân ca. Với tinh thần lạc quan cách mạng, chị đã thể hiện tinh thần bất khuất của người chiến sĩ cộng sản.
Trước giờ hành hình, viên cha đạo đề nghị làm lễ rửa rội cho chị, song chị từ chối và nói: ‘Tôi không có tội. Chỉ có kẻ sắp hành hình tôi đây mới có tội’. Khi ra đến pháp trường, Võ Thị Sáu kiên quyết không quỳ xuống, yêu cầu không bịt mắt và cất cao giọng hát. Khi lính lên đạn, chị ngừng hát, hô vang những lời cuối cùng: ‘Đả đảo bọn thực dân Pháp. Việt Nam độc lập muôn năm. Hồ Chủ tịch muôn năm!'. Chị Võ Thị Sáu hy sinh vào sáng ngày 23/1/1952.
 |
| Mộ chị Võ Thị Sáu ở nghĩa trang Hàng Dương - Côn Đảo. |
Với sự kiên cường, dũng cảm, trung thành, Võ Thị Sáu được kết nạp vào Đảng Lao động Việt Nam và công nhận là Đảng viên chính thức ngay đêm trước khi hy sinh.
Sự hy sinh của chị Võ Thị Sáu đã để lại sự thương tiếc vô hạn đối với đồng chí, đồng đội và đồng bào; đồng thời là lời tố cáo đanh thép đối với sự dã man và âm mưu hèn hạ của chế độ thực dân Pháp lúc bấy giờ.
Chị Võ Thị Sáu là nữ tù nhỏ tuổi nhất ở Côn Đảo. Chị đã được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân vào ngày 2/8/1993.