Protein trong sữa mẹ khiến tế bào ung thư... “tự tử”
Tiềm năng của loại thuốc thử nghiệm chữa ung thư từ sữa mẹ được một nhóm nghiên cứu tại Đại học Lund (Thụy Điển), do giáo sư Catharina Svanborg dẫn đầu, tình cờ phát hiện vào năm 1995. Đây là một loại thuốc được tổng hợp từ một phiên bản nhân tạo của alpha-lactalbumin (protein phổ biến nhất trong sữa mẹ) và một axit béo được gọi là axit oleic. Thuốc thử nghiệm chữa ung thư này mang tên Hamlet (Tên đầy đủ là: Human Alpha-lactalbumin Made Lethal to Tumor Cells).
Suốt 30 năm qua, nhóm nghiên cứu đã phát triển và thử nghiệm thuốc thử nghiệm chữa ung thư Hamlet trên cả động vật và con người mắc ung thư.
Nghiên cứu ban đầu liên quan đến thử nghiệm chữa ung thư bằng sữa mẹ được thực hiện để tìm hiểu làm thế nào sữa mẹ có thể chống lại những tế bào ung thư này. Các nhà nghiên cứu đã rất ngạc nhiên khi phát hiện ra các tế bào ung thư đang biến mất. Khi kiểm tra kỹ hơn, giáo sư nhận ra rằng sữa mẹ đã khiến chúng “tự tử”.
“Sau khi nhìn xuống kính hiển vi thấy các tế bào khối u đang “hấp hối”, chúng tôi rất phấn khích. Đặc biệt là khi thí nghiệm được lặp lại và cho thấy hiệu quả tương tự 2 lần. Chúng tôi đã sử dụng các tế bào không gây ung thư trong một thời gian dài trong các thí nghiệm tương tự và chúng không hề chết”, giáo sư Svanborg giải thích.
Các thí nghiệm tiếp theo xác nhận, khi sữa mẹ liên kết với một axit béo, sẽ tạo ra một phức hợp protein-lipid duy nhất có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư. Giáo sư Svanborg đã nhận thấy, nó nhanh chóng thu nhỏ khối u não xâm lấn mạnh nhất, cũng như u bàng quang và u ruột kết.
Trong 3 thập kỷ qua, giáo sư Svanborg và nhóm nghiên cứu khoảng 10 nhà khoa học đã xây dựng dữ liệu khoa học thuyết phục về hiệu quả của protein sữa mẹ trong việc tiêu diệt các tế bào ung thư.
Một thử nghiệm trước đây liên quan đến 9 bệnh nhân ung thư bàng quang cho thấy, 8 người trong số họ bắt đầu truyền tế bào khối u vào nước tiểu chỉ 2 giờ sau khi thuốc Hamlet có tác dụng, và khối u của họ đã bị giảm kích thước hoặc thay đổi tính chất. Đặc biệt, các tế bào khỏe mạnh liền kề khối u không cho thấy có bất kỳ dấu hiệu nhiễm độc nào.
Vô hại hơn hóa trị và xạ trị
Ung thư bàng quang có liên quan đến 200.000 ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu. Nó có tỷ lệ tái phát cao và không có cách chữa. Vì vậy, 40 bệnh nhân ung thư bàng quang đã được chọn và đồng ý tham gia thử nghiệm với Hamlet lớn nhất từ trước đến nay ở người, được thực hiện tại Prague, Cộng hòa Séc.
Thuốc được dùng cho bệnh nhân qua ống thông vào bàng quang và mỗi bệnh nhân sẽ nhận được 6 liều trong khoảng thời gian một tháng, trước khi trải qua phẫu thuật.
Tiến sĩ Matthew Lam - Giám đốc truyền thông khoa học tại Worldwide Cancer Research (một tổ chức từ thiện có trụ sở tại Vương quốc Anh chuyên tài trợ cho nghiên cứu ung thư trên khắp thế giới), cho biết: “Thử nghiệm lâm sàng nhỏ giai đoạn đầu này đang lấy kiến thức khoa học thu được qua các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm để kiểm độ tra an toàn và tính hiệu quả của việc điều trị. Chúng tôi sẽ phải mất một thời gian để biết liệu phương pháp điều trị này có an toàn để tiến triển các thử nghiệm lớn hơn hay không. Chúng tôi còn phải mất nhiều năm nữa mới biết liệu phương pháp điều trị này có hiệu quả hơn các phương pháp điều trị hiện có hay không”.
Giáo sư Svanborg cho biết, không giống như hóa trị và xạ trị sẽ phá hủy một số tế bào khỏe mạnh, gây ra tác dụng phụ như tổn thương thần kinh, rụng tóc và buồn nôn, thuốc thử nghiệm chữa ung thư Hamlet là phương pháp duy nhất có khả năng chỉ nhắm vào các khối u cụ thể, mà ít có tác dụng phụ.
Bà Svanborg cũng cho biết thêm, kết quả thử nghiệm trên sẽ được công bố trong mùa hè này. “Kết quả cuối cùng sẽ bao gồm một loạt các công nghệ phân tử và phân tích mô rất thú vị để cung cấp các công cụ xác định hiệu quả của thuốc chính xác hơn ở mỗi bệnh nhân. Một kết quả tích cực từ nghiên cứu ung thư bàng quang sẽ giúp củng cố tiềm năng của phương pháp điều trị ung thư mới này”, giáo sư Svanborg nhấn mạnh.
Sau giai đoạn điều trị ban đầu, 40 bệnh nhân ung thư bàng quan tham gia thử nghiệm lâm sàng sẽ được theo dõi trong 2 năm để các nhà nghiên cứu phân tích hiệu quả lâu dài của thuốc sau điều trị.
Mong chờ thuốc trị ung thư từ sữa mẹ lan rộng
Giáo sư Svanborg cho biết, nhóm của bà cũng đang phát triển các phương pháp điều trị cho các bệnh ung thư khác, bao gồm u não và ung thư ruột kết – 2 loại ung thư rất khó chữa bằng các phương pháp điều trị hiện tại.
Họ cũng đang tìm kiếm đối tác để thúc đẩy việc phát triển và phân phối thuốc trên thị trường. Mục tiêu cuối cùng của nhóm nghiên cứu là thuốc Hamlet được sử dụng như một biện pháp phòng ngừa trên toàn thế giới.
“Nếu thuốc vừa có hiệu quả điều trị, lại không có độc tính, có thể phương pháp này sẽ được sử dụng cả trong phòng ngừa và điều trị ung thư. Tầm nhìn của chúng tôi là khiến nó có sẵn trên toàn thế giới, mang nó đến tay những bệnh nhân dễ mắc một số bệnh ung thư hoặc những người đã mắc ung thư”, giáo sư Svanborg nói.
Đến nay, thuốc Hamlet đã được tìm thấy tiêu diệt hơn 40 loại tế bào ung thư trong các phòng thí nghiệm và giáo sư Svanborg hy vọng, thử nghiệm hiện tại sẽ chứng minh tính hiệu quả của nó đối với con người.
Tiến sĩ Matthew Lam cho biết: “Thật tuyệt khi thấy những ý tưởng nghiên cứu mới tiến triển theo hướng đầy tiềm năng, nhưng thông báo này chỉ là một bước tiến nhỏ trong một hành trình nghiên cứu dài. Viễn cảnh về một phương pháp điều trị ung thư được nhân rộng từ sữa mẹ là điều cuối cùng mà giáo sư Svanborg mong đợi”.
Công trình nghiên cứu đã được công bố trên các tạp chí quốc tế bao gồm Tạp chí Y học New England, Tạp chí Ung thư Quốc tế, Tạp chí Oncogene, Tạp chí Nghiên cứu Tế bào Thực nghiệm và Vi sinh Phân tử.
Giáo sư Svanborg nói: “Chúng tôi đã sống với dự án này trong nhiều năm và mong muốn được thấy nó đến với người bệnh. Đối với chúng tôi protein này và tác dụng của nó là trung tâm của sự chú ý và chúng tôi chỉ là những người hỗ trợ, đó là một vai trò rất hay ho”.