Siêu đô thị hàng đầu tại châu Á - Thái Bình Dương

Nền kinh tế thị trường với quản trị kinh tế bao gồm việc hiểu rõ dòng tiền được hình thành từ các nguồn lực để quản lý sức khỏe tài chính và hoạch định chiến lược, đảm bảo doanh nghiệp hoặc tổ chức biết rõ dòng tiền đến từ đâu (dòng tiền vào) và đi đâu (dòng tiền ra), nhằm đáp ứng các khoản chi và đạt được mục tiêu tài chính. Các thành phần chính của quản trị kinh tế bao gồm dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (hoạt động kinh doanh cốt lõi), đầu tư (tài sản dài hạn) và tài trợ (nợ và vốn chủ sở hữu). 

Phân tích các dòng tiền này giúp dự báo, quản lý thanh khoản và tối đa hóa năng suất. Chính vì vậy, trong quản trị kinh tế, điểm nghẽn trong quản trị các nguồn lực nói chung là khi các nguồn lực không được quy đổi thành dòng tiền, không được định giá minh bạch và bền vững trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc gia.

Tại Việt Nam, mặc dù nền kinh tế đang đứng thứ 33 thế giới về quy mô GDP và nằm trong nhóm 5 quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất, các nhà kinh tế đã chỉ ra những điểm chưa bền vững trong quản lý nguồn lực tài chính ở ba chủ thể chính của nền kinh tế thị trường:

1. Chính phủ: đang tích cực thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW về chiến lược phát triển kinh tế tư nhân, với mục tiêu đạt 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 nhằm tái cơ cấu nguồn thu, hiện còn quá phụ thuộc vào thuế xuất nhập khẩu, dầu thô và vốn hóa đất đai, hoặc các nguồn ít bền vững như phát hành trái phiếu, tiền mới... Bên cạnh đó, Luật Ngân sách cũng đang được sửa đổi để đảm bảo thực hiện tốt chính sách tài chính (chính sách tài khóa), thúc đẩy giải ngân và hợp tác PPP.

2. Doanh nghiệp: là động lực trung tâm, có vai trò tiên phong trong đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tuy nhiên, số lượng và quy mô còn nhỏ so với yêu cầu thực tế. Hơn nữa, một số doanh nghiệp vẫn phát triển dựa vào chiến lược ngắn hạn và thiếu bền vững, như không minh bạch báo cáo và hoạt động tài chính. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp chưa dựa trên các công cụ phân tích đầu tư tài chính lành mạnh như tỷ suất hoàn vốn nội bộ (IRR) hay giá trị hiện tại ròng của dòng tiền (NPV), mà chạy theo lợi nhuận ngắn hạn hoặc dựa vào những tiêu chí thiếu minh bạch như đội giá, giảm tiêu chuẩn chất lượng, "chạy" quy hoạch, kéo dài tiến độ dự án... dẫn đến tình trạng nợ đọng, đảo nợ, thiếu thanh khoản, sở hữu chéo, cạnh tranh không lành mạnh, tham nhũng và lãng phí (bao gồm cả chi phí cơ hội cho xã hội).

3. Người dân: Mặc dù mức thu nhập còn hạn chế do chính sách tiền lương chưa thực sự phù hợp, nhưng lượng kiều hối chuyển về Việt Nam hàng năm vẫn ở mức cao, đạt khoảng 16–18 tỷ USD trong những năm gần đây, cho thấy người dân là một trong những nhà đầu tư quan trọng của nền kinh tế. Tuy nhiên, số liệu thống kê cho thấy dòng tiền đầu tư bao gồm lượng lớn kiều hối đang chảy vào bất động sản nhà ở vượt xa đầu tư vào khu vực sản xuất, kinh doanh. Hơn nữa, phần lớn nguồn tiền này lại tập trung vào phân khúc nhà ở thương mại giá cao, gây ra tình trạng đầu cơ, "sốt" giá, bong bóng bất động sản, giá ảo và tiềm ẩn nguy cơ lạm phát.

Hiện nay, phần lớn các chuyên gia quản trị kinh tế đều thống nhất rằng cần triển khai quản lý hiệu quả tất cả các nguồn lực một cách đồng bộ để đảm bảo phát triển kinh tế bền vững. Tuy nhiên, với đặc thù lịch sử phát triển của Việt Nam còn nhiều bất cập, nếu cần một sự đột phá để phát triển, thì đó chắc chắn phải là ưu tiên cho quản trị nguồn lực tài chính. Bởi lẽ, tài chính – ngân hàng là huyết mạch của nền kinh tế và thương mại quốc tế, dù không phải là lĩnh vực tăng trưởng trực tiếp. 

Ngân hàng định hình, đóng góp vào các hoạt động kinh tế, xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng cũng như công nghệ tài chính. Do đó, cần nhìn nhận dịch vụ tài chính như một phương tiện thúc đẩy tăng trưởng cho các ngành công nghiệp ưu tiên khác, đồng thời gia tăng giá trị tài sản ròng của mỗi cá nhân trong quốc gia gần 100 triệu dân.

Để tăng cường quản trị bền vững nguồn lực tài chính quốc gia và kết nối toàn cầu trong bối cảnh hội nhập quốc tế, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 222/2025/QH15 về Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam. Theo đó, việc xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế (IFC) tại TP.HCM là chiến lược dài hạn. Saigon Marina IFC được xác định là công trình mở đầu, cung cấp hạ tầng hiện đại, mặt bằng chất lượng cao phục vụ hoạt động tài chính, đầu tư và kinh doanh quốc tế tại thành phố. Một trung tâm tài chính quốc tế đặt tại đầu tàu kinh tế của cả nước sẽ tập hợp nhiều trung gian tài chính chuyên nghiệp, trong và ngoài nước, phối hợp hoạt động để phục vụ hài hòa cho các chủ thể kinh tế quốc gia.

Tuy nhiên, việc thành lập IFC đòi hỏi một cách tiếp cận đa chiều, trong đó các khía cạnh lý thuyết và thực tiễn cần được xem xét toàn diện. Theo các chuyên gia tài chính, để TP.HCM sau sáp nhập xứng đáng trở thành một IFC của quốc gia và khu vực, cần chú trọng 5 định hướng cơ bản sau:

Thứ nhất, đặc điểm cốt lõi của hệ thống tài chính là yếu tố lòng tin, đóng vai trò quyết định trong các chu kỳ tăng giảm của những trung tâm tài chính quốc tế hàng đầu. Do vậy, Chính phủ và IFC cần phát triển cơ sở hạ tầng tài chính hiện đại, xây dựng nền tảng vững mạnh để hỗ trợ chính sách phát triển bền vững và gây dựng lòng tin ngay từ đầu. Đồng thời, cần mở rộng quan hệ giữa các tổ chức tài chính trong và ngoài nước, kết nối IFC với các thị trường khác, cũng như phát triển quy mô thị trường vốn bao gồm trái phiếu, cổ phiếu, công cụ phái sinh đủ đa dạng để tạo cơ hội cho nhà đầu tư quốc tế.

Thứ hai, Ngân hàng Trung ương và chính sách tiền tệ quốc gia cần xây dựng, phát triển thị trường tiền tệ toàn diện, có tính thanh khoản cao, mang lại nhiều cơ hội đầu tư cho các tổ chức trong và ngoài nước. Đồng thời, cần minh bạch hóa chính sách tiền tệ, tỷ giá hối đoái, lãi suất và nâng cao năng lực quản lý thị trường, dự trữ ngoại hối và kim loại quý.

Thứ ba, chính sách tài chính (chính sách tài khóa) của quốc gia, gắn liền với hệ thống ngân hàng trung ương và chính sách tiền tệ, cần thể hiện thông qua chiều sâu và chất lượng của khung quản lý trong IFC. Chính phủ cần định hướng phát triển bền vững IFC bằng các thông điệp quốc gia rõ ràng (trách nhiệm giải trình – accountability) về đầu tư công và thuế. Bên cạnh đó, cần sớm triển khai Quyết định số 1250/QĐ-TTg ngày 26/10/2023 để ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Giá số 16/2023/QH15, nhằm nâng cao hiệu quả định giá.

Thứ tư, đẩy mạnh ổn định kinh tế vĩ mô và quản trị bền vững các nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực và thị trường tài chính, nhằm duy trì và phát triển dòng tiền huyết mạch của nền kinh tế trong tiến trình hội nhập. Ổn định kinh tế vĩ mô giúp giảm lạm phát, cân bằng cán cân thương mại và ngân sách, đảm bảo nguồn lực tài chính trong bối cảnh thị trường toàn cầu nhiều biến động, đồng thời thúc đẩy vị thế của IFC giữa các trung tâm tài chính quốc tế hàng đầu.

Thứ năm, tăng cường hợp tác quốc tế. Việc phát triển các chương trình hợp tác chiến lược và tham gia cơ chế tài chính toàn cầu giúp thu hút vốn ngoại, giảm rủi ro tỷ giá và củng cố vị thế của Việt Nam trên thị trường quốc tế. Đặc biệt, cần tận dụng hợp tác quốc tế để chuyển giao và làm chủ công nghệ fintech, AI, Big Data và machine learning nhằm nâng cao năng lực phân tích, dự báo. Trong quá trình đó, có thể thí điểm thị trường tài sản mã hóa và xây dựng hệ thống quản trị rủi ro toàn diện, đảm bảo an ninh mạng. Ngoài ra, để vận hành IFC hiệu quả, cần có chiến lược đào tạo và tạo dựng môi trường làm việc "an cư, lạc nghiệp" cho đội ngũ chuyên gia.

Phát triển IFC TP.HCM cần kết hợp giữa quản trị bền vững năm nguồn lực quốc gia và hợp tác quốc tế. Dù hiện nay TP.HCM còn xếp hạng thấp so với nhiều đô thị trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương về phát triển tài chính (đo lường qua cơ hội đầu tư, giáo dục và hiệu quả quản trị), song với vai trò đầu tàu kinh tế cùng sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, IFC TP.HCM sẽ góp phần quan trọng đưa TP.HCM trở thành siêu đô thị hàng đầu khu vực châu Á – Thái Bình Dương.