Sớm hoàn thiện chính sách đồng bộ phát triển công nghiệp văn hóa

Nhận thức chưa đầy đủ

Dẫn luận tọa đàm, TS.KTS. Nguyễn Thu Hạnh, Giám đốc S-DCI cho rằng, công nghiệp văn hóa là con đường để biến kho tàng di sản, trí tuệ, sáng tạo của dân tộc thành sức mạnh kinh tế. Đây là một ngành công nghiệp đặc biệt, vừa làm giàu cho đất nước, vừa khẳng định vị thế quốc gia trên bản đồ thế giới.

Mặt khác, công nghiệp văn hóa là lĩnh vực có giá trị gia tăng cao, ít phụ thuộc vào tài nguyên hữu hạn, gắn với tăng trưởng xanh, kinh tế số và hội nhập quốc tế… hoàn toàn phù hợp với định hướng phát triển bền vững của Việt Nam giai đoạn 2025 - 2035.

Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Thu Hạnh, nhận thức về công nghiệp văn hóa chưa đầy đủ. Nhiều đơn vị, cá nhân còn mơ hồ về khái niệm, cũng như nội dung và tầm quan trọng của công nghiệp văn hóa. Tư duy về bảo tồn và khai thác tài nguyên văn hóa thiếu toàn diện, thiên về bảo tồn cứng nhắc; yếu trong quy hoạch và thiết kế không gian, thiết kế sản phẩm công nghiệp văn hóa.

“Nhận thức thay đổi, chính sách, nguồn lực và hành động sẽ thay đổi theo. Đó là điều kiện tiên quyết để phát triển công nghiệp văn hóa”, bà Hạnh nhấn mạnh.

Ông Trương Minh Tiến, Chủ tịch Hiệp hội UNESCO Hà Nội, đồng tình, chính nhận thức về tầm quan trọng của phát triển công nghiệp văn hóa ở các cấp, ngành và cộng đồng dân cư chưa đồng đều, nên việc triển khai trong lĩnh vực này cũng chưa đồng đều. Mới có một số tỉnh, thành phố đạt được kết quả rõ nét như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Ninh Bình...

“Chúng ta đang thiếu khung pháp lý đầy đủ và cơ chế, chính sách đồng bộ để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. Ví dụ như: chính sách ưu đãi về đất đai (quy hoạch quỹ đất, tiền thuê và thời hạn thuê đất…); chính sách về tài chính (miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, ưu đãi tín dụng, quỹ hỗ trợ sáng tạo...)”, ông Tiến nói.

GS.TS.NGND Trần Thọ Đạt, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân, phân tích thêm: Chiến lược đã có nhưng nhiều chính sách chưa được luật hóa; bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ yếu, gây rủi ro cho doanh nghiệp và giảm động lực sáng tạo. Thiếu nguồn nhân lực sáng tạo chất lượng cao, lao động trẻ dồi dào nhưng thiếu kỹ năng trong thiết kế, nội dung số, marketing sáng tạo...

Khó khăn về vốn và cơ chế tài chính khiến sản phẩm sáng tạo khó định giá, tài sản trí tuệ chưa được công nhận là tài sản thế chấp. Thiếu cơ chế ưu đãi thuế, vốn vay và quỹ đầu tư cho văn hóa...

Nghiên cứu sớm ban hành Luật Công nghiệp văn hóa

Để phát triển công nghiệp văn hóa nhanh, mạnh và bền vững, ông Trương Minh Tiến đề xuất, trước mắt cần hoàn thiện Luật Sở hữu trí tuệ, tăng cường bảo hộ sản phẩm phần mềm, sản phẩm số và ứng dụng AI...

Bên cạnh đó, tăng cường liên kết đào tạo giữa các trường đại học trong và ngoài nước, giữa nhà trường với doanh nghiệp gắn với nhu cầu thị trường; có chính sách học bổng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, tài năng trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa...

GS. TS. Trần Thọ Đạt đề xuất 4 giải pháp ưu tiên trong giai đoạn 2025 - 2035 gồm: hoàn thiện thể chế, nghiên cứu sớm ban hành Luật Công nghiệp văn hóa và cơ chế tài chính đặc thù; đột phá trong đào tạo và phát triển nguồn nhân lực sáng tạo gắn với nhu cầu doanh nghiệp; hình thành các trung tâm công nghiệp văn hóa, không gian sáng tạo, gắn với du lịch và thương hiệu quốc gia; thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ 4.0 để mở rộng thị trường toàn cầu.

Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, TS.NGƯT Đỗ Đình Đức góp ý, cần nâng cao nhận thức xã hội, tạo sự hiểu biết sâu sắc cho cộng đồng, nhà quản lý, nghệ sĩ, doanh nghiệp về nội hàm của công nghiệp văn hóa. Tạo môi trường thuận lợi để sản phẩm văn hóa chất lượng cao được sáng tạo và tiếp cận công chúng trong và ngoài nước. Đầu tư xây dựng các trung tâm biểu diễn, trình diễn lớn, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sáng tạo sản phẩm văn hóa, khuyến khích đầu tư tư nhân…