Tái hiện văn hóa miền Tây qua sách kiến thức minh họa

Khởi xướng dự án về sách Việt Nam phiêu lưu ký từ năm 2017, Trần Duy Nguyễn - đại diện đơn vị xuất bản Du Bút cho biết nhu cầu tìm hiểu văn hóa Việt Nam trong giới trẻ ngày càng lớn, nhưng nội dung hiện có trên thị trường phần nhiều lại quá hàn lâm hoặc quá đơn giản, khó tạo sự hứng thú. Bên cạnh đó, thông tin thiếu chính xác trên mạng xã hội ngày càng phổ biến. 

Sự thay đổi địa giới hành chính từ ngày 1/7/2025 tại các tỉnh miền Tây cũng đặt ra trăn trở cho nhóm về bản sắc vùng miền và mối liên kết giữa các cộng đồng. “Giới trẻ cần một công cụ trực quan để hiểu mình thuộc về đâu và văn hóa hình thành như thế nào”, Duy Nguyễn chia sẻ.

Đi thực địa để thu thập tư liệu, ký họa

Với sự hỗ trợ của một Quỹ, nhóm thực hiện đã tiến hành các chuyến đi khảo sát thực tế tại 13 tỉnh thành Đồng bằng sông Cửu Long (sau sáp nhập còn 6 tỉnh thành - PV), gặp gỡ nông dân, nghệ nhân và cộng đồng Kinh - Khmer - Hoa - Chăm nhằm thu thập tư liệu, ký họa và ghi nhận câu chuyện thực tế.

Việt Nam phiêu lưu ký được xây dựng từ cách tiếp cận: Hiểu văn hóa bằng đôi chân và bằng sự hiện diện thực sự tại địa phương.

Các tác giả nội dung, họa sĩ minh họa, trợ lý và ê kíp thiết kế - dàn trang sách đều trực tiếp tham gia các chuyến điền dã tại các tỉnh thành. Điều này giúp họ quan sát màu sắc, ánh sáng, kiến trúc, chuyển động và nhịp sống bằng mắt thật; lắng nghe câu chuyện, giọng nói, âm thanh của cộng đồng địa phương; từ đó tìm ra điểm cốt lõi của từng đối tượng văn hóa để thể hiện trung thực và sống động trên trang giấy.

Chia sẻ về quá trình làm việc, họa sĩ Đỗ Thái Thanh cho biết: “Có những chi tiết chỉ xuất hiện khi mình đứng đúng ở nơi nó sinh ra. Ảnh tư liệu không thể thay thế được cảm giác khi mình nhìn thấy ánh sáng chiếu lên con nước hay nghe tiếng ghe chạy trên sông”. 

Theo đại diện Du Bút, sách Việt Nam phiêu lưu ký thể hiện được 3 điểm nổi bật: Kể chuyện từ trải nghiệm thực tế; ngôn ngữ mỹ thuật hiện đại; đồng sáng tạo cùng cộng đồng với hơn 20 cá nhân địa phương được phỏng vấn; thông tin sau đó được gửi về từng địa phương để kiểm chứng. 

Dự án tiếp tục được hoàn thiện thông qua 2 buổi đọc thử với độc giả và chuyên gia trong tháng 11/202 và dự kiến thêm nhiều buổi đọc thử vào cuối năm 2025 cho đến đầu năm 2026.

Xây dựng bản đồ văn hóa Việt Nam bằng minh họa

Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam Jonathan Baker đánh giá dự án dành sự quan tâm lớn tới những độc giả trẻ. Với những minh họa sống động và cách kể chuyện gần gũi, Việt Nam Phiêu lưu ký giúp trẻ em và thanh thiếu niên khám phá sự phong phú trong chính đất nước của mình theo cách vô cùng thú vị và dễ tiếp cận. 

Đồng thời, đây cũng là một tài liệu đẹp và hữu ích dành cho các vị phụ huynh, giáo viên và những người yêu văn hóa, mong muốn đưa hình ảnh Đồng bằng sông Cửu Long đến gần hơn với cuộc sống hằng ngày.

“Những dự án về sách nhắc nhở mỗi chúng ta rằng sự sáng tạo, trí tò mò và văn hóa có thể hòa hợp với nhau để kể những câu chuyện thực sự có ý nghĩa.

108 trang sách với hơn 80 minh họa gốc và một câu chuyện được xây dựng dựa trên những trải nghiệm thực tế trong hành trình của nhóm tác giả. Tất cả đều thể hiện tâm huyết của một đội ngũ tin tưởng sâu sắc vào giáo dục sáng tạo và vào việc thu hút giới trẻ hiểu thêm về nền văn hóa Việt Nam”, ông Jonathan Baker nhận xét.

Tập đầu tiên Việt Nam Phiêu lưu ký - Đồng bằng Sông Cửu Long dự kiến xuất bản vào đầu năm 2026. Phiên bản tiếng Anh sẽ được phát hành vào cuối năm 2026 nhằm phục vụ nhu cầu của cộng đồng quốc tế và người Việt ở nước ngoài.

Trong dài hạn, dự án sẽ mở rộng sang nhiều vùng văn hóa khác như: Đông Nam Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ, Trung Bộ, Tây Bắc, hướng đến mục tiêu xây dựng bản đồ văn hóa minh họa của Việt Nam dành cho độc giả mọi lứa tuổi.