Thiếu hướng dẫn xử lý hình sự các vi phạm pháp luật BHXH, BHYT

Bảo hiểm Xã hội Việt Nam (BHXH) vừa phối hợp với Toà án nhân dân (TAND) tối cao tổ chức Hội thảo “Trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm theo quy định của Bộ luật Hình sự và những vấn đề cần hướng dẫn thi hành”.

Lần đầu tiên pháp luật Việt Nam có quy định xử lý hình sự các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp, tạo cơ sở pháp lý để “mạnh tay” xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền lợi của người lao động.

Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung thêm 4 tội danh liên quan đến lĩnh vực này gồm: Tội gian lận trong kinh doanh bảo hiểm (Điều 213); tội gian lận BHXH, BH thất nghiệp (Điều 214); tội gian lận BHYT (Điều 215) và tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động (Điều 216).

Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, BHXH Việt Nam Nguyễn Hoà Bình, cho biết: Trước năm 2016, việc xử phạt các hành vi vi phạm về BHXH, BHYT còn hạn chế, chưa đủ sức răn đe. các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BH thất nghiệp vẫn diễn biến phức tạp, các hình thức trục lợi quỹ BHXH của các cá nhân, đơn vị ngày càng tinh vi, khó phát hiện… Tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT xảy ra ở hầu hết các địa phương.

Ông Nguyễn Văn Tùng, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, thuộc TAND tối cao, cho biết: Bộ luật Hình sự có hiệu lực thi hành đã hơn 1 năm, cơ quan BHXH đã gửi gần 40 hồ sơ của các doanh nghiệp, đơn vị vi phạm nghiêm trọng liên quan tới BHXH, BHYT sang cơ quan điều tra. Tuy nhiên, đến nay chưa có vụ án nào được khởi tố.

Để giải quyết bất cập này và tăng tính hiệu quả thực thi pháp luật cũng như tăng sức răn đe, ngăn chặn những hành vi vi phạm, ông Nguyễn Hòa Bình đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND tối cao cần sớm ban hành Nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự về các tội phạm  liên quan đến bảo hiểm, như: Dấu hiệu phạm tội trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; hồ sơ, tài liệu cần thiết phục vụ công tác điều tra tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; quy trình chuyển giao hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan công an…

Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia cũng cho rằng cần phải hướng dẫn để thống nhất cách hiểu đối với một số khái niệm, tình tiết là yếu tố định tội, định khung hình phạt trong các điều luật như: Gian lận BHXH, BH thất nghiệp, BHYT; trốn đóng bảo hiểm; các khái niệm “trốn đóng”, hành vi “Gian dối” và “Thủ đoạn khác” quy định định trong luật cần được giải thích rõ để thống nhất cách hiểu và áp dụng trong thi hành luật.

Đối với tội gian lận BHYT cũng cần phải làm rõ chiếm đoạt tiền BHYT đối với những loại chế độ nào, các chi phí khác mà thực tế người bệnh không sử dụng là chi phí gì. Đồng thời, xác định rõ phạm vi xử lý tội trốn đóng BHXH tại Điều 216 của Bộ luật Hình sự chỉ là BHXH bắt buộc, không điều chỉnh BHXH tự nguyện…

Nhằm giảm bớt những hành vi vi phạm pháp luật BHXH, BHYT, BHXH Việt Nam cho biết, cơ quan này vẫn đang tích cực thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHTN, BHYT. Qua đó đã phát hiện nhiều vi phạm; thu hồi được nhiều khoản nợ đọng, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, người lao động.

BHXH Việt Nam cho rằng, thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT là bước quan trọng để có thể tiến tới xử lý hình sự các đơn vị, cá nhân vi phạm Luật BHXH, Luật BHYT. Do đó, sẽ cần có giải pháp hữu hiệu hơn trong việc thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra của ngành BHXH như: hoàn thiện quy định về công tác thanh tra, nâng cao chất lượng kết luận thanh tra và xử lý sau thanh tra…