Tổng điều tra dân số và nhà ở 2019: Để không ai bị bỏ lại phía sau

 

Thông tin chung về dân số, tình trạng di cư, hôn nhân, mức độ sinh, chết và phát triển dân số, tình trạng lao động, việc làm, tình trạng về nhà ở, điều kiện sinh hoạt cơ bản của các hộ dân cư và nhiều nội dung khác sẽ được tiến hành thu thập thông tin.

 

 

 

Ông Nguyễn Bích Lâm - Tổng Cục trưởng Tổng cục Thống kê - cho biết, TĐT dân số và nhà ở năm 2019 đã được chuẩn bị từ rất sớm. Một số nhóm công việc đã được chuẩn bị trong thời gian qua bao gồm hoàn thiện tổ chức và bộ máy chỉ đạo chuẩn bị và thực hiện TĐT từ Trung ương đến địa phương. Đến nay đã có 3 ban chỉ đạo (BCĐ) cấp Bộ, 63 BCĐ cấp tỉnh, 172 BCĐ cấp huyện và 11.165 BCĐ cấp xã được thành lập để chỉ đạo và chuẩn bị và thực hiện TĐT.

 

Điểm mới nhất của cuộc TĐT năm 2019 lần đầu tiên ứng dụng công nghệ thông tin vào tất cả các công đoạn tiến hành. Tuy vậy, việc ứng dụng CNTT cũng gặp nhiều khó khăn, trở ngại.

 

Trở ngại lớn nhất đó là lần đầu tiên Việt Nam sử dụng máy tính bảng, điện thoại thông minh (CAPI) để điều tra viên thu thập, ghi thông tin và gửi dữ liệu đồng thời về máy chủ trong phạm vi một cuộc TĐT rất lớn. Do vậy, việc nghiên cứu lựa chọn nền tảng phù hợp để thực hiện tạo những khó khăn nhất định trong công tác chuẩn bị. Trong khoảng 12 tháng (giữa năm 2017 đến tháng 8/2018), chương trình CAPI đã trải qua 4 lần xây dựng và hoàn thiện, trong đó 2 lần đầu tiên sử dụng nền tảng CSPro (ứng dụng chỉ cho hệ điều hành Android) do Cục Điều tra dân số Hòa Kỳ xây dựng nhưng không đáp ứng được yêu cầu của TĐT; 2 phần mềm CAPI mới được xây dựng thay thế do chuyên gia trong nước thực hiện, có thể sử dụng trên các máy có hệ điều hành Android và IOS. Qua các lần thử nghiệm, đến nay các phần mềm CAPI đã hoàn thiện và sẵn sàng sử dụng cho TĐT từ ngày 1/4/2019.

 

 

Bên cạnh đó, mô hình ứng dụng CAPI trong TĐT là sử dụng thiết bị của điều tra viên thống kê. Với số lượng điều tra viên trên 122 nghìn người, nên có rất nhiều chủng loại thiết bị được sử dụng. Điều này gây ra những khó khăn không nhỏ cho việc hướng dẫn các điều tra viên cài và sử dụng chương trình với những chủng loại thiết bị khác nhau.

 

Hệ thống hạ tầng CNTT hiện nay của ngành Thống kê không đáp ứng được yêu cầu của TĐT: Cả về năng lực phần cứng, phần mềm bảo mật và ứng cứu rủi ro. Do vậy, Bộ Thông tin và Truyền thông (Trung tâm ứng cứu sự cố máy tính_VNCERT) và VNPT là các đơn vị đang phối hợp với TCTK trong chuẩn bị hạ tầng CNTT của TĐT.

 

Ông Nguyễn Bích Lâm cho biết thêm, đầu tư một công việc mới thường tốn kém, đặc biệt đầu tư về CNTT (phần cứng và phần mềm) là khoản đầu tư rất lớn. Trong bối cảnh nguồn kinh phí còn hạn hẹp nên nhiều hạng mục cần thiết phải đầu tư cho TĐT chưa được thực hiện mà phải sử dụng hình thức thay thế là đi thuê dịch vụ; một số hạng mục bắt buộc phải đầu tư thì cũng chỉ thực hiện ở mức trung bình thấp. Do vậy, đáp ứng đầy đủ yêu cầu kỹ thuật về CNTT cho TĐT 2019 còn nhiều hạn chế nên sẽ vẫn xảy ra tình trạng quá tải, nghẽn mạng hoặc các tỉnh phải dừng chờ để phân tải thời gian thực hiện chứ không thực hiện được đồng thời…

 

 

TĐT dân số và nhà ở 2019 thu thập các thông tin cơ bản của người dân, trong đó có thông tin về tỷ số giới, tỷ số giới tính của trẻ em mới sinh, các thông tin khác chia theo giới tính như dân tộc, tốn giáo, trình độ học vấn, tình trạng việc làm, di cư, tàn tật, tình trạng hôn nhân...

 

Tổng Cục trưởng Nguyễn Bích Lâm cho hay, ngoài TĐT dân số và nhà ở được thực hiện 10 năm/lần vào các năm có số cuối là 9, Tổng cục Thống kê cũng tiến hành điều tra mẫu về biến động dân số và kế hoạch hóa gia đình hàng năm để ước lượng dân số.

 

Theo số liệu sơ bộ năm 2017, dân số nữ 47,4 triệu người và dân số nam là 46,3 triệu người (tỷ số giới tính là 97,7 nam trên 100 nữ), trong khi tỷ số giới tính của trẻ em mới sinh là 112,1 nam trên 100 nữ (tỷ số giới tính của trẻ em mới sinh là số trẻ em nam được sinh ra trong 12 tháng trong năm so với số trẻ em nữ được sinh ra trong 12 tháng trong năm). Điều này một phần được lý giải bởi tuổi thọ của nữ cao hơn nam (76,2 tuổi so với 70,9 tuổi).

 

Về xu hướng, kết quả TĐT 2019 sẽ không có khác biệt so với điều tra mẫu hàng năm, tuy nhiên do thực hiện toàn bộ nên số liệu chi tiết sẽ bao phủ đầy đủ hơn điều tra mẫu.

 

Đối với TĐT 2019, thiết kế TĐT và phương pháp thực hiện đảm bảo theo chuẩn quốc tế có sự hỗ trợ của chuyên gia quốc tế từ Quỹ Dân số Liên hợp quốc hỗ trợ. Ngoài ra, kết quả của TĐT cũng sẽ được chuyên gia quốc tế kiểm tra, thẩm định trước khi công bố đến người sử dụng.

 

Ông Nguyễn Văn Tân - nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình: Điều tra dân số có thể nói là vĩ mô nhưng có liên quan đến lợi ích của từng người. Có một thông điệp của Liên hợp quốc đưa ra vào năm 2013: “Tất cả mọi người đều được tính đến”. Việc Tổng điều tra dân số ở nước ta như một cơ hội để tất cả mọi người dân đều được tính đến như một chủ thể của sự phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời cũng như người được hưởng lợi từ sự phát triển kinh tế - xã hội, để không ai bị bỏ lại phía sau.

  

Cuộc Tổng điều tra về dân số và nhà ở năm 2019 sẽ kéo dài trong 25 ngày, bắt đầu từ 1/4/2019 và kết thúc vào cuối ngày 25/4/2019. Kết quả sơ bộ của Tổng điều tra sẽ được công bố vào tháng 7/2019; kết quả điều tra mẫu vào quý IV/2019; kết quả điều tra toàn bộ vào quý II/2020; các báo cáo phân tích chuyên đề vào quý IV/2020.