Tổng quan về căn bệnh ung thư não - Hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm

1. Tổng quan về bệnh ung thư não

Tuy rằng ung thư não rất hiếm gặp, nhưng chúng lại vô cùng nguy hiểm. Do đó việc tìm hiểu các thông tin về bệnh là vô cùng cần thiết. Tương tự như các căn bệnh ung thư khác, ung thư não là các khối u ác tính phát triển ở khu vực não. Tùy vào vị trí, kích thước của khối u mà bệnh có các triệu chứng cũng như mức độ ảnh hưởng khác nhau đến cơ thể người bệnh.

Theo các chuyên gia, bệnh được chia thành 2 phân loại chính, bao gồm:

- Ung thư não nguyên phát:

Đây là phân loại phổ biến nhất đối với ung thư não, 75% số ca ung thư não là ung thư nguyên phát với những khối u ác tính xuất phát từ khu vực não đầu tiên. Trên thực tế, có khoảng 40% bệnh nhân mắc ung thư não đều bắt đầu từ u tế bào thần kinh đệm như u tế bào sao, u nguyên bào thần kinh đệm, u thần kinh đệm ít nhánh, u màng não thất và u nguyên bào tủy.

- Ung thư não thứ phát:

Phân loại bệnh này phát sinh do ung thư từ một bộ phận khác của cơ thể di căn đến não. Các loại ung thư thường di căn đến não bao gồm ung thư vú, ung thư phổi, ung thư thận, ung thư đại tràng và các khối u ác tính ở da.

Đọc thêm:

Bổ sung sữa cho bệnh nhân ung thư thế nào mới đúng cách? Đây là lời giải đáp của chuyên gia!

Cách ăn uống ảnh hưởng như thế nào đến bệnh ung thư và nguy cơ mắc ung thư?

2. Nguyên nhân gây bệnh ung thư não

Hiện nay, nguyên nhân gây bệnh ung thư não vẫn chưa được xác định một cách chính xác. Tuy nhiên các nhà khoa học đã chứng minh được rằng đây không phải là một căn bệnh truyền nhiễm và chúng có tính chất di truyền trong một số trường hợp.

Bên cạnh đó, một số hội chứng cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến ung thư não bao gồm:

- Hội chứng Turcot: Đây là một căn bệnh mà người mắc bệnh sẽ xuất hiện nhiều khối polyp lành tính trong đại tràng cùng với các khối u não.

- Hội chứng Neurofibromatosis. Hội chứng này còn được gọi là u sợi thần kinh và là một bệnh di truyền. Hội chứng này có liên quan đến rối loạn thần kinh, có khả năng ảnh hưởng tới não, tủy sống, dây thần kinh.

Ngoài ra, những yếu tố sau đây cũng là những yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh ung thư não:

- Những người thường xuyên làm việc trong môi trường độc hại, tiếp xúc nhiều với các chất phóng xạ, tiếp xúc với các hóa chất như benzen, thuốc trừ sâu, dầu khí, dung môi hòa tan, hóa chất cao su, nhựa vinyl,…

- Những bệnh nhân có tiền sử xạ trị vùng đầu, mặt, cổ cũng có nguy cơ mắc ung thư não cao hơn những người khác.

- Những người nhiễm virus EBV (Epstein-Barr virus) và CMV (Cytomegalovirus) cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư não.

- Lịch sử gia đình có thành viên bị ung thư não…

3. Triệu chứng ung thư não

Một trong những triệu chứng đặc trưng nhất của ung thư não là tình trạng tăng áp lực nội sọ. Điều này là do thể tích của khối u tăng lên gây phù não và ứ đọng dịch não tủy. Các dấu hiệu điển hình có thể thường gặp là:

- Đau đầu. Bệnh nhân ung thư não đa phần đều xuất hiện tình trạng đau đầu, có thể là đau cục bộ hay toàn thể. Triệu chứng này thường gặp ở 80-90% các ca bệnh. Tình trạng đau này là do khối u chèn ép các dây thần kinh sọ não và các xoang tĩnh mạch. Từ đó gây phản xạ co thắt mạch máu não. Cơn đau có thể dữ dội hoặc mơ hồ không rõ vị trí đau và tăng dần theo thời gian.

- Nôn. Bệnh nhân ung thư não có thể nôn kể cả khi không ăn uống gì, đôi khi không có triệu chứng đau bụng trước hoặc sau khi nôn.

- Phù gai thị. Bệnh nhân sẽ nhìn mờ, thị lực giảm dần kèm với đau đầu và nôn. Tình trạng này xảy ra do tăng áp lực nội sọ đè ép các bó mạch thần kinh thị giác.

- Động kinh. Khoảng 40% các trường hợp bệnh nhân ung thư não có xuất hiện co giật 1 bên hoặc 2 bên.

Bên cạnh đó, bệnh nhân mắc bệnh còn có thể mắc các triệu chứng định khu tổn thương, có thể từ nhẹ đến nặng như liệt dây thần kinh đơn độc, yếu tay chân, giảm trí nhớ hoặc giảm thị lực...

Ngoài ra, các triệu chứng cũng có thể khác nhau tùy theo vị trí của khối u mà bệnh nhân mắc phải. Có thể kể đến như:

- U thùy trán. Khi khối u nằm ở vị trí thùy trán, bệnh nhân sẽ bị giảm trí nhớ, hay đôi khi là giảm khả năng tập trung. Bệnh nhân cũng có thể mất khứu giác và teo dây thần kinh thị giác. Nếu khối u nằm ở phía sau thùy trán, bệnh nhân có thể có thể mất ngôn ngữ.

- U thùy đỉnh. Các triệu chứng đặc trưng khi khối u nằm ở vị trí thùy đỉnh là rối loạn cảm giác và rối loạn vận động, giảm cảm giác, xúc giác, không định vị được vị trí không gian.

- U thùy thái dương. Lúc này, người bệnh có thể có các triệu chứng như ảo khứu, ảo thính, ảo thị và rối loạn ngôn ngữ, không thể gọi đúng tên đồ vật. Nếu khối u chèn ép dây thần kinh vận nhãn chung, bệnh nhân có thể bị sụp mi, đồng tử giãn.

- U thùy chẩm. Biểu hiện đặc trưng nhất trong trường hợp này là suy giảm thị lực. Hội chứng tăng áp lực nội sọ xuất hiện sớm là do khối u chèn ép vào cống não.

- U não thất. Bệnh nhân sẽ bị đau đầu thành cơn. Các cơn đau thường dữ dội và có biểu hiện tăng áp lực nội sọ sớm.

- U tuyến yên. Đau đầu, giảm thị lực, rối loạn giấc ngủ là những triệu chứng điển hình trong trường hợp này. Bệnh nhân ăn nhiều, uống nhiều, đi tiểu nhiều lần hoặc béo phì, to đầu ngón chân ngón tay kèm theo thiểu năng sinh dục.

- U góc cầu tiểu não. Triệu chứng điển hình lúc này sẽ là ù tai, chóng mặt, giảm thính lực. Người bệnh có thể cảm thấy tê ở mặt và lưỡi do u chèn ép vào dây thần kinh số V.

- U tiểu não. Ở trường hợp này, bệnh nhân có triệu chứng tăng áp lực nội sọ rõ, đi lại không vững, rối loạn thăng bằng.

4. Phòng ngừa bệnh ung thư não

Trên thực tế, hiện nay vẫn chưa có các biện pháp phòng ngừa ung thư não nào có hiệu quả. Chính vì vậy, bệnh nhân thường được được khuyến cáo đi khám sức khỏe kiểm tra khi có các dấu hiệu nghi ngờ như đau đầu, nôn, buồn nôn kéo dài hoặc đột ngột yếu liệt nửa người, nói khó, rối loạn thị giác, thính giác…

Cần lưu ý đặc biệt với các bệnh nhân mắc các bệnh ung thư khác, những bệnh nhân này nên được khám sàng lọc ung thư não di căn ngay khi nhận thấy cơ thể có các triệu chứng báo hiệu như trên.

5. Các biện pháp chẩn đoán

Việc chẩn đoán ung thư não sẽ được thực hiện dựa trên các triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm. Đầu tiên, các bác sĩ sẽ thực hiện khám thần kinh tổng quát bao gồm: kiểm tra thị giác, thính giác, khả năng giữ cân bằng, phối hợp hoạt động, sức mạnh và phản xạ. Những bài kiểm tra này có thể giúp bác sĩ xác định phần nào ảnh hưởng của khối u đến hoạt động của não bộ.

Bác sĩ có thể sẽ chỉ định các xét nghiệm như sau để có thể chẩn đoán một cách chính xác hơn:

- Chụp cắt lớp vi tính nhằm xác định vị trí, kích thước và mức độ xâm lấn xung quanh cũng như tình trạng phù não, tăng áp lực nội sọ.

- Chụp cộng hưởng từ để đánh giá chính xác vị trí và sự tương quan của khối u với các cơ quan lân cận.

- Chụp động mạch não nhằm kiểm tra sự tăng sinh và xô đẩy mạch máu trong não. Đây chính là hình ảnh gián tiếp của khối u não choán chỗ.

- Chụp PET-CT có thể giúp bác sĩ đánh giá khối u não và các khối u toàn thân khác đồng thời.

- Điện não đồ sẽ giúp ghi được các sóng bất thường trong não.

- Sinh thiết tế bào nhằm xác định khối u là ác tính hay lành tính.

6. Các phương pháp điều trị

Điều trị ung thư não bằng phương pháp nào còn tùy thuộc vào từng bệnh nhân và tình trạng bệnh cụ thể của bệnh nhân đó. Việc xác định phương pháp điều trị cũng phụ thuộc rất nhiều vào loại ung thư, vị trí khối u, kích thước khối u, tuổi và trạng thái sức khỏe chung của bệnh nhân. Từ đó, các bác sĩ chuyên khoa sẽ đưa ra phác đồ điều trị thích hợp.

Thông thường, các phương pháp điều trị chính được chỉ định bao gồm phẫu thuật, xạ trị và hóa trị liệu. Đôi khi các bác sĩ có thể chỉ định điều trị kết hợp nhiều phương pháp đối với một số bệnh nhân.

Đọc thêm bài viết: Các liệu pháp hỗ trợ điều trị ung thư

6.1. Phẫu thuật

Đây là một phương pháp giúp loại bỏ tất cả các tế bào khối u bằng cách cắt khối u ra khỏi mô não bình thường. Thông thường, phẫu thuật ung thư não được thực hiện bằng phương pháp mở hộp sọ.

Tuy nhiên, đôi khi việc thực hiện phẫu thuật mở hộp sọ có thể gây ra tổn thương não, thậm chí nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong. Nếu nhận thấy nguy cơ, các bác sĩ chuyên khoa sẽ xem xét điều chuyển sang phương pháp hóa trị hoặc xạ trị.

6.2. Liệu pháp bức xạ (Xạ trị)

Đây là phương pháp tiêu diệt các tế bào khối u bằng cách sử dụng bức xạ năng lượng cao. Các tia xạ này sẽ tập trung vào khối u, từ đó phá hủy chức năng và khả năng nhân bản của các tế bào khối u.

Khi xạ trị, các tia gamma hoặc tia X với liều lượng và độ tập trung cao sẽ được tập trung vào một vùng não cụ thể, nơi có khối u. Điều này sẽ khiến khối u bị tiêu diệt hoặc co nhỏ lại để hỗ trợ cho phương pháp phẫu thuật hoặc hóa trị.

6.3. Hóa trị liệu

Hóa trị liệu là một phương pháp sử dụng các loại hóa chất giúp phá hủy các tế bào ung thư cụ thể. Hiện nay có rất nhiều chất hóa học được sử dụng đối với biện pháp này. Mỗi loại chất hóa học với phác đồ riêng được chỉ định cho một loại ung thư não cụ thể.

Một ví dụ cụ thể có thể kể đến là bevacizumab (hay Avastin) là một loại thuốc để điều trị glioblastomas – u nguyên bào thần kinh đệm đa dạng (hay còn gọi là u tế bào hình sao bào ác tính).

Cần lưu ý rằng các phương pháp điều trị hiện nay đều mang lại nhiều tác dụng phụ, từ đó khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi về tinh thần và thể chất.

7. Những câu hỏi thường gặp về bệnh ung thư não

Ung thư não có bao nhiêu giai đoạn?

Các chuyên gia đã đánh giá các giai đoạn của bệnh ung thư não không giống với các loại ung thư khác. Điều này là do ung thư não nguyên phát sẽ không xâm lấn ra ngoài hệ thống thần kinh. Họ sử dụng mức độ từ 1 đến 5 để mô tả mức độ tiến triển của ung thư não, bao gồm:

- Ung thư não mức độ 1. Ở mức độ này, khối u tại não sẽ phát triển chậm và không lan rộng. Nếu được phát hiện sớm, bệnh có thể được chữa khỏi bằng phương pháp phẫu thuật.

- Ung thư não mức độ 2. Khi ở mức độ này, khối u não thường ít có khả năng phát triển và lan rộng nhưng có nhiều khả năng quay trở lại sau khi điều trị.

- Ung thư não mức độ 3. Trường hợp này khối u phát triển nhanh chóng, các tế bào ung thư phân chia nhanh nhưng không có các tế bào chết đi.

- Ung thư não mức độ 4. Trong trường hợp này, khối u sẽ phân chia nhanh chóng, xâm lấn mạch máu và xâm lấn đến cả các mô chết xung quanh não. Khối u phát triển và lan rộng.

Điện thoại di động có gây ung thư não không?

Một số người đang lo ngại rằng việc sử dụng điện thoại di động thường xuyên có thể gây ung thư não. Hơn thế nữa, một số bài báo trên các trang web cũng cho rằng việc hạn chế sử dụng điện thoại di động và áp dụng chế độ ăn thực dưỡng có thể giúp mọi người phòng tránh ung thư não.

Tuy nhiên, hiện tại chưa có các bằng chứng xác thực nào chứng minh cho việc sử dụng điện thoại di động có thể gây ung thư não. Mặc dù Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã phân loại điện thoại di động là chất gây ung thư nhóm 2b - những chất được coi là có thể gây ung thư, nhưng bằng chứng còn hạn chế ở cả người và động vật thí nghiệm. Báo cáo không nói rằng điện thoại di động gây ung thư não.

Trên thực tế, các tia sáng xanh từ màn hình điện thoại di động, máy tính cũng có thể phát ra những bức xạ gây ảnh hưởng đến cơ thể con người. Chính vì vậy, mọi người vẫn nên hạn chế sử dụng điện thoại di động nhiều nhất có thể. Mọi người có thể sử dụng loa và tai nghe để thay thế việc để điện thoại di động ở gần não.

8. Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư não sau điều trị

Bệnh nhân ung thư não trước hay sau phẫu thuật đều cần đến một chế độ dinh dưỡng đầy đủ với nguồn thực phẩm phong phú. Đặc biệt là các bệnh nhân sau điều trị không nên kiêng ăn do cơ thể cần được bổ sung dinh dưỡng và protein để đẩy nhanh quá trình phục hồi. Ăn nhiều thịt có thể giúp đẩy nhanh quá trình tái tạo và làm lành vết thương.

Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể bổ sung các loại thực phẩm có lợi như:

- Acid Folic có trong rau bina, cam, gạo và các loại đậu… Chúng có tác dụng ngăn chặn và giảm tốc độ lây lan, di căn của các khối u.

- Thực phẩm chứa chất chống oxy hóa như việt quất, dâu tây, nho, táo… Các loại thực phẩm này đã được chứng minh có khả năng ngăn ngừa ung thư, giảm tỷ lệ tái phát các khối u như u não.

- Omega 3 không chỉ có tác dụng giảm tốc độ tăng trưởng của khối u, mà nó còn có thể tăng cường hệ thống miễn dịch trong cơ thể, đẩy nhanh tốc độ phục hồi và ngăn ngừa nguy cơ nhiễm các loại bệnh khác.

Một lưu ý hết sức quan trọng là bệnh nhân cần tránh sử dụng các chất kích thích và đồ uống có cồn như rượu, bia, thuốc lá một cách tuyệt đối. Người bệnh cũng không nên kiêng khem quá mức và cũng không nên bổ sung quá nhiều dinh dưỡng một cách đột ngột. Thay vào đó, một chế độ ăn nhiều rau xanh, củ quả, vừa phải thịt, tăng cường protein từ cá, thường có lợi cho sức khỏe người bệnh hơn cả.

Nguồn tham khảo:

1. https://www.medicinenet.com/brain_cancer/article.htm

2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/brain-tumor/symptoms-causes/syc-20350084