TPHCM: Kiện toàn và "nâng chất" để bộ máy hành chính thực sự hiệu quả

Sau hơn 2 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương được đánh giá có nhiều kết quả tích cực, thực hiện có hiệu quả cả hai nhiệm vụ: vừa kiện toàn bộ máy, vừa phát triển kinh tế với nhiều gam “màu sáng.”

Toàn hệ thống chính trị của Thành phố đang bước vào giai đoạn 2 là rà soát, bố trí nhân sự và sắp xếp bộ máy bên trong sở, ngành và Ủy ban Nhân dân cấp xã; mục tiêu hướng đến là “nâng chất” bộ máy hành chính, thực sự tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Hiện đại hóa nền công vụ

Sau hợp nhất, Thành phố Hồ Chí Minh có địa bàn quản lý rộng lớn, dân số đông, khối lượng công việc “đặt trên vai” đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã càng nặng nề hơn bao giờ hết.

Đặc biệt, họ phải xử lý rất nhiều đầu việc lần đầu tiên, chưa có tiền lệ, ít kinh nghiệm nên đa số “vừa chạy, vừa xếp hàng.”

Bà Phạm Thị Thanh Hiền, Giám đốc Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết trong 4 tháng còn lại của năm 2025, Thành phố tập trung triển khai hiệu quả giai đoạn 2 sắp xếp, tinh gọn bộ máy bên trong của các sở, ban, ngành và Ủy ban Nhân dân cấp xã, đổi mới phương thức làm việc, đẩy mạnh chuyển đổi số, hiện đại hóa nền công vụ.

“Đây là nhiệm vụ cốt lõi nhằm đảm bảo bộ máy chính quyền địa phương hai cấp vận hành trơn tru, giúp cán bộ, công chức hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, tạo động lực để họ cống hiến và phát triển, xây dựng bộ máy hành chính hoạt động hiệu quả, tiết kiệm chi phí và tăng tính năng chuyên nghiệp trong giải quyết hồ sơ hành chính,” bà Phạm Thị Thanh Hiền nhìn nhận.

Theo Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh, sau hơn 2 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tỷ lệ hài lòng của người dân được nâng lên rõ rệt, đạt 95,56%.

Điểm nổi bật là việc Thành phố thí điểm giải quyết thủ tục hành chính “phi địa giới” với tổng cộng 1.336 thủ tục, trong đó có 1.182 thủ tục thuộc thẩm quyền sở, ngành và 154 thủ tục thuộc cấp xã.

Chủ trương “phi địa giới” đã giúp người dân và doanh nghiệp chủ động hơn trong việc nộp hồ sơ, không bị ràng buộc bởi địa giới hành chính, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí.

Ghi nhận tại phường Vũng Tàu, đội ngũ cán bộ, công chức đã chủ động chuyển đổi phương thức làm việc, ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý, giải quyết hồ sơ hành chính cho người dân và doanh nghiệp. Nhờ đó, phường đạt được nhiều kết quả tích cực sau hơn 2 tháng chính thức đi vào hoạt động.

Ông Võ Văn Thành Sang, Phó Bí thư Đảng ủy phường Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh nhận định qua thực tế triển khai, việc tiếp nhận và xử lý hồ sơ trực tuyến đối với một số thủ tục như sao y bản chính, chứng thực chữ ký... nhanh hơn so với tiếp nhận và xử lý trực tiếp. Điều này cho thấy phương thức làm việc mới đang phát huy hiệu quả.

“Để đội ngũ cán bộ, công chức nhanh chóng thích nghi với phương thức làm việc trên môi trường số, Ủy ban Nhân dân phường đã tổ chức hội nghị tập huấn ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào công việc hành chính, thu hút khoảng 200 lượt cán bộ công chức, viên chức tham gia, tạo hiệu ứng lan tỏa, góp phần "nâng chất" bộ máy hành chính ở địa phương,” ông Võ Văn Thành Sang nói.

Tương tự, ghi nhận tại phường An Khánh, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính đã giúp rút ngắn thời gian, giảm chi phí xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, nâng cao chất lượng phục vụ, hướng tới xây dựng chính quyền số, tăng chỉ số minh bạch của nền hành chính.

Ông Nguyễn Xuân Quỳnh, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường An Khánh cho biết, Trung tâm phục vụ hành chính công của phường đã triển khai, ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thu phí, lệ phí khi giải quyết thủ tục hành chính như: sử dụng phần mềm biên lai thu phí, lệ phí điện tử tự động, đặt POS quẹt thẻ, hoặc triển khai thanh toán bằng QR-code miễn phí dịch vụ cho tổ chức, công dân có nhu cầu.

“Việc áp dụng các kênh thanh toán trực tuyến và sử dụng hóa đơn, biên lai điện tử cũng nhằm đảm bảo tính minh bạch trong quá trình xử lý, giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính, góp phần nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh và chỉ số cải cách hành chính của Thành phố Hồ Chí Minh nói chung và phường An Khánh nói riêng”, ông Nguyễn Xuân Quỳnh đánh giá.

Khắc phục tình trạng thiếu cán bộ, kiện toàn bộ máy

Ở giai đoạn 2 của quá trình sắp xếp, Thành phố Hồ Chí Minh tập trung rà soát, cơ cấu tổ chức bên trong các sở, ban, ngành và Ủy ban nhân dân cấp xã, nhằm bố trí, sắp xếp nhân sự theo phương châm “đúng người, đúng việc.”

Giám đốc Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh Phạm Thị Thanh Hiền cho rằng đây là giai đoạn 2 thể hiện năng lực quản lý, điều hành của lãnh đạo các sở, ngành và Ủy ban Nhân dân cấp xã.

Việc bố trí, sắp xếp nhân sự cho tổ chức bên trong phải thực hiện một cách công tâm, có tầm nhìn để phát huy tối đa sở trường, thế mạnh của từng cá nhân, giúp công việc được giải quyết nhanh chóng, hiệu quả.

“Đặc biệt, các sở, ban, ngành và Ủy ban Nhân dân 168 xã, phường, đặc khu cần rà soát cơ cấu bên trong nội bộ đơn vị mình để tiếp tục sắp xếp, giảm thiểu đầu mối và xóa bỏ những chồng chéo về chức năng nhiệm vụ; đồng thời bố trí con người phù hợp từng vị trí, việc làm, giúp cán bộ, công chức phát huy thế mạnh, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao,” bà Hiền nhấn mạnh.

Tính đến ngày 15/8, toàn Thành phố Hồ Chí Minh có 11.689 biên chế công chức tại 168 xã, phường và đặc khu; 6.683 biên chế tại các sở, ban, ngành; khối không chuyên trách là 6.532 người.

Hiện nay, Thành phố còn khuyết 8 chức danh lãnh đạo do nghỉ theo Nghị định 178/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 của Chính phủ về chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Các chức danh lãnh đạo còn khuyết gồm: 3 chức danh Chủ tịch Ủy ban Nhân dân cấp xã (Vũng Tàu, Đất Đỏ và Bình Châu), 2 chức danh Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân cấp xã (Vĩnh Hội và Phú Nhuận), 3 chức danh Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp xã (Vũng Tàu, Vĩnh Hội và Đức Nhuận).

Qua thực tế ghi nhận tại một số xã, phường, công tác bố trí cán bộ đã được thực hiện chặt chẽ, phân bổ biên chế theo kế hoạch. Tuy nhiên, ở một số địa bàn nhu cầu nhân sự thực tế lại vượt quá biên chế được giao, dẫn đến thiếu hụt nhân sự.

Các phòng chuyên môn ở các xã, phường và đặc khu hiện nay đảm nhiệm rất nhiều nhiệm vụ trong điều kiện số lượng biên chế công chức hạn chế, áp lực công việc lớn.

Mỗi phòng chỉ có từ 5-7 công chức, nhưng phải đảm nhận từ 4 đến 9 nhiệm vụ phức tạp, gây ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính.

Ông Nguyễn Hữu Luận, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Bàu Bàng, cho biết công chức địa chính của xã, ngoài nhiệm vụ giải quyết hồ sơ đất đai, còn phải phối hợp thường xuyên với Tòa án nhân dân, Chi cục Thi hành án dân sự..., khối lượng công việc nhiều, nhưng biên chế không tăng dẫn đến nhiều hồ sơ chậm xử lý.

“Để đáp ứng yêu cầu công việc, xã cần được tăng cường thêm biên chế, đặc biệt là công chức có chuyên môn trong các lĩnh vực như đất đai, xây dựng… nhằm khắc phục tình trạng quá tải trong xử lý công việc, một công chức phụ trách nhiều lĩnh vực, dẫn đến hiệu quả chưa cao,” ông Luận đề xuất.

Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được cũng thừa nhận có tình trạng “vừa thừa, vừa thiếu” cán bộ ở một số địa bàn. Việc phân bổ cán bộ không đồng đều, áp lực công việc lớn, dẫn đến tình trạng một số lãnh đạo cấp xã xin nghỉ việc.

Theo ông Được, khi áp dụng mô hình chính quyền địa phương hai cấp, lãnh đạo xã được giao trực tiếp quyết định các vấn đề nhưng lại thiếu cán bộ chuyên môn tham mưu, xử lý, khiến áp lực công việc ngày càng lớn. Qua đó, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố yêu cầu Sở Nội vụ phối hợp với các sở, ngành biệt phái cán bộ có chuyên môn về các xã, phường để “cầm tay chỉ việc” cho lực lượng cơ sở.

Trước đó, người đứng đầu chính quyền Thành phố đã chỉ đạo đưa gần 900 cán bộ thanh tra xây dựng thuộc Sở Xây dựng (đang dôi dư do các đội quản lý trật tự và thanh tra xây dựng ngừng hoạt động sau sắp xếp) về các địa bàn để quản lý trật tự xây dựng.

Giám đốc Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh cho biết việc này đang được triển khai theo lộ trình, đồng thời kiến nghị Bộ Nội vụ bố trí thêm vị trí việc làm cho đội ngũ quản lý trật tự tại các xã, phường.

Sau khi được Bộ Nội vụ thống nhất, Thành phố sẽ “biệt phái” lực lượng thanh tra xây dựng về làm công chức tại các xã, phường và đặc khu để quản lý trật tự xây dựng được tốt hơn, giải quyết tình trạng thiếu cán bộ chuyên môn ở các địa phương.

Về tổng thể, sau hơn hai tháng vận hành chính quyền địa phương cấp, Thành phố Hồ Chí Minh còn ghi nhận nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo, góp phần nâng cao hiệu quả phục vụ, được người dân và doanh nghiệp tín nhiệm và đánh giá cao.

Thành phố đang quyết liệt chỉ đạo khẩn trương khắc phục hạn chế, đẩy mạnh chuyển đổi số, hiện đại hóa nền hành chính nhằm kiện toàn và “nâng chất,” để bộ máy thực sự tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.