Trẻ ốm vặt mãi, do đâu?

Nhận biết được nguyên nhân khiến trẻ ốm vặt liên tục sẽ giúp phụ huynh có các biện pháp điều chỉnh và can thiệp phù hợp nâng cao thể trạng cho trẻ. Trong trường hợp trẻ ốm liên tục bất thường, cha mẹ cần cho trẻ thăm khám sớm để có chỉ định chuyên môn từ bác sĩ.

1. Nguyên nhân khiến trẻ hay bị ốm vặt

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ ốm vặt mãi. Dưới đây là một số lý do chính mà cha mẹ cần chú ý:

1.1. Hệ miễn dịch kém

Theo Healthline, trong 6 tháng đầu đời, đa phần trẻ sẽ nhận được miễn dịch thụ động qua sữa mẹ (hệ miễn dịch thụ động) và 6 tháng tiếp theo lượng kháng thể này bắt đầu giảm mạnh - cũng đồng nghĩa với vấn đề tại thời điểm này hệ miễn dịch của trẻ sẽ nhạy cảm hơn với các yếu tố gây bệnh từ bên ngoài như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng... cho tới khi cơ thể sản xuất đầy đủ các kháng thể giúp chống lại các tác nhân này (thường là giai đoạn sau 3 - 4 tuổi).

Vì thế mà bởi các nguyên nhân khác nhau (chẳng hạn như trẻ sinh thiếu tháng, trẻ không có dinh dưỡng phù hợp, trẻ bị bệnh nặng liên tục dùng thuốc điều trị), hệ miễn dịch của trẻ bị yếu hoặc phát triển chậm hơn dẫn tới dễ bị ốm vặt. Đặc biệt là nếu trẻ không được tiêm phòng đầy đủ để gia cố hàng rào miễn dịch. Đa phần các bệnh liên quan tới hệ miễn dịch kém ở trẻ thường là:

- Nhóm bệnh liên quan tới đường hô hấp: do đường thở của trẻ ngắn, cần hít thở nhanh hơn nhiều lần/phút sẽ tạo điều kiện xâm nhập cho virus, vi khuẩn và ký sinh trùng gây bệnh. Các bệnh đường hô hấp phổ biến là viêm họng cấp tính; viêm mũi, viêm thanh quản và viêm thanh khí phế quản cấp, viêm phổi, viêm VA, viêm xoang cấp, cúm A, Adenovirus, cúm mùa, RSV, viêm họng liên cầu...

- Nhóm bệnh liên quan tới đường tiêu hóa: do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện mặt cấu trúc dễ dàng bị vi sinh vật gây bệnh bao gồm tiêu chảy, kiết lị...

1.2. Hệ tiêu hóa kém

Hệ tiêu hóa chứa tới 70% tế bào miễn dịch nên nếu trẻ có hệ tiêu hóa kém sẽ ảnh hưởng tới sức đề kháng tổng thể bao gồm khỏe mạnh về tinh thần và thể chất, đồng thời giảm nguy cơ ốm đau và bệnh tật. Ngoài ra, hệ tiêu hóa kém khiến trẻ khó hấp thụ dinh dưỡng từ sữa mẹ và thực phẩm dẫn tới thiếu hụt dinh dưỡng và dễ mắc bệnh hơn.

Dấu hiệu của trẻ có một hệ tiêu hóa kém bao gồm rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, phân sống, khó tiêu, đau bụng, kém thấp thụ dinh dưỡng, thường xuyên bị ốm vặt, giấc ngủ kém, tâm trạng thất thường, kém linh hoạt, mệt mỏi... Nhìn chung tất cả đều là những tác động bất lợi đối với trẻ nhỏ.

Có nhiều nguyên nhân có thể khiến hệ tiêu hóa của trẻ bị suy yếu, bao gồm:

- Ăn uống không hợp vệ sinh gây tiêu chảy, nhiễm khuẩn đường ruột, đau bụng, rối loạn tiêu hóa...

- Ăn uống không đúng giờ, ăn các thực phẩm kỵ nhau, kén ăn thiếu đa dạng thực phẩm...

Rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện về việc liệu sự thiếu hụt dinh dưỡng có làm tăng tần suất bệnh tật hay không. Trong trường hợp suy dinh dưỡng nặng, trẻ thường bị suy giảm miễn dịch nặng. Đối với một đứa trẻ được tiếp cận với thực phẩm và chế độ ăn uống đa dạng nguy cơ này ít xảy ra hơn nhiều.

Theo Mayoclinic thì lượng vitamin D trẻ nhận được ít cũng liên quan tới việc tăng tần suất nhiễm trùng đường hô hấp.

- Trẻ ăn dặm quá sớm (tuổi khuyến cáo là trẻ trên 6 tháng tuổi)

- Trẻ đang điều trị bệnh có chỉ định các loại thuốc có tác dụng phụ lên đường tiêu hóa.

1.3. Kém hoạt động thể chất

Các hoạt động thể chất đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sức khỏe của trẻ để chống trọi với các tác nhân gây bệnh từ môi trường. Theo Healthline, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng tập thể dục không chỉ giúp các tế bào miễn dịch di chuyển khắp cơ thể trong quá trình tập mà còn thúc đẩy sự hiện diện lâu dài của các tế bào này trong tối đa 3 tiếng sau khi tập. Điều này giúp cung cấp thêm thời gian cho tế bào nhận diện những "kẻ lạ" trong tương lai.

Ngoài ra, ở trẻ em, thiếu vận động còn liên quan tới các bệnh lý như béo phì, tiểu đường, trầm cảm...

2. Khi nào cần tư vấn bác sĩ?

Nhìn chung mọi bệnh lý ở trẻ trước khi điều trị đều cần tư vấn bác sĩ, nhưng cha mẹ cần đặc biệt chú ý hơn khi:

- Trẻ sụt cân liên tục và ốm vặt thường xuyên (dường như không có cảm giác trẻ khỏi bệnh).

- Trẻ bị nhiễm trùng do vi khuẩn (chẳng hạn như viêm phổi), nhiễm trùng tai nhiều hơn 6 lần/năm; xuất hiện khối áp xe nhiễm trùng nguy hiểm tái phát đi tái phát lại.

- Trẻ bị nhiễm trùng tại các cơ quan hiếm gặp như lá nách, gan...

- Cần sử dụng kháng sinh IV (đường tiêm) lặp đi lặp lại để loại bỏ nhiễm trùng do vi khuẩn.

- Sốt tái phát theo tần suất cố định mà không có triệu chứng kèm theo và không giảm sau 2 - 3 ngày khi sử dụng các biện pháp hạ sốt tại nhà. Đặc biệt khi trẻ ốm kèm theo đau họng và lở loét miệng.

Ngoài ra cha mẹ cũng cần nhớ rằng, khi trẻ trong độ tuổi đi học, việc trẻ bị bệnh và ở nhà điều trị sau đó khỏi bệnh và đi học lại; rồi lại trở về nhà với một căn bệnh khác là điều thường gặp ở trẻ trong những năm đầu đời giúp trẻ tích lũy miễn dịch tự nhiên. Tại một thời điểm có rất nhiều virus, vi khuẩn hay ký sinh trùng tồn tại, việc trẻ đã tăng cường miễn dịch cho một loại không có nghĩa là trẻ có khả năng miễn dịch với các chủng khác.

Hơn nữa, trong những năm đại dịch Covid-19 diễn ra, tình trạng nợ miễn dịch (hiện tượng xảy ra do không tiếp xúc với vi khuẩn và virus một cách thường xuyên) có thể là một nguyên nhân khiến trẻ khi hòa nhập cộng đồng trở lại dễ bị ốm hơn bình thường.

Điều quan trọng là cho trẻ tiêm phòng đầy đủ, có chế độ dinh dưỡng khoa học, vận động thể chất thường xuyên sẽ giúp trẻ bớt nguy cơ bệnh tật cũng như giảm thời gian phục hồi do bệnh.