Từ một số vụ tố cáo hiếp dâm: Hãy dừng đổ lỗi cho nạn nhân

Từ nạn nhân thành người chủ động

Viện KSND huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước, vào tháng 6/2019 đã ban hành cáo trạng truy tố đối với bị can Nguyễn Thành Nam, sinh năm 1980, ngụ xã T., huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai, về tội Giao cấu với trẻ em. Cáo trạng thể hiện, cháu Trương T.H. gọi Nguyễn Thành Nam bằng chú (vợ của Nam và cha cháu H. là anh em cùng mẹ khác cha). Cả 2 gia đình sống cách nhau 10 mét nên các thành viên thường xuyên qua lại nhà nhau chơi.

Theo cáo trạng, khoảng 20h ngày 20/11/2017, khi Nam đang nằm ở phản gỗ trước nhà thì cháu H. (thời điểm đó 13 tuổi 3 tháng 17 ngày) sang chơi. H. ngồi cạnh Nam rồi lấy tay đặt vào đùi Nam, khi Nam ngồi dậy, H. hôn lên má Nam một cái nên Nam nảy sinh ý định quan hệ tình dục với bé gái. Sau lần đó, Nam còn thực hiện quan hệ tình dục với H. thêm 5 lần nữa, khi thì ở nhà Nam, khi nhà H.

Tháng 5/2018, khi biết H. có thai và biết Nam có hành vi quan hệ tình dục với cháu, cha của H. đã làm đơn tố cáo gửi cơ quan chức năng. Tháng 9/2018, cháu H. sinh 1 con trai. Cơ quan điều tra đã lấy mẫu tóc của bé trai đi giám định ADN. Kết quả cho thấy 99,9% bé trai là con ruột của Nguyễn Thành Nam.

Bản Kết luận điều tra của Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Phú và cáo trạng truy tố của Viện KSND đồng cấp đã có điểm khác biệt dẫn tới định vị tội danh. Cơ quan điều tra đã đề nghị Viện KSND huyện Đồng Phú truy tố bị can Nguyễn Thành Nam về tội "Giao cấu với trẻ em" (khoản 2, điều 115 Bộ Luật hình sự năm 1999), thay vì cần phải truy tố về tội "Hiếp dâm trẻ em".

Khai với Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Phú, bé Trương T.H cho biết bị Nguyễn Thành Nam dùng khăn quàng cổ buộc tay lại, hãm hiếp và đe dọa sẽ giết chết cả 2 chị em nếu nói cho ai biết. Tuy nhiên, kết luận điều tra của Công an và cáo trạng của Viện kiểm sát đều cho biết "không có căn cứ" về lời khai này.

Trong vai trò là luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho cháu H., luật sư Thạch Thảo cho biết: Lời khai của cháu H. về việc bị cưỡng ép và đe dọa quan hệ tình dục không được Cơ quan CSĐT ghi nhận. Hơn thế nữa, kết luận điều tra và cáo trạng cũng lại hoàn toàn khác nhau. Kết luận điều tra cho rằng, cháu H. đồng ý quan hệ tình dục nhưng không có chi tiết cháu H. chủ động đặt tay lên đùi Nam, hôn Nam nên bị can mới nảy sinh ý định giao cấu với cháu H. Còn cáo trạng truy tố của Viện KSND huyện Đồng Phú lại khẳng định điều đó.

"Hành vi của nạn nhân được mô tả theo cáo trạng hoàn toàn khác hẳn bản chất vụ án. Nếu không phải là luật sư của cháu H, không được tiếp xúc với nạn nhân thì rất dễ có thể hiểu rằng, bị cáo Nam lại là nạn nhân của cháu H., bị cháu H. xâm hại tình dục. Đây chính là sự vô lý và mâu thuẫn nghiêm trọng với lời khai nạn nhân, làm thay đổi bản chất vụ án.

Tôi cho rằng, chính sự kết luận như vậy đã đẩy nạn nhân, 1 cháu gái mới 13 tuổi, lần nữa rơi xuống vực thẳm. Sự đau đớn về thể xác và tâm hồn cháu bé lần nữa tiếp tục bị chà đạp, tổn thương đến tột cùng. Sau khi mang thai và sinh con, cháu H. đã phải nghỉ học do mặc cảm và phải ở nhà để chăm con", luật sư Thạch Thảo bức xúc khi nói về các tình tiết vụ án, đặc biệt là chi tiết cháu H. đang là nạn nhân đột nhiên trở thành người chủ động.

Hiện vụ án đang bị đình chỉ với lý do gây sốc: bị cáo Nguyễn Thành Nam bỗng dưng tâm thần!

Khi các cơ quan luật pháp kiên quyết không khởi tố

Một vụ việc gần đây tại huyện Bình Chánh, TPHCM mà PV Báo PNVN đang điều tra và phản ánh, khiến nhiều bạn đọc bức xúc. Cũng theo "xu hướng" đổ lỗi cho nạn nhân, mà vụ việc có nhiều tình tiết cho thấy Cơ quan CSĐT Công an huyện Bình Chánh có thể đang bỏ lọt tội phạm.

Vào ngày 7/1/2019, Cơ quan CSĐT Công an huyện Bình Chánh đã tiếp nhận hồ sơ tố giác về tội phạm Hiếp dâm được trình báo cùng ngày. Vụ việc xảy ra vào khoảng từ tháng 5 đến tháng 7/2018 tại ấp 2, xã Hưng Long, huyện Bình Chánh, do bà Võ Thị Đào và em Nguyễn Kiều D.M (sinh ngày 11/1/2002) tố cáo Trần Thanh Phước (sinh năm 1981) thực hiện hành vi phạm tội. Quá trình điều tra, Cơ quan CSĐT đã tiến hành Trưng cầu giám định xâm hại tình dục đối với em Nguyễn Kiều D.M và thực hiện các bước điều tra thu thập chứng cứ.

"Nhận thấy Trần Thanh Phước có hành vi "giao cấu" với em Nguyễn Kiều D.M nhưng tại thời điểm giao cấu, em D.M đã trên 16 tuổi và không có cơ sở xác định việc giao cấu trên là trái ý muốn của D.M. Do đó, hành vi của Phước là không cấu thành tội phạm", Cơ quan CSĐT Công an huyện Bình Chánh cho biết.

Ngày 11/3/2019, Cơ quan này đã ra Quyết định không khởi tố vụ án hình sự, số 121. Ngày 15/3/3019, Viện KSND huyện Bình Chánh có kết luận kiểm sát số 142/KLKS-VKS về việc thống nhất Quyết định không khởi tố vụ án hình sự.

Sau đó, ngày 14/11/2019, TAND huyện Bình Chánh đã gửi Công văn số 2837/TAH.BC tới Cơ quan CSĐT Công an cùng cấp về việc chuyển hồ sơ và kiến nghị khởi tố kèm theo bản sao các tài liệu liên quan của TAND huyện Bình Chánh. TAND huyện này cho biết đã chuyển vụ án dân sự "tranh chấp bồi thường thiệt hại về sức khỏe, danh dự, nhân phẩm giữa em Nguyễn Kiều D.M và Trần Thanh Phước" và kiến nghị khởi tố theo quy định tại điều 141 của BLHS năm 2015 trong trường hợp đầy đủ dấu hiệu tội phạm. Trong các tài liệu liên quan mà TAND huyện Bình Chánh chuyển tới có Kết luận của Trung tâm Pháp y Tâm thần Khu vực TPHCM xác định em Nguyễn Kiều D.M chậm phát triển tâm thần, mức độ nhẹ kèm động kinh, hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.

Ngày 25/12/2019, Viện KSND huyện Bình Chánh có công văn đề nghị Cơ quan CSĐT yêu cầu Trung tâm Pháp y tâm thần giải thích rõ với tình trạng tâm thần của Nguyễn Kiều D.M có cơ sở xác định việc quan hệ tình dục với Trần Thanh Phước là trái ý muốn hay không. Bản thân D.M có thể nhận thức, tự vệ được hay không. Việc này làm căn cứ giải quyết vấn đề.

Ngày 31/1/2020, Trung tâm Pháp y Tâm thần khu vực TPHCM đã có công văn trả lời: Đương sự Nguyễn Kiều D.M bị chậm phát triển tâm thần, mức độ nhẹ kèm động kinh. Đương sự hạn chế khả năng nhận thức về hành vi tính dục và rất dễ bị dụ dỗ hoặc lợi dụng.

Tuy nhiên, ngày 25/2/2020, Cơ quan CSĐT huyện Bình Chánh tiếp tục có công văn trao đổi Viện KSND về cách xử lý giữ nguyên Quyết định không khởi tố vụ án Hình sự. Ngày 25/2/2020, Viện KSND huyện Bình Chánh có công văn thống nhất việc không khởi tố vụ án Hình sự.

Ở đây cần nhìn nhận 2 vấn đề: thứ nhất gia đình và em D.M tới tố cáo thủ phạm nhưng Cơ quan điều tra cho rằng nạn nhân đồng thuận; thứ hai, dù thời điểm xảy ra vụ việc D.M đã trên 16 tuổi nhưng là người bị bệnh tâm thần, việc quan hệ tình dục giữa một người nam đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự với người nữ mất năng lực nhận thức và điều khiển hành vi luôn bị coi là hiếp dâm, bởi người mất năng lực nhận thức và điều khiển hành vi được coi là không có năng lực tự vệ.

Tuy nhiên, thời điểm này Công an huyện Bình Chánh vẫn chưa khởi tố vụ án và đề nghị khởi tố bị can, cho dù đã được TAND Bình Chánh gửi công văn đề nghị khởi tố theo luật định.

Việc đổ lỗi cho nạn nhân dù có thể không cố ý của các cơ quan công quyền nhưng cũng làm sai lệch bản chất vụ án, việc định tội danh không chính xác, bỏ lọt tội phạm. Hơn thế, nạn nhân coi như bị chà đạp thêm lần nữa, cảm giác như bị sỉ nhục, mất danh dự, nhân phẩm, không tìm được hướng đi tích cực trong cuộc sống.

Thiết nghĩ, cần dừng lại ngay lập tức việc đổ lỗi cho nạn nhân, ngay cả trong trường hợp ở các sự vụ khác có thể có các chi tiết đồng thuận nhưng là giải pháp tình thế nhất thời để nạn nhân bảo toàn mạng sống cho bản thân và người khác. Nếu không ngăn chặn được xu hướng này thì trẻ em gái và phụ nữ luôn trở thành "nạn nhân kép" của tội phạm hiếp dâm.