Đại diện Bộ Y tế, Đại sứ quán Hoa Kỳ, lãnh đạo TP.HCM và các nhóm cộng đồng hoạt động trong lĩnh vực HIV, vừa khởi động dịch vụ tự xét nghiệm HIV - dịch vụ lần đầu tiên có mặt tại Việt Nam. Dịch vụ giúp người bị ảnh hưởng bởi HIV có thêm lựa chọn tự xét nghiệm HIV cho mình một cách riêng tư và bảo mật.
Theo các chuyên gia y tế, tâm lý e ngại, sự kỳ thị và thiếu tính bảo mật là những lí do chính cản trở việc xét nghiệm HIV của những trường hợp trên. Tuy nhiên, hình thức tự xét nghiệm có thể làm thay đổi điều này. Dịch vụ tự xét nghiệm HIV hứa hẹn sẽ giúp tăng đáng kể tỉ lệ xét nghiệm HIV trong cộng đồng, đặc biệt là những người vẫn đang còn ngần ngại sử dụng dịch vụ xét nghiệm tại các cơ sở y tế.
Hiện nay kỹ thuật tự xét nghiệm HIV này đã được triển khai ở nhiều quốc gia như Anh, Pháp, Mỹ, Trung Quốc, Malaysia, Philippines… Việt Nam đang trong quá trình thử nghiệm miễn phí ở một số tỉnh/thành như TPHCM, Hà Nội, Điện Biên... Dự tính sẽ phổ biến rộng rãi trong cả nước vào đầu năm sau. Nếu thí điểm thành công sẽ triển khai mở rộng để thực hiện mục tiêu 90% số người có HIV trong cộng đồng nhận biết đúng tình trạng bệnh của mình.
Theo các chuyên gia y tế, tâm lý e ngại, sự kỳ thị và thiếu tính bảo mật là những lí do chính cản trở việc xét nghiệm HIV của những trường hợp trên. Tuy nhiên, hình thức tự xét nghiệm có thể làm thay đổi điều này. Dịch vụ tự xét nghiệm HIV hứa hẹn sẽ giúp tăng đáng kể tỉ lệ xét nghiệm HIV trong cộng đồng, đặc biệt là những người vẫn đang còn ngần ngại sử dụng dịch vụ xét nghiệm tại các cơ sở y tế.
 |
| Sản phẩm tự xét nghiệm HIV |
Theo đó, với bộ tự xét nghiệm này, các chuyên gia đánh giá đây là dụng cụ xét nghiệm HIV tiện lợi nhất hiện nay.
Đó là một chiếc que màu trắng, mặt trước có chia vạch với 2 vùng chữ C và chữ T. Chỉ cần dùng tăm bông lấy chút mẫu máu ở đầu ngón tay hay bất kỳ bộ phận nào trong cơ thể hoặc dịch tiết ở miệng rồi đặt vào dung dịch chỉ thị. Chờ 20 phút sẽ cho ra kết quả với 3 trường hợp:
- Nếu vùng chữ C và T cùng xuất hiện vạch thì kết luận là có phản ứng với kháng thể HIV (nhiều khả năng nhiễm HIV).
- Nếu vùng C xuất hiện vạch nhưng vùng T không xuất hiện thì cho kết quả là không phản ứng.
- Nếu vùng C không xuất hiện vạch, T dù có vạch hay không cũng không có nguy cơ nhiễm.
Đó là một chiếc que màu trắng, mặt trước có chia vạch với 2 vùng chữ C và chữ T. Chỉ cần dùng tăm bông lấy chút mẫu máu ở đầu ngón tay hay bất kỳ bộ phận nào trong cơ thể hoặc dịch tiết ở miệng rồi đặt vào dung dịch chỉ thị. Chờ 20 phút sẽ cho ra kết quả với 3 trường hợp:
- Nếu vùng chữ C và T cùng xuất hiện vạch thì kết luận là có phản ứng với kháng thể HIV (nhiều khả năng nhiễm HIV).
- Nếu vùng C xuất hiện vạch nhưng vùng T không xuất hiện thì cho kết quả là không phản ứng.
- Nếu vùng C không xuất hiện vạch, T dù có vạch hay không cũng không có nguy cơ nhiễm.
Theo lưu ý của TS Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế: "Không thực hiện lấy mẫu xét nghiệm ngay sau khi ăn, đánh răng hoặc súc miệng bằng nước khử trùng. Tốt nhất nên chờ khoảng 30 phút sau để đảm bảo kết quả xét nghiệm được chính xác. Với những người có kết quả xét nghiệm sàng lọc dương tính, cần đến cơ sở y tế để làm xét nghiệm khẳng định lại mới kết luận chính xác có nhiễm HIV hay không".
Hiện nay kỹ thuật tự xét nghiệm HIV này đã được triển khai ở nhiều quốc gia như Anh, Pháp, Mỹ, Trung Quốc, Malaysia, Philippines… Việt Nam đang trong quá trình thử nghiệm miễn phí ở một số tỉnh/thành như TPHCM, Hà Nội, Điện Biên... Dự tính sẽ phổ biến rộng rãi trong cả nước vào đầu năm sau. Nếu thí điểm thành công sẽ triển khai mở rộng để thực hiện mục tiêu 90% số người có HIV trong cộng đồng nhận biết đúng tình trạng bệnh của mình.
 |
| Đại diện Bộ Y tế, Đại sứ quán Hoa Kỳ... tham gia trải nghiệm xét tự xét nghiệm HIV tại sự kiện |
Từ tháng 10/2015, Dự án Healthy Markets do Kế hoạch Cứu trợ Khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ (PEPFAR) tài trợ, thông qua Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và do tổ chức PATH thực hiện, đã phối hợp với Bộ Y tế thí điểm dịch vụ xét nghiệm HIV tại cộng đồng dành cho các nhóm nguy cơ trong đó bao gồm tự xét nghiệm HIV được cung cấp tại TP.HCM và Hà Nội.
Đến ngày 26/8, Lễ khởi động dịch vụ này được tổ chức. “Dự án hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ khởi động dịch vụ tự xét nghiệm HIV, nhằm giúp mỗi người có thể dễ dàng, tự tay tiến hành xét nghiệm. Việc xét nghiệm HIV chưa bao giờ đơn giản đến thế với bộ tự xét nghiệm của dự án. Bất kể ai có nguy cơ đều có thể tự làm xét nghiệm để biết tình trạng HIV của mình một cách bí mật, riêng tư và an toàn", Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, ông Ted Osius phát biểu tại lễ khởi động.
Đến ngày 26/8, Lễ khởi động dịch vụ này được tổ chức. “Dự án hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ khởi động dịch vụ tự xét nghiệm HIV, nhằm giúp mỗi người có thể dễ dàng, tự tay tiến hành xét nghiệm. Việc xét nghiệm HIV chưa bao giờ đơn giản đến thế với bộ tự xét nghiệm của dự án. Bất kể ai có nguy cơ đều có thể tự làm xét nghiệm để biết tình trạng HIV của mình một cách bí mật, riêng tư và an toàn", Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, ông Ted Osius phát biểu tại lễ khởi động.
 |
| Đại sứ Mỹ Ted Osius trải nghiệm phương pháp tự xét nghiệm HIV. |
Theo TS Nguyễn Hoàng Long: “Tự xét nghiệm HIV là bước tiến mới trong việc nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ xét nghiệm HIV và bình thường hóa nó giống như các xét nghiệm, chẩn đoán nhanh (dùng cho bệnh tiểu đường hay thử thai) được bán rộng rãi tại các nhà thuốc. Điều này có thể giúp Việt Nam giảm tối đa nguy cơ lây nhiễm HIV, nhờ tiếp cận được những người chưa xét nghiệm và đưa những người phát hiện nhiễm HIV vào điều trị".
| Cũng theo TS Long, trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng trong phòng, chống HIV/AIDS. Tính đến nay, hơn 200.000 người nhiễm HIV được phát hiện, 110.000 người đang được điều trị thuốc kháng virus HIV (ARV), mang lại lợi ích to lớn trong việc giảm tử vong và giảm lây nhiễm HIV trong cộng đồng. Tuy nhiên, theo ước tính hiện nay trong cộng đồng vẫn còn hàng vạn người nhiễm HIV mà không biết vì tâm lý ngại đi làm xét nghiệm ở các cơ sở y tế. Hơn nữa người bệnh sợ bị lo lộ danh tính, bị cộng đồng kỳ thị, phân biệt đối xử nên không đi xét nghiệm. |