Báo các trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự thảo Bộ luật Lao động (BLLĐ) (sửa đổi), bà Nguyễn Thúy Anh – Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, đây là bộ luật hiện đang nhận rất nhiều ý kiến trái chiều về các nội dung quan trọng khác nhau.
Theo đó, tại kỳ họp thứ Bảy (tháng 5/2019), đã có 170 ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội phát biểu ý kiến thảo luận ở Tổ và 26 ý kiến của đại biểu Quốc hội phát biểu tại phiên thảo luận Hội trường về dự án BLLĐ (sửa đổi) (sau đây viết tắt là dự án Bộ luật).
Ngay sau kỳ họp thứ Bảy, Ủy ban Về các vấn đề Xã hội tiếp tục nhận được 11 văn bản góp ý kiến về dự án Bộ luật của các vị đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, Văn phòng giới chủ (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam), các Hiệp hội Doanh nghiệp và một số cử tri.
Sau các lần lấy ý kiến, thảo luận, bà Thúy Anh cho biết có 6 nội dung lớn hiện còn gây tranh luận gồm: Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng, mở rộng khung thỏa thuận thời giờ làm thêm tối đa, tiền lương làm thêm giờ, tuổi nghỉ hưu, thời giờ làm việc bình thường và tổ chức đại diện cho người lao động.
Nội dung nổi bật được nhiều đại biểu và nhân dân quan tâm là hai phương án tăng tuổi nghỉ hưu. Nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành với quy định theo phương án 1 do Chính phủ trình quy định về lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu, tức là đến năm 2028 sẽ có lao động nam đầu tiên nghỉ hưu ở độ tuổi 62 và năm 2035 sẽ có lao động nữ đầu tiên nghỉ hưu ở độ tuổi 60.
Tuy nhiên, một số ý kiến đại biểu còn băn khoăn về quy định nâng tuổi nghỉ hưu so với hiện hành và đề nghị làm rõ về việc quy định chênh lệch tuổi nghỉ hưu (02 tuổi) giữa lao động nam và lao động nữ; đồng thời cũng cho rằng việc quy định này sẽ dẫn đến nhiều tranh luận khác nhau giữa “tuổi nghỉ hưu” và “tuổi nghề”.
Ủy ban thấy rằng, đề xuất quy định điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu của người lao động nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 28-NQ/TW và với mục tiêu lâu dài để chủ động chuẩn bị ứng phó với quá trình già hóa dân số diễn ra nhanh của Việt Nam. Việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu cần lộ trình điều chỉnh chậm sẽ có tác động tốt hơn đến tâm lý xã hội của người lao động và doanh nghiệp, tránh tác động, phản ứng quá mạnh đối với người lao động và thị trường lao động.
Ủy ban nhấn mạnh thêm 3 vấn đề cần lưu ý liên quan đến việc tăng tuổi nghỉ hưu:
Thứ nhất, việc quy định về tuổi nghỉ hưu cần phải được khẳng định là tuổi nghỉ hưu chung của quốc gia đối với người lao động.
Thứ hai, việc quy định quyền được nghỉ hưu sớm hơn 5 năm chưa thực sự phù hợp với thực tiễn, cần phải được cân nhắc để điều chỉnh nghỉ hưu sớm hơn 10 năm đối với một số công việc đặc biệt như làm việc khai thác than trong hầm lò, người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn, rủi ro nghề nghiệp…
Thứ ba, việc quy định quyền được nghỉ hưu cao hơn không quá 5 năm so với tuổi nghỉ hưu chung cũng phải được hướng dẫn cụ thể hơn đối với một số ngành, lĩnh vực đang kéo dài tuổi nghỉ hưu cao hơn cả mức 5 năm (giáo dục, y tế…).
Bà Thúy Anh nhấn mạnh, đến nay, Chính phủ vẫn chưa bổ sung tài liệu làm rõ những kiến nghị của Ủy ban đã nêu như bổ sung dự thảo Danh mục các công việc, ngành nghề, vị trí việc làm thuộc trường hợp đặc biệt mà người lao động có thể được nghỉ hưu ở độ tuổi thấp hơn hoặc cao hơn 5 năm theo quy định, chưa đưa ra được cơ sở, bằng chứng khoa học để quy định về khoảng cách tuổi nghỉ hưu (2 tuổi) giữa lao động nam và lao động nữ.
“Đề nghị Chính phủ bổ sung các thông tin cần thiết trên để làm cơ sở, căn cứ để quy định độ tuổi nghỉ hưu cụ thể theo lộ trình hợp lý. Bên cạnh đó, Ủy ban đề nghị Chính phủ và Cơ quan soạn thảo nghiên cứu việc chuyển tên gọi của điều quy định về tuổi nghỉ hưu thành tuổi hưởng lương hưu có thể sẽ phù hợp hơn” – bà nói.
Cũng theo bà, quá trình lấy ý kiến cũng cho thấy, dư luận người lao động (nhất là người lao động trực tiếp sản xuất, đứng máy dây chuyền… ở doanh nghiệp) chưa có sự đồng thuận cao về quy định tăng tuổi nghỉ hưu, đòi hỏi cần có thời gian để tiếp tục tham vấn, lấy ý kiến rộng rãi các đối tượng khác nhau và quan tâm hơn công tác truyền thông trong thời gian tới.
Trước 6 vấn đề nóng nêu trên, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng khẳng định, Ủy ban Về các vấn đề xã hội đã có 13 phiên họp và đối thoại, Bộ LĐTBXH – cơ quan soạn thảo, cũng đã có 15 phiên họp và mở rộng đối tượng lấy ý kiến. Vì còn rất nhiều ý kiến khác nhau nên cần đánh giá kỹ về tính khả thi của dự thảo BLLĐ (sửa đổi).
“Đây là phiên họp quan trọng liên quan đến thảo luận về luật này bởi BLLĐ là luật cốt lõi, phức tạp, tác động đến quyền và lợi ích của người lao động Việt Nam, nhiều nội dung có tác động rộng lớn đến toàn xã hội” – Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng nhấn mạnh.
Liên quan đến một số nội dung trọng tâm như tiền lương làm thêm giờ, bà Phóng cho hay đang có nhiều ý kiến tăng lương theo hướng tăng lũy tiến. Dù có sự học tập kinh nghiệm các nước hiện nay, tuy nhiên với hoàn cảnh, sức lực và thể chất của con người Việt Nam cùng bản chất chế độ XHCN Việt Nam, bà Phóng cho rằng việc quyết định vấn đề này đòi hỏi sự “cân não” rất lớn của các nhà lãnh đạo cũng như các nhà hoạt động chính sách.
Thứ hai là về tuổi hưu, theo bà Phóng, dù đã có nghị quyết nhưng đang trong quá trình nghiên cứu gắn với việc tăng tuổi thọ, chống lão hóa lao động nên việc tăng tuổi hưu như thế nào, lộ trình ra sao thì phải quy định rõ trong luật. Hiện vấn đề này vẫn chưa có sự tổng kết rõ ràng.
“Có thể tháng 9 tới, Ủy ban Về các vấn đề xã hội sẽ trình được những nội dung cơ bản để tiếp thu giải trình. Nhưng việc bàn thảo luật này không phải là sẽ bàn xong trong một phiên nữa, mà ta phải hết sức thận trọng trong quá trình chuẩn bị. Các nội dung thống nhất phải phù hợp với các cam kết quốc tế, có lộ trình thực hiện để nội luật hóa các nội dung đã cam kết”, bà Tòng Thị Phóng nhấn mạnh.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ dành cả buổi sáng ngày 14/8 để các đại biểu cùng thảo luận về nội dung này.