Việt Nam khẳng định vai trò cầu nối toàn cầu trong hợp tác an ninh mạng

Sau 2 ngày Việt Nam đăng cai Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), phóng viên TTXVN tại New Delhi đã có cuộc phỏng vấn Tiến sỹ Manish Kumar Singh, giảng viên Khoa Khoa học Máy tính, Đại học Delhi (Ấn Độ), để trao đổi về kết quả của sự kiện cũng như ý nghĩa của dấu mốc lịch sử này.

- Theo ông, việc Việt Nam được chọn là nước chủ nhà đăng cai lễ ký Công ước Hà Nội có ý nghĩa như thế nào đối với vị thế và vai trò quốc tế của Việt Nam?

Tiến sỹ Manish Kumar Singh: Việc Việt Nam được chọn làm nước chủ nhà của Lễ ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng là một cột mốc lịch sử trong tiến trình ngoại giao và phát triển công nghệ của đất nước.

Điều này thể hiện niềm tin của cộng đồng quốc tế đối với vai trò ngày càng lớn của Việt Nam như một đối tác có trách nhiệm trong hệ sinh thái số toàn cầu.

Lễ ký Công ước Hà Nội không chỉ củng cố hình ảnh Việt Nam là đối tác tin cậy trong quan hệ đa phương, mà còn khẳng định cam kết của Việt Nam về việc chung tay ứng phó với một trong những thách thức an ninh phi truyền thống lớn nhất hiện nay - tội phạm mạng.

Đồng thời, Việt Nam còn có thể đóng vai trò cầu nối giữa các nước phát triển và đang phát triển nhằm hướng tới một không gian mạng an toàn và toàn diện hơn.

- Ông đánh giá thế nào về vai trò và sự thành công của Việt Nam trong việc tổ chức lễ ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, với sự tham gia ký kết của hơn 70 quốc gia trong 2 ngày vừa qua?

Tiến sỹ Manish Kumar Singh: Trước hết, tôi cũng như nhiều chuyên gia quốc tế khác rất lạc quan về kết quả của sự kiện này. Đây là một dấu mốc đáng nhớ, bổ sung cho các nỗ lực trước đó trong hợp tác quốc tế về an ninh mạng, đặc biệt là sau Công ước Budapest - vốn có nhiều điểm tương đồng nhưng chưa thật sự bao trùm do thiếu tiếng nói từ các nước đang phát triển.

Trong bối cảnh đó, việc Việt Nam đăng cai được đánh giá là rất thành công, thể hiện năng lực tổ chức chuyên nghiệp và vai trò tích cực của một quốc gia đang phát triển, nhưng có nhiều tiến bộ trong công cuộc chuyển đổi số và đảm bảo chủ quyền số.

Để Công ước đạt được hiệu quả lâu dài, theo tôi, có 3 yếu tố then chốt:

Một là, xây dựng niềm tin xuyên biên giới - đảm bảo các quy định mới vẫn tôn trọng quyền riêng tư dữ liệu của người dùng toàn cầu.

Hai là, nâng cao nhận thức cộng đồng - bởi người dân chính là tuyến phòng thủ đầu tiên trước tội phạm mạng, vì vậy, cần đưa giáo dục an ninh mạng vào chương trình học và tăng cường truyền thông ở cấp cộng đồng.

Ba là, thúc đẩy sự tham gia của khu vực tư nhân và khởi nghiệp (startup), bên cạnh các cơ quan nhà nước. 3 lực lượng quan trọng cần được huy động gồm: các doanh nghiệp tư nhân, với năng lực hạ tầng và công nghệ dữ liệu; các viện nghiên cứu, đóng vai trò phân tích rủi ro và đề xuất chính sách; các startup công nghệ, mang đến sự sáng tạo và những giải pháp an ninh mới.

Ngoài ra, Công ước cũng cần tính đến vai trò của công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và điện toán lượng tử - vừa là cơ hội, vừa là thách thức lớn. Điều quan trọng là phải hướng dẫn sử dụng công nghệ một cách an toàn, có trách nhiệm, đồng thời đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong nghiên cứu và quản trị không gian mạng.

Tôi tin rằng nếu những yếu tố trên được chú trọng, Công ước Hà Nội sẽ là bước ngoặt lớn, mở ra một giai đoạn hợp tác thực chất hơn về an ninh mạng toàn cầu và Việt Nam đã khởi đầu rất ấn tượng cho tiến trình này.

- Công ước Hà Nội được kỳ vọng sẽ tạo ra bước ngoặt trong hợp tác toàn cầu về an ninh mạng. Theo ông, đâu là những cơ hội lớn nhất mà Công ước mở ra cho các quốc gia?

Tiến sỹ Manish Kumar Singh: Công ước mang đến cho thế giới một cơ hội hiếm có để cùng ứng phó với các mối đe dọa trên không gian mạng. Công ước thúc đẩy tiến trình xây dựng định nghĩa pháp lý thống nhất, tiêu chuẩn trao đổi chứng cứ điện tử và cơ chế hợp tác xuyên biên giới.

Đặc biệt, đây là cơ hội để các nước đang phát triển như Việt Nam và Ấn Độ tiếp cận nguồn lực xây dựng năng lực, chia sẻ chuyên môn kỹ thuật và dữ liệu tình báo tập thể.

Sự phối hợp này giúp thu hẹp khoảng trống pháp lý giữa các quốc gia, tăng cường niềm tin và trách nhiệm lẫn nhau, qua đó hình thành nền tảng cho một hệ sinh thái số an toàn và hợp tác hơn.

- Ông có thể chia sẻ thêm về hợp tác giữa Việt Nam và Ấn Độ trong hoạt động phòng, chống tội phạm mạng?

Tiến sỹ Manish Kumar Singh: Việt Nam và Ấn Độ có quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện, trong đó, hợp tác về an ninh mạng ngày càng đóng vai trò quan trọng. Trong khuôn khổ đó, hai nước có thể đẩy mạnh các chương trình nâng cao năng lực, đào tạo điều tra số - pháp y mạng, cũng như chia sẻ kinh nghiệm trong bảo vệ dữ liệu và điều tra tội phạm mạng.

Bên cạnh đó, Việt Nam và Ấn Độ có thể phối hợp xây dựng các chuẩn mực khu vực về an ninh mạng thông qua ASEAN và các diễn đàn đa phương khác, góp phần tạo dựng một không gian mạng an toàn, bền vững tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Ngoài ra, việc thúc đẩy trao đổi học thuật và hợp tác công - tư giữa hai quốc gia cũng sẽ góp phần tăng cường khả năng ứng phó chung trước những thách thức an ninh mạng mới nổi.

- Về triển vọng tương lai, ông đánh giá thế nào về khả năng Công ước Hà Nội trở thành khuôn khổ pháp lý toàn cầu trong công cuộc phòng, chống tội phạm mạng, và Việt Nam có thể tiếp tục phát huy vai trò gì trong giai đoạn thực thi.

Tiến sỹ Manish Kumar Singh: Tôi cho rằng Công ước Hà Nội có tiềm năng rất lớn để trở thành nền tảng thống nhất cho hợp tác quốc tế về phòng, chống tội phạm mạng. Tuy nhiên, thành công đó phụ thuộc vào mức độ minh bạch, hợp tác và cam kết chính trị bền vững của các quốc gia ký kết.

Trong giai đoạn thực thi, Việt Nam có thể đóng vai trò như một “nhà điều phối và kết nối,” thúc đẩy hợp tác giữa các nước đang phát triển, chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi số và thực tiễn quản trị mạng của riêng mình. Quan trọng hơn, Việt Nam có thể bảo đảm rằng Công ước Hà Nội không chỉ tồn tại trên giấy tờ, mà còn được hiện thực hóa thành các kết quả cụ thể: Một không gian mạng công bằng, an toàn và vì con người.