Vĩnh biệt NSND Phạm Thị Thành - nữ đạo diễn tiên phong của sân khấu Việt

NSND Phạm Thị Thành sinh năm 1941 tại Huế trong một gia đình có truyền thống văn hóa. Cha của bà là ông Phạm Khắc Hòe, người từng soạn thảo chiếu thoái vị của vua Bảo Đại năm 1945; mẹ bà là em ruột nhà thơ Ưng Bình Thúc Dạ Thị, cháu nhà thơ Miên Thẩm, chắt nội vua Minh Mạng.

Từ nhỏ, bà được nuôi dưỡng trong môi trường giàu chất nghệ thuật, sớm bộc lộ năng khiếu và tình yêu văn chương, ca hát.

Năm 14 tuổi, Phạm Thị Thành gia nhập Đoàn Văn công Trung ương. Năm 1970, bà được cử sang Liên Xô (cũ) học đạo diễn sân khấu. Sau 7 năm, trở về nước, bà cùng đạo diễn Hà Nhân xây dựng đề án thành lập Nhà hát Tuổi Trẻ. Năm 1987, Nhà hát chính thức thành lập, bà lần lượt đảm nhiệm vị trí Phó Giám đốc, sau đó là Giám đốc giai đoạn 1991 - 1996.

Trong quá trình tuyển sinh, đào tạo thế hệ diễn viên đầu tiên của Nhà hát Tuổi Trẻ, NSND Phạm Thị Thành đã phát hiện và dìu dắt nhiều gương mặt sau này trở thành tên tuổi lớn của sân khấu như NSND Lan Hương, NSND Lê Khanh, NSƯT Chí Trung, NSND Minh Hằng, NSƯT Ngọc Huyền, NSND Anh Tú, NSƯT Đức Hải…

Bà là đạo diễn của hơn 200 vở diễn, trong đó gần 20 vở đoạt Huy chương Vàng và nhiều vở đoạt Huy chương Bạc. Một số tác phẩm được ghi dấu trong ký ức khán giả như Romeo và Juliet, Lời thề thứ 9, Đỉnh cao mơ ước, Tú Xương, Người tốt nhà số 5, Sống mãi tuổi 17, Vũ Như Tô… Bà cũng được biết đến là một trong những đạo diễn góp phần đưa tên tuổi tác giả Lưu Quang Vũ tỏa sáng trên sân khấu.

Ngoài vai trò đạo diễn và quản lý, NSND Phạm Thị Thành còn tham gia nhiều hoạt động xã hội và giáo dục: Phó Chủ tịch Hiệp hội UNESCO Việt Nam, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam, đại biểu HĐND TP Hà Nội, giảng dạy tại Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Bà từng là thành viên Ban chấp hành Hiệp hội Sân khấu quốc tế dành cho thiếu nhi và thanh niên (ASSITEJ), Chủ tịch ASSITEJ Việt Nam, tham gia nhiều dự án đưa nghệ thuật truyền thống đến với công chúng trẻ.

Bà được phong tặng danh hiệu NSƯT năm 1988, NSND năm 1997 và nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2012.

NSND Phạm Thị Thành được xem là nữ đạo diễn sân khấu đương đại đầu tiên của Việt Nam. Bà để lại dấu ấn lớn trong việc đào tạo thế hệ nghệ sĩ trẻ, đóng góp quan trọng cho sự phát triển của sân khấu nước nhà.