Vụ người đàn ông bị lộ hình ảnh "nhạy cảm tình ái": Ranh giới giữa vi phạm đạo đức và vi phạm pháp luật

Liên quan đến vụ việc Chủ tịch Hội đồng trường THPT Tô Hiến Thành (Ninh Bình) bị lộ hình ảnh, clip nhạy cảm, phóng viên Báo Phụ nữ Việt Nam đã có cuộc trao đổi với Luật sư Trần Văn Tuấn, Đoàn Luật sư TPHCM.

- Thưa luật sư, việc phát tán clip nhạy cảm liên quan đến cán bộ trường học có thể bị xử lý theo những quy định pháp luật hiện hành nào? Cần phân biệt ra sao giữa hành vi "chia sẻ vô tình" và "phát tán có chủ đích"?

Tùy theo tính chất, mức độ và hậu quả thực tế của hành vi, việc phát tán clip nhạy cảm liên quan đến cán bộ trong cơ sở giáo dục có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. 

Người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính theo Điều 101 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử, với mức phạt tiền tối đa đến 30 triệu đồng. 

Trường hợp hành vi gây hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy theo Điều 326 Bộ luật Hình sự năm 2015 với mức hình phạt cao nhất đến 15 năm tù hoặc về Tội làm nhục người khác theo Điều 155 Bộ luật Hình sự năm 2015 với mức hình phạt cao nhất đến 05 năm tù.

Cần phân biệt ra giữa hành vi "chia sẻ vô tình" và "phát tán có chủ đích".

Hành vi vô tình chia sẻ clip nhạy cảm là hành vi người thực hiện không cố ý truyền tải thông tin ngay từ đầu mà việc các clip nhạy cảm bị phát tác do các yếu tố khách quan (như bị hack, bị rò rỉ dữ liệu, bị sao chép trái phép, lỗ hổng bảo mật…). Ngược lại, phát tán clip nhạy cảm có chủ đích thể hiện ý chí cố ý trực tiếp của người thực hiện nhằm lan truyền, xúc phạm hoặc thu lợi.

Do đó, hành vi phát tán có chủ đích có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, trong khi hành vi chia sẻ vô tình thường chỉ xem xét ở mức xử phạt hành chính.

- Trong vụ việc này, nếu clip được quay mà không có sự đồng ý của người trong video, hành vi đó có bị coi là xâm phạm quyền riêng tư, bí mật đời tư theo Bộ luật Dân sự hoặc Bộ luật Hình sự hay không?

Theo quy định tại Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015 và Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân thì việc thu thập, lưu trữ, phát tán hình ảnh phải được sự đồng ý của cá nhân đó. Do vậy, nếu clip được quay mà không có sự đồng ý của người trong video thì hành vi đó bị coi là vi phạm pháp luật, trực tiếp xâm phạm quyền về hình ảnh, quyền riêng tư và bí mật đời tư của cá nhân.

- Nhiều ý kiến cho rằng người xuất hiện trong clip dù có hành vi "thiếu chuẩn mực" vẫn là nạn nhân khi hình ảnh bị lan truyền. Dưới góc độ pháp lý, đâu là ranh giới giữa vi phạm đạo đức và hành vi phạm pháp?

Khi clip bị lan truyền, bản thân người xuất hiện trong clip dù có thiếu chuẩn mực hay không thì ít nhiều vẫn bị ảnh hưởng trực tiếp về danh dự, uy tín và hình ảnh cá nhân. 

Về mặt pháp lý, hành vi "thiếu chuẩn mực" trong clip chỉ bị xem là vi phạm đạo đức, không phạm pháp nếu không xâm phạm quyền lợi hợp pháp của người khác. Việc ghi hình, lan truyền hoặc sử dụng clip nhạy cảm mà không có sự đồng ý của người trong clip là xâm phạm quyền về hình ảnh và bí mật đời tư, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật. 

Ranh giới giữa vi phạm đạo đức và vi phạm pháp luật nằm ở mức độ xâm phạm quyền hợp pháp của cá nhân khác (nếu có).

- Cơ quan công an đang xác minh nguồn phát tán clip. Theo quy trình pháp lý, cần thực hiện những bước nào để truy nguồn, thu thập chứng cứ số và bảo đảm tính hợp pháp của quá trình điều tra?

Trên cơ sở phản ánh từ người dân hoặc đơn trình báo cơ quan công an sẽ tiếp nhận và niêm phong dữ liệu ban đầu. Bằng các biện pháp nghiệp vụ, phía Công an điều tra có thể xác minh được nguồn phát tán clip thông qua địa chỉ IP, thiết bị và tài khoản liên quan.

Tiếp đó, chứng cứ số được trích xuất, sao lưu, giám định theo đúng quy chuẩn kỹ thuật để bảo đảm tính toàn vẹn và hợp pháp. Cuối cùng, cơ quan điều tra có thể đối chiếu lời khai của các cá nhân có liên quan với dữ liệu kỹ thuật để xác định chủ thể vi phạm và xử lý theo quy định hình sự hoặc hành chính.

Ngoài ra, việc người đàn ông trong clip có vi phạm pháp luật hay không cần được xem xét dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm tình trạng hôn nhân, có hay không yếu tố ép buộc, lợi dụng quyền lực hoặc xâm phạm danh dự, nhân phẩm của người khác.

- Cảm ơn chia sẻ của Luật sư!