Vụ người phụ nữ bán trà đá bị đâm tử vong: Cần làm rõ bệnh án tâm thần của nghi phạm

Theo hồ sơ vụ án, khoảng 11h50 ngày 25/11, bà H.T.H. (SN 1971, ngụ tại số nhà 406 Hoàng Hoa Thám, phường Thụy Khuê, quận Tây Hồ, TP Hà Nội) đang ngồi bán trà đá trên vỉa hè trước cửa nhà bất ngờ bị một đối tượng dùng dao đâm vào vùng cổ, khiến bà H. tử vong. Ngay sau khi gây án, nghi phạm vứt con dao còn dính máu ở cạnh chậu cây cảnh rồi nhanh chóng tẩu thoát khỏi hiện trường.

Nhận được tin báo, Công an quận Tây Hồ đã có mặt tại hiện trường phối hợp với các phòng nghiệp vụ Công an TP Hà Nội khẩn trương vào cuộc điều tra, truy bắt hung thủ. Qua rà soát diện rộng, cơ quan công an xác định nghi phạm gây án là Hoàng Ngọc Chiến (SN 1985, trú tại phường Ngọc Thụy, quận Long Biên, TP Hà Nội).

Đối tượng Chiến sau đó đã bị bắt giữ khi đang lẩn trốn trong nhà một người quen tại xã Liên Hà (huyện Đan Phượng, TP Hà Nội). Tại cơ quan công an, Chiến khai nhận trước đây từng sống cùng gia đình ở ngõ 29 phố Thụy Khuê. Năm 2017, Chiến nghi ngờ bà H.T.H. chỉ đạo một người cháu ruột của bà đập cửa kính nhà mình nên Chiến bực tức lên kế hoạch giết bà này để trả thù.

Ngày 30/11, Cơ quan CSĐT Công an quận Tây Hồ đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự "Giết người" và tạm giữ hình sự đối tượng Hoàng Ngọc Chiến để điều tra về hành vi "Giết người". Thông tin từ gia đình nghi phạm cho hay, Chiến có tiền sử bệnh tâm thần và từng phải điều trị tại bệnh viện, có bệnh án.

Theo đại diện gia đình bà H., giữa đối tượng Chiến và bà H. hoàn toàn không có mối quan hệ quen biết hay mâu thuẫn nào. Khoảng năm 2012-2013, Chiến sống cùng gia đình tại ngõ 29 phố Thụy Khuê, và là hàng xóm với gia đình anh Đ.H.H. (cháu ruột bà H.).

Thời điểm này, anh H. trong một lần say rượu có xảy ra mâu thuẫn với Chiến và bị đối tượng dùng dao chém một nhát vào vai gây thương tích. Sự việc được trình báo tới cơ quan công an nhưng vì nghĩ tới "tình làng nghĩa xóm" nên giữa hai gia đình sau đó đã tự hòa giải.

Gia đình anh H. cứ nghĩ rằng sự việc đã được giải quyết ổn thoả, nhưng đến năm 2015-2016, Chiến bất ngờ tìm tới khu vực phố Phan Văn Trị (quận Đống Đa, TP Hà Nội), nơi chú ruột của anh H. đang làm việc và có hành vi gây thương tích cho người này. Khi có sự vào cuộc của cơ quan công an, giữa hai gia đình lại một lần nữa tự hòa giải.

Đến năm 2020-2021, gia đình Hoàng Ngọc Chiến chuyển tới sinh sống tại phường Ngọc Thụy (quận Long Biên). Thế nhưng, không hiểu vì lý do gì mà chiều tối ngày 11/7/2022, đối tượng Chiến có mặt tại khu vực phố Thụy Khuê và lại một lần nữa tìm đến người thân của anh H. để hành hung.

Vào thời điểm này, cậu ruột và bà ngoại của anh H. đang có mặt tại điểm làm Căn cước công dân trên phố Thụy Khuê thì người cậu của anh H. bị Chiến dùng dao chém gây thương tích. Sự việc sau đó đã được trình báo cơ quan công an, tuy nhiên lần này gia đình anh H. vẫn quyết định bỏ qua cho Chiến vì "không muốn gây thù chuốc oán".

"Gia đình chúng tôi cứ nghĩ rằng dù gì hai bên cũng là hàng xóm với nhau nên không muốn làm lớn chuyện, đồng ý tự hòa giải. Dù Chiến thù hằn và nhiều lần tìm chém những người trong gia đình chúng tôi, nhưng vì không muốn rắc rối và dây dưa với gia đình đó nên chúng tôi nghĩ cứ giảng hòa cho xong xuôi mọi chuyện", đại diện gia đình nạn nhân H.T.H cho biết.

Người nhà nạn nhân H. cho rằng, nguyên nhân khiến Chiến nhiều lần hành hung xuất phát từ sự thù hằn suốt nhiều năm qua của đối tượng.

Cần xác định rõ năng lực hành vi của đối tượng khi gây án

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Đặng Xuân Cường (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho biết, để xác định đối tượng Hoàng Ngọc Chiến có bị tâm thần hay không, cơ quan điều tra sẽ thu thập hồ sơ bệnh án của đối tượng và có thể trưng cầu giám định để xác định năng lực hành vi của đối tượng khi thực hiện hành vi phạm tội. Bởi thông tin nghi phạm có bệnh án tâm thần là một tình tiết rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới bản án sau này.

Luật sư Cường phân tích: Theo quy định của pháp luật, người mắc bệnh tâm thần hoặc mất khả năng nhận thức mà thực hiện hành vi giết người sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Còn trường hợp đối tượng chỉ bị hạn chế khả năng nhận thức, vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự nhưng được xem xét giảm nhẹ khi lượng hình.

Nếu kết quả giám định cho thấy nghi phạm thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi mắc bệnh tâm thần thì các cơ quan chức năng (Viện Kiểm sát nhân dân hoặc Tòa án) sẽ căn cứ vào kết quả này sẽ đưa nghi phạm vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh mà không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi mình đã thực hiện.

Trong trường hợp đối tượng không bị mất năng lực làm chủ hành vi, có khả năng nhận thức, cơ quan điều tra sẽ khởi tố bị can và bắt tạm giam đối tượng về tội "Giết người" theo Điều 123 Bộ luật Hình sự.

Nếu bị xử lý về tội "Giết người" và nguyên nhân được xác định là do mâu thuẫn nhỏ nhặt từ nhiều năm trước, đối tượng Hoàng Ngọc Chiến có thể bị áp dụng tình tiết định khung tăng nặng trách nhiệm hình sự là vì động cơ đê hèn.

Cụ thể, khung hình phạt đối tượng có thể đối mặt là phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình. Đồng thời, phải bồi thường toàn bộ thiệt hại đã gây ra đối với nạn nhân và gia đình nạn nhân.

Trong trường hợp đối tượng mắc bệnh tâm thần, đã điều trị hoặc đang điều trị bệnh, nhưng tại thời điểm phạm tội lại hoàn toàn bình thường, có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi của mình thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự. Đối với trường hợp này, Tòa án có thể quyết định đưa đối tượng vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, đối tượng vẫn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự.

Còn nếu tại thời điểm gây án, nghi phạm bị bệnh tâm thần nhưng không mất hẳn khả năng làm chủ hành vi, thì vẫn phải chịu trách nhiệm về hành vi phạm tội của mình nhưng có thể được áp dụng tình tiết giảm nhẹ là "phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra" theo Điều 51 Bộ luật Hình sự.