30 năm bộ sách Kính vạn hoa: "Tài sản tuổi thơ" của nhiều thế hệ độc giả

Sáng 20/12, tại Nhà Thiếu nhi TPHCM, NXB Kim Đồng tổ chức buổi giao lưu, ký tặng Lấp lánh Kính vạn hoa và trao giải cuộc thi viết và vlog Kính vạn hoa mở ra thế giới... nhân kỷ niệm 30 năm ra đời bộ sách Kính vạn hoa, một trong những tác phẩm nổi bật nhất của văn học thiếu nhi Việt Nam. 

Sự kiện có sự tham gia của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, cùng nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu văn học và đông đảo độc giả các thế hệ.

Lời hứa về một bộ truyện dài tập cho trẻ em Việt Nam 

Ra mắt tập đầu tiên Nhà ảo thuật vào ngày 5/12/1995, Kính vạn hoa nhanh chóng trở thành hiện tượng xuất bản. 

Trong bối cảnh văn học thiếu nhi Việt Nam những năm 1990 đang tìm lối đi mới, bộ sách mở ra một thế giới học đường sinh động, hóm hỉnh và đầy rung động. Với giọng văn hài hước, gần gũi, trong sáng, Kính vạn hoa được nhiều độc giả gọi là "những cuốn sách tâm lý của tuổi học trò", giúp trẻ em nhìn thấy chính mình để lớn lên theo cách của mình.

Chia sẻ tại buổi giao lưu, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cho biết, ban đầu ông không có dự định sẽ viết một bộ sách dài hơi như Kính vạn hoa. 

Thời điểm đầu những năm 1990, ông nhận được lời đề nghị của NXB Kim Đồng phóng tác một bộ truyện thiếu nhi nước ngoài dài tập. 

Nhưng vì nhiều lý do liên quan đến thời gian, dự định sáng tác cá nhân nên nhà văn đã từ chối. 

"Bù lại thì tôi cũng đưa ra một gợi ý và lời hứa là sẽ viết một bộ truyện cũng dài tập như vậy nhưng kể câu chuyện của các bạn học sinh ở Việt Nam để gần gũi hơn với độc giả", nhà văn Nguyễn Nhật Ánh nói. 

Và thế là Kính vạn hoa đã ra đời đều đặn trong suốt 7 năm cho tới khi tạm kết thúc ở tập 45 vào năm 2002.

Theo nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, khó khăn lớn nhất khi ấy không chỉ nằm ở số lượng, kỷ luật, cường độ sáng tác liên tục mà còn ở việc làm mới chính mình. 

"Hơn thế nữa, viết cho thiếu nhi lại cần sự chân thật trong trẻo và tránh việc ngây ngô, giáo điều. Mỗi câu chuyện cần gần gũi với các em, nhưng cũng phải thật sâu sắc, để phản ánh những giá trị nhân văn", nhà văn bày tỏ. 

Dự định kết thúc ở tập 45 nhưng 5 năm sau, trước tình cảm nồng nhiệt của bạn đọc đối với bộ sách, ông tiếp tục viết tiếp 9 tập nữa. Tới năm 2009, Kính vạn hoa kết thúc ở con số 54 tập.

Bước ngoặt của văn học thiếu nhi Việt Nam

Kính vạn hoa là dấu mốc quan trọng của văn học thiếu nhi thời kỳ đổi mới. Đây là tác phẩm truyện dài đầu tiên của Việt Nam phát hành theo hình thức định kỳ, với nhịp ra sách đều đặn, áp lực sáng tác lớn nhưng vẫn giữ được chất lượng và sức hút lâu dài.

Nhiều nhà nghiên cứu đánh giá Kính vạn hoa đã góp phần "làm mới" văn học thiếu nhi bằng cách rời xa giọng điệu giáo huấn, thay vào đó là cái nhìn tôn trọng thế giới nội tâm trẻ em, coi trẻ em là những cá thể độc lập, có suy nghĩ, cảm xúc và quyền được bộc lộ bản thân. Đây cũng chính là nền tảng nhân văn cốt lõi giúp tác phẩm vượt qua thử thách của thời gian.

Nhận định về sức hút lâu dài của Kính vạn hoa trong lòng bạn đọc, nhà thơ Trần Đăng Khoa cho rằng: "Bộ sách đã khiến các em thiếu nhi thêm yêu cuộc sống, yêu bạn bè, thương gia đình một cách tự nhiên, không có cảm giác giáo điều. Nguyễn Nhật Ánh đã chọn con đường đó và anh rất thành công".

Thần tượng nhà văn Nguyễn Nhật Ánh từ những ngày niêu thiếu, đến nay, độc giả Lê Diệu Thi (24 tuổi) đã trở thành một cô giáo nhưng vẫn lưu giữ lại những cảm xúc đặc biệt cho Kính vạn hoa.

"Lúc nhỏ, tôi đọc truyện để vui cười và thấy đồng cảm với những tình huống nhí nhố của tuổi học trò, để mơ về những cuộc phiêu lưu lên rừng xuống biển như Quý ròm, Hạnh, Tiểu Long. 

Lớn lên, trở thành giáo viên, đọc lại tác phẩm, tôi lại có một góc nhìn bao dung hơn dành cho những đứa trẻ, tin vào giá trị của giáo dục, tin vào giá trị chân - thiện - mỹ của mỗi con người nếu được sống trong một xã hội tử tế và tràn ngập yêu thương như trang sách của nhà văn", Diệu Thi chia sẻ.