30 năm sau Hội nghị Thế giới về phụ nữ tại Bắc Kinh: Quyền phụ nữ đang bị tấn công

Báo cáo do cơ quan của Liên hợp quốc tập trung vào quyền phụ nữ và bình đẳng giới (UN Women) công bố hôm 2/10 cho thấy, gần 1/4 chính phủ trên toàn thế giới đã báo cáo về phản ứng dữ dội đối với quyền phụ nữ vào năm ngoái.

Giám đốc chính sách và chương trình của UN Women, bà Sarah Hendriks, cho biết báo cáo có thể chưa đầy đủ nhưng đã phản ánh "một môi trường ngày càng thù địch" với phụ nữ.

"Đây không phải là một hiện tượng mới", bà Hendriks nói. "Điều mới là nó đang diễn ra với tốc độ, quy mô và vận tốc ngày càng lớn hơn", đặc biệt là ở những quốc gia mang nặng tính gia trưởng và truyền thống, nơi nam giới đóng vai trò chủ đạo.

35 quốc gia báo cáo phản ứng dữ dội về bình đẳng giới đến từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm: Tây Ban Nha, Đức, Canada, Hà Lan, Philippines, Brazil, Peru, Lebanon, Jordan, Tunisia, Úc, Mông Cổ, Nam Phi, Mali, Zimbabwe...

Mặc dù có một số tiến bộ, bao gồm về giáo dục trẻ em gái và khả năng tiếp cận kế hoạch hóa gia đình, UN Women cho biết cứ 10 phút lại có 1 phụ nữ hoặc trẻ em gái bị bạn đời hoặc thành viên gia đình giết hại và các trường hợp bạo lực tình dục liên quan đến xung đột đã tăng 50% kể từ năm 2022. Chỉ có 87 quốc gia từng có phụ nữ lãnh đạo.

"Trên toàn cầu, quyền con người của phụ nữ đang bị xâm phạm", Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres phát biểu trong một tuyên bố. "Thay vì đưa quyền bình đẳng vào dòng chính, chúng ta lại chứng kiến sự phổ biến của chủ nghĩa bài nữ quyền".

Ông cho biết thế giới phải kiên định "trong việc biến quyền con người, bình đẳng và trao quyền thành hiện thực cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái, cho mọi người, ở mọi nơi".

Năm 1995, tại Bắc Kinh, 189 quốc gia tham dự Hội nghị Thế giới về phụ nữ đã thông qua một tuyên bố mang tính bước ngoặt và nền tảng hành động dài 150 trang để đạt được bình đẳng giới, kêu gọi hành động mạnh mẽ trong 12 lĩnh vực, bao gồm chống đói nghèo và bạo lực giới, đưa phụ nữ lên các vị trí cao nhất trong kinh doanh, chính phủ và các bàn đàm phán hòa bình.

Lần đầu tiên trong một tài liệu của Liên hợp quốc, văn bản này cũng nêu rõ rằng quyền con người bao gồm quyền của phụ nữ được kiểm soát và quyết định "về các vấn đề liên quan đến tình dục của họ, bao gồm sức khỏe tình dục và sinh sản, mà không bị phân biệt đối xử, ép buộc và bạo lực".

Trong bản đánh giá mới, bao gồm các đóng góp từ 159 quốc gia, UN Women cho biết các quốc gia đã có nhiều bước tiến về bình đẳng giới và quyền phụ nữ trong 5 năm qua nhưng những quyền này vẫn đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa ngày càng gia tăng trên toàn thế giới.

Về mặt tích cực, báo cáo cho biết khoảng 88% các quốc gia đã ban hành luật chống bạo lực đối với phụ nữ và thiết lập các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân trong 5 năm qua. Hầu hết các quốc gia đã cấm phân biệt đối xử tại nơi làm việc, và 44% đang cải thiện chất lượng giáo dục và đào tạo cho trẻ em gái và phụ nữ.

Tuy nhiên, báo cáo cho biết tình trạng phân biệt giới tính đã ăn sâu bén rễ, với khoảng cách lớn về quyền lực và nguồn lực hạn chế quyền của phụ nữ.

Cơ quan Phụ nữ Liên hợp quốc cho biết: "Sự suy yếu của các thể chế dân chủ đi đôi với phản ứng dữ dội về bình đẳng giới".

Báo cáo cảnh báo rằng "những tác nhân chống lại quyền đang tích cực phá hoại sự đồng thuận lâu dài về các vấn đề quan trọng liên quan đến quyền phụ nữ" và tìm cách ngăn chặn hoặc làm chậm lại những tiến bộ về mặt pháp lý và chính sách mà họ không thể đảo ngược.

Cơ quan Phụ nữ Liên hợp quốc cho biết gần 25% quốc gia báo cáo rằng phản ứng dữ dội về bình đẳng giới đang cản trở việc thực hiện nền tảng của Tuyên bố Bắc Kinh.

Theo báo cáo, phụ nữ chỉ có 64% quyền hợp pháp so với nam giới và trong khi tỷ lệ nhà lập pháp nữ đã tăng gấp đôi kể từ năm 1995, thì ¾ số nhà lập pháp vẫn là nam giới.

UN Women cũng cho biết phụ nữ từ 15 đến 24 tuổi tụt hậu so với các nhóm tuổi khác về khả năng tiếp cận kế hoạch hóa gia đình hiện đại; tỷ lệ tử vong bà mẹ hầu như không thay đổi kể từ năm 2015; và 10% phụ nữ và trẻ em gái sống trong các hộ gia đình cực kỳ nghèo. Các trường hợp bạo lực tình dục liên quan đến xung đột đã tăng 50% kể từ năm 2022 - và phụ nữ và trẻ em gái là nạn nhân của 95% các tội ác này.

Giám đốc điều hành của UN Women Sima Bahous nhấn mạnh: dựa trên những phát hiện của báo cáo, cơ quan này đã thông qua lộ trình đưa thế giới đến gần hơn với mục tiêu của Liên hợp quốc là đạt được bình đẳng giới vào năm 2030.

Kế hoạch này kêu gọi một cuộc cách mạng số, đảm bảo quyền tiếp cận công nghệ bình đẳng cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái; đầu tư vào các biện pháp bảo vệ xã hội, bao gồm chăm sóc sức khỏe toàn dân và giáo dục chất lượng để giúp họ thoát khỏi đói nghèo; xóa bỏ bạo lực đối với trẻ em gái và phụ nữ. Lộ trình cũng bao gồm quyền ra quyết định bình đẳng cho phụ nữ và tài trợ cho "viện trợ nhân đạo có tính đến giới" trong các cuộc xung đột và khủng hoảng.