Âm vang những nữ chiến sĩ lái xe Trường Sơn vai mang súng, tay lái vững vàng vượt qua làn đạn bom rơi

Đào tạo gấp thành lái xe ngay trong chiến trường

Đây cũng là hoạt động ý nghĩa chào mừng Đại hội đại biểu Phụ nữ Quân đội lần thứ VIII (2025-2030) và hướng tới kỷ niệm 81 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22/12/2025 của Cục Xe máy - Vận tải (Tổng cục Hậu cần - Kỹ thuật). 

Cách đây 57 năm, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta bước vào giai đoạn cam go, ác liệt, nhu cầu cung cấp nhân lực, vật lực cho các chiến trường đòi hỏi ngày càng lớn. Trong khi đó, trên tuyến vận chuyển từ Bắc vào Nam, đế quốc Mỹ huy động lực lượng lớn máy bay đánh phá ác liệt các trọng điểm, nhằm ngăn chặn mọi sự chi viện của miền Bắc cho miền Nam. Lúc đó, số lượng các đồng chí lái xe là nam giới không đủ để đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi phải đào tạo gấp lái xe ngay trong chiến trường.

Thực hiện lệnh của cấp trên, một số nữ quân nhân, thanh niên xung phong đang làm nhiệm vụ giao liên, nuôi quân, phục vụ bảo đảm giao thông trên tuyến đường Trường Sơn được điều đi đào tạo lái xe. Sau 45 ngày học tập, 50 học viên nữ lái xe đầu tiên đã ra trường, được biên chế thành một trung đội (sau này là Đại đội Nữ lái xe Trường Sơn C13). Với nhiệm vụ là vận chuyển bộ đội từ Bắc vào Nam và đưa đón thương binh từ Nam ra Bắc, tuyến hoạt động chủ yếu từ Tây Bến Thuỷ đến Tây Trường Sơn.

Các nữ lái xe của đơn vị khi ấy phần lớn tuổi đời còn rất trẻ, nhiều người mới tuổi mười tám, đôi mươi, sức vóc nhỏ bé, nhưng đều dũng cảm, tự tin điều khiển những chiếc xe kềnh càng "voi sắt" như xe CA10, Gaz 51, 53, 63… Các chị không quản ngày đêm vận chuyển hàng hoá, lương thực, thực phẩm, thuốc men cho chiến trường miền Nam, vận chuyển cán bộ, thương binh từ chiến trường ra miền Bắc học tập, an dưỡng và chữa bệnh.

Để đảm bảo bí mật, đơn vị chủ yếu hành quân vào ban đêm (ngày nghỉ, đêm đi), xuất phát từ 17h ngày hôm trước, quay về đơn vị 5 giờ sáng hôm sau. Xe đi trong đêm bằng "đèn rùa", lắp dưới gầm xe và được các nữ lái xe dùng vải che bớt ánh sáng, chỉ rọi sáng trong khoảng từ 2 – 3m để tránh máy bay địch phát hiện. Các chị lái xe đi xuyên rừng, vượt đèo trên những tuyến đường địa danh khốc liệt, hiểm trở ở địa bàn tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị (cũ). Có những trọng điểm địch thường xuyên đánh phá ác liệt như Ngã ba Đồng Lộc, Khe Ve, Long Đại, 050, Cổng Trời…

Trong suốt những năm tháng chiến đấu đầy gian khổ, Đại đội Nữ lái xe Trường Sơn đã lập nên nhiều chiến công xuất sắc. Hàng nghìn chuyến xe vượt trọng điểm, hàng chục nghìn tấn hàng hóa, đạn dược, lương thực được vận chuyển ra tiền tuyến; tham gia cứu chữa thương binh, đồng đội vượt qua bom đạn; giữ vững "mạch máu giao thông" cho các chiến trường lớn Đường 9, Nam Lào (1971); Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử (năm 1975)…

Vẫn tự tin, dũng cảm lái xe sau khi dự "Lễ truy điệu sống" của mình

Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, hôm nay gặp lại, hình ảnh những nữ chiến sĩ lái xe Trường Sơn - vai mang súng, tay lái vững vàng, gương mặt bám khói xăng, đôi mắt sáng giữa đêm rừng bom đạn - vẫn còn in đậm trong ký ức của các thế hệ người Việt Nam. Nhiều người đã ngã xuống khi tuổi đời còn rất trẻ, để lại tuổi xuân giữa rừng Trường Sơn hùng vĩ, để đổi lấy hòa bình và thống nhất cho non sông. Máu, nước mắt và nghị lực phi thường của các nữ lái xe Trường Sơn đã góp phần làm nên huyền thoại Đường Hồ Chí Minh.

Trên tuyến đường Trường Sơn máu lửa và huyền thoại, những nữ lái xe không sợ hy sinh, gian khổ, các chị vẫn dũng cảm vừa lái xe, vừa hát dưới làn bom đạn. Có những chuyến hàng, trước khi lên đường làm nhiệm vụ nơi trọng điểm, đơn vị tổ chức "Truy điệu sống", song các chị vẫn hiên ngang vững vàng tay lái, đưa những chuyến hàng "Vì miền Nam ruột thịt" đến nơi an toàn.

Câu chuyện dũng cảm của Trung đội trưởng Phùng Thị Viên, trong đêm 30/12/1969, tại ngầm Cơn Siêu – khu trọng điểm Trạ Ang – Đường 20 Quyết thắng đến hôm nay vẫn được đồng đội nhắc lại trong sự cảm phục và niềm tự hào. Đó là một đêm mưa nặng hạt, gió rét, con đường lầy lội nhưng với quyết tâm của Bộ tư lệnh Trường Sơn, Binh trạm 12 vẫn tổ chức cho lực lượng xe đưa hàng vào các chiến trường phục vụ bộ đội đón năm mới. Số lượng xe và hàng hoá rất nhiều, trong đó có Trung đội Nữ lái xe Trường Sơn. 

Đoàn xe từ phà Xuân Sơn tiến vào ngầm Cơn Siêu thì bị máy bay địch ập tới đánh phá. Ngầm Cơn Siêu bị tắc do bom từ trường và bom nổ chậm để lại. Các lực lượng công binh và thanh niên xung phong được huy động khắc phục hậu quả, nhưng một quả bom từ trường không khắc phục được, vì nó chui sâu xuống lòng đất, cách ngầm Cơn Siêu khoảng 15m. Nếu không khắc phục và thông đường kịp thời, khi trời sáng toàn đội hình xe sẽ trở thành mục tiêu của máy bay Mỹ đánh phá, tổn thất không thể lường hết.

Trước tình hình đó, một quyết định "táo bạo" được thông qua - "Quyết tâm phá bom bằng xe chở hàng trong đội hình". Trong giờ phút yên lặng chờ quyết định, bỗng một giọng nữ cất lên "Tất cả dẹp xe sang một bên, xe tôi xin đi trước". Và chiếc xe của cô gái ấy lặng lẽ tiến đến ngầm Cơn Siêu và bất ngờ rú ga tăng tốc, theo sau đó là tiếng nổ rung chuyển cả trọng điểm. Các lực lượng đã khẩn trương đưa nữ lái xe dũng cảm đi cấp cứu, san lấp hầm, cắm cọc tiêu, đội hình xe gấp rút xuất phát vượt qua ngầm kịp thời trước 4 giờ sáng. Người nữ lái xe anh hùng ấy chính là Trung đội trưởng Phùng Thị Viên.

Lần khác, khi xe đang lao xuống dốc Yleng, đường 12 thì bị máy bay địch phát hiện bắn đuổi theo, làm xe bị hỏng phanh. Chiếc xe cứ thế lao đi, phía trước là chiếc cầu hẹp rất nguy hiểm, đe doạ tính mạng cho nhiều đồng đội thương bệnh binh trên xe. Đồng chí Phùng Thị Viên đã nhanh trí điều khiển xe đến đoạn đường có cua tay áo, cho xe đi sát ta luy rồi bất ngờ đánh tay lái. Chiếc xe xoay ngang rồi đổ nghiêng sang vệ đường ngay trước vực sâu, mọi người trên xe nhờ cú xoay vô lăng đầy mưu trí của đồng chí Trung đội trưởng nữ lái xe Trường Sơn dũng cảm nên đều an toàn.

Sau mỗi chuyến hàng vận chuyển ra tiền tuyến hay sau mỗi ngày kết thúc huấn luyện trên thao trường dạy lái, là hình ảnh sống động mỗi ngày của các nữ lái xe Trường Sơn lại lật nắp ca pô kiểm tra máy móc, chui gầm xe xiết chặt các con ốc… để chuẩn bị cho những chuyến hàng tiếp theo.

Sau ngày đất nước thống nhất, một số đồng chí xuất ngũ về địa phương, người được chuyển ngành làm việc trong cơ quan Nhà nước, người tiếp tục phục vụ trong quân đội. Dù ở cương vị nào, các đồng chí cũng phát huy được bản chất của "Bộ đội Cụ Hồ", của Quân đội nhân dân Việt Nam Anh hùng.

Hiện nay, Ban liên lạc Đại đội nữ lái xe Trường Sơn có 40 hội viên, trong đó 12 hội viên là thương binh, nhiều hội viên sức khoẻ kém đi, không thể đến dự buổi gặp mặt thường niên nhưng vẫn dõi theo những câu chuyện, hình ảnh thân thương, tự hào của đơn vị mình.

Tiếp tục phát huy truyền thống Anh hùng

Xúc động trước những ký ức hào hùng của Đại đội nữ lái xe Trường Sơn, Thiếu tướng Nguyễn Hoàng Nam, Bí thư Đảng ủy, Phó cục trưởng Cục Xe máy - Vận tải gửi đến các đồng chí nữ lái xe Trường Sơn lời tri ân sâu sắc nhất và khẳng định: "Thế hệ cán bộ, chiến sĩ Tổng cục Hậu cần - Kỹ thuật nói chung, Cục Xe máy - Vận tải nói riêng hôm nay vô cùng biết ơn và tự hào được tiếp bước các thế hệ đi trước.

Thiếu tướng Nguyễn Hoàng Nam, nhấn mạnh: "Với trách nhiệm và tình cảm trân trọng, lãnh đạo, chỉ huy cùng toàn thể cán bộ, nhân viên, chiến sĩ trong Cục sẽ tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, phát huy những giá trị truyền thống cao đẹp, đoàn kết một lòng, đồng cam cộng khổ, không ngừng xây dựng đơn vị chính quy, hiện đại, đáp ứng kịp thời yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng trong thời kỳ mới.

Thiếu tướng Nguyễn Hoàng Nam mong rằng, các nữ lái xe Trường Sơn tiếp tục phát huy truyền thống, là tấm gương sáng và nguồn động viên cho cán bộ, chiến sĩ toàn quân về lòng yêu nước, niềm tin vào Đảng, Quân đội và thắng lợi của cách mạng, bồi đắp niềm tin, trách nhiệm cho thế hệ trẻ, cùng toàn quân, toàn dân xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc.