Bắc Ninh: Khơi dậy nội lực, tinh thần hợp tác cùng phát triển kinh tế của người dân

Mở cánh cửa thoát nghèo bằng tư duy mới

Nhận ra hạn chế của phương thức sản xuất truyền thống là nhỏ lẻ, manh mún, đầu ra bấp bênh, chị Nguyễn Thị Như đã thay đổi tư duy, chọn phương thức liên kết để phát triển kinh tế. Năm 2007, chị đã thành lập tổ hợp tác, sau đó là Hợp tác xã (HTX) Như Hoa (thị xã Việt Yên, tỉnh Bắc Ninh), chuyên trồng dưa lưới theo tiêu chuẩn VietGAP. 

Từ nguồn vốn được hỗ trợ, chị đã đầu tư xây dựng nhà màng với diện tích hơn 5.000m², áp dụng hệ thống canh tác công nghệ cao. Không chỉ được hỗ trợ tài chính, chị còn được tham gia các lớp tập huấn kỹ năng quản trị, kỹ năng bán hàng và xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, ứng dụng công nghệ số...

Từ những kiến thức có được, chị Như lại tiếp tục truyền kinh nghiệm cho nhiều hộ nông dân khác, hướng dẫn các thành viên HTX cách sử dụng dữ liệu và công nghệ trong quản lý sản xuất, cách tiếp cận thị trường. HTX Như Hoa tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động nữ, với mức thu nhập từ 6 đến 8 triệu đồng/tháng.

Hành trình ấy cũng được thể hiện rõ trong câu chuyện của chị Lương Thị Diện ở Đa Mai. Xuất thân từ nghề làm bún truyền thống, chị Diện đã mạnh dạn chuyển đổi từ thủ công sang công nghệ với hơn 26 máy móc thiết bị hiện đại, nâng sản lượng lên 15 tấn mỗi ngày. 

Tuy nhiên điều quan trọng không chỉ là sự tăng trưởng sản lượng, mà là sự thay đổi tư duy làm nghề: từ sản phẩm truyền thống thành sản phẩm OCOP 3 sao, kết hợp với du lịch trải nghiệm và kể câu chuyện văn hóa qua từng sợi bún.

Chị Diện cũng là người nhận được sự hỗ trợ từ các chính sách của tỉnh và tạo điều kiện tham gia các hội chợ, sự kiện, lớp đào tạo về vệ sinh thực phẩm, quản lý chuỗi giá trị. Từ đó, HTX tạo việc làm ổn định cho 80 lao động nữ, chứng minh vai trò của người phụ nữ nông thôn không chỉ trong sản xuất mà trong tổ chức kinh tế cộng đồng.

Một lần nữa, mô hình "nhận hỗ trợ rồi trao lại hỗ trợ" được nhân rộng: những người phụ nữ từng học hỏi từ chương trình của tỉnh nay lại trở thành những người hướng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm, thậm chí hỗ trợ các hộ yếu thế khác tiếp cận vốn, thị trường và tư duy sản xuất mới.

Các mô hình cho thấy: chính sách giảm nghèo hiệu quả không phải là "hỗ trợ để tồn tại", mà là "hỗ trợ để trưởng thành". Chính quyền không làm thay, mà tạo điều kiện để người dân tự mở cánh cửa thoát nghèo của mình.

Nâng cao tính tự lực của người dân

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh, những năm gần đây công tác giảm nghèo của tỉnh đạt nhiều kết quả rõ rệt. Từ mức 28.484 hộ nghèo năm 2021 (tương đương 3,47%) đến cuối năm 2024, con số này giảm xuống còn 8.308 hộ (0,97%). Dự kiến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 0,56%. Những con số này minh chứng cho sự hiệu quả trong công tác giảm nghèo của tỉnh.

Để triển khai hiệu quả Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025, tỉnh đã có những thay đổi trong cách làm: Thay vì hỗ trợ thụ động, tỉnh tập trung nâng cao năng lực tự chủ của người dân, coi họ là chủ thể của quá trình thoát nghèo.

Chính quyền cũng chủ trương mở rộng đào tạo lực lượng làm công tác giảm nghèo ở các cấp, đảm bảo đội ngũ này không chỉ nắm chính sách mà còn hiểu thực tiễn địa phương, có khả năng tuyên truyền linh hoạt để người dân tiếp cận thông tin một cách dễ hiểu. Bên cạnh việc phân bổ ngân sách một cách công khai, minh bạch và đúng đối tượng, tỉnh còn chú trọng huy động thêm nguồn lực xã hội hóa, lan tỏa tinh thần "đồng hành cùng nhau thay vì hỗ trợ một chiều".

Vì thế, công tác giảm nghèo ở Bắc Ninh không tạo ra tâm lý trông chờ, ỷ lại mà khơi dậy khát vọng phát triển. Thay vì tâm thế chờ hỗ trợ, nhiều người nghèo đã chuyển sang tâm thế kiến tạo cuộc sống. Họ ý thức hơn về trách nhiệm của bản thân, chủ động học nghề, tìm việc làm, tham gia các mô hình kinh tế tập thể, chủ động tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm của mình, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào sự hỗ trợ của Nhà nước, chính quyền địa phương. Nhờ đó, hành trình giảm nghèo tại Bắc Ninh trở thành hành trình trao quyền và nuôi dưỡng năng lực tự thân, giúp người nghèo vươn lên thoát nghèo bền vững.