Ở trẻ có tình trạng "nợ miễn dịch" có thể làm trẻ dễ ốm, tăng mức độ nghiêm trọng khi nhiễm virus, vi khuẩn.
Dạo gần đây, số ca mắc bệnh ở trẻ nhỏ ngày càng tăng cao, nhiều ca tiến triển nặng và thời gian mắc bệnh kéo dài. Vậy, có phải thực sự là trẻ đang phải "trả nợ miễn dịch" hay không?
Để giải đáp băn khoăn này của cha mẹ, chuyên gia - bác sĩ dinh dưỡng Anh Nguyễn, chuyên gia tư vấn về y học bộ gen, Phó Tổng Biên tập tạp chí Harvard Public Health Review tại Đại học Harvard (Mỹ), đã có những chia sẻ như sau:
Trẻ nhỏ dễ mắc bệnh là do hệ miễn dịch kém?
Miễn dịch khỏe mạnh của con người không tự sinh ra là có, mà nó là kết quả thông qua những trải nghiệm với các yếu tố môi trường xung quanh. Đầu tiên trẻ nhận các yếu tố miễn dịch từ sữa mẹ. Kế đó, hệ miễn dịch của trẻ sẽ phát triển dần thông qua ăn uống, tiêm chủng, tiếp xúc với môi trường (bao gồm cả virus, vi khuẩn) thông qua chơi đùa ngoài trời, nơi mà hệ miễn dịch được "huấn luyện" để trở nên mạnh mẽ hơn.
Thực tế, trẻ nhỏ dễ bị bệnh hơn người lớn là điều dễ hiểu vì hệ miễn dịch của trẻ còn rất non yếu và đang học hỏi. Phải đến 3 tuổi hệ miễn dịch của trẻ mới bắt đầu dần hoàn thiện. Tuy nhiên, do thời gian dài bị giãn cách xã hội, trẻ thường xuyên phải ở nhà, ít tiếp xúc với môi trường xung quanh... Chính những điều này làm hệ miễn dịch của trẻ tạm thời "được nghĩ dưỡng", ít có cơ hội được huấn luyện bởi môi trường và tương tác với virus, vi khuẩn để sản sinh các kháng thể.
Trong khi đó, các vi rút, vi khuẩn cơ hội vẫn đang hoạt động bình thường. Khi trẻ đi học lại, hay được vui chơi ngoài trời, khoảng trống về miễn dịch hay còn gọi là "món nợ miễn dịch" có thể làm trẻ dễ bị tấn công bởi các vi rút, vi khuẩn cơ hội hơn khiến cho các bệnh lý được coi là thông thường trước đây như: Cúm A, Cúm B, Adeno, RVS... lại là nguyên nhân khiến trẻ bệnh nặng hơn và tỉ lệ nhập viện cao hơn
Không những vậy, khi trẻ thường xuyên bị bệnh thì trẻ lại dễ rơi vào vòng tròn luẩn quẩn thiếu dinh dưỡng và bệnh như sau:
Trẻ bị bệnh cần nhiều năng lượng đối phó bệnh làm cho vị giác kém, cơ thể hấp thu kém, dinh dưỡng không đủ, thiếu năng lượng và vi chất. Công với miễn dịch kém khiến trẻ dễ bị bệnh lại.
Trẻ rơi vào bất cứ điểm nào trong vòng tròn này, sẽ bị cuốn theo nó. Do đó, khi trẻ bị bệnh thường biếng ăn gây thiếu dinh dưỡng, dẫn đến miễn dịch kém, rồi lại dễ mắc bệnh hơn.
Lời khuyên giúp cha mẹ "trả nợ miễn dịch" cho con
1. Giúp trẻ vui chơi, khám phá và có lối sống năng động
Những Top Tips được khuyên để tăng sức đề kháng cho trẻ của các nhà khoa học tại Harvard là giúp trẻ vui chơi khi có thể và hạn chế thời gian sử dụng màn hình của trẻ dưới 1 tiếng mỗi ngày. Cụ thể:
Các hoạt động vui chơi của trẻ dưới 6 tuổi nên hướng đến sự năng động như đi bộ công viên, các trò chơi ngoài trời, ném bắt bóng, nhảy dây... Điều này không chỉ giúp hệ miễn dịch của trẻ khỏe mạnh, mà còn giúp giảm thời gian thụ động của trẻ như nằm dài xem TV, Ipad, điện thoại.
Một số hoạt động gợi ý bạn và bé có thể cùng chơi tại nhà như: chơi ú à, chi chi chành chành, dẫn bé đi "thám hiểm" vườn nhà, đi cầu thang cùng mẹ, đánh banh, bắt bóng, hướng dẫn bé về các món ăn, các loại gia vị và tên nguyên vật liệu, các trò chơi đóng vai như làm bác sĩ, làm cô giáo...
2. Ngủ đủ giấc
Theo TS. Besedovsky, ĐH Tübingen, Đức, giấc ngủ không tốt có thể làm yếu cả hệ thống đáp ứng miễn dịch của cơ thể. Điều này làm trẻ dễ bị bệnh hay viêm nhiễm hơn. Bạn có thể tạo một hoạt động hugging time với trẻ khoảng 10-20 phút trước giờ ngủ. Điều này giúp mang lại nhiều lợi ích cho giấc ngủ của trẻ. Có thể là đọc sách, kể chuyện vui, ca hát... Quan trọng là các hoạt động này nên diễn ra trên giường và không có màn hình điện tử. Và kết thúc thời gian hugging time bằng cách ôm hôn và chúc con ngủ ngon.
3. Dinh dưỡng cân bằng và đầy đủ
Trong các yếu tố thì dinh dưỡng là yếu tố quan trọng nhất mà cha mẹ cần quan tâm. Bởi vì nó là yếu tố quyết định sức đề kháng của cơ thể, cũng như giúp trẻ thoát khỏi vòng tròn luẩn quẩn của bệnh. Nhóm nghiên cứu của TS. Dewey, ĐH California, Mỹ đã cho thấy dinh dưỡng đầy đủ và đa dạng là cần thiết trong việc giúp trẻ có "hàng rào miễn nhiễm" tốt để bảo vệ trẻ trước sự tấn công của virus, vi khuẩn.
Một điều đáng chú ý nữa là, sau một đợt bệnh cơ thể trẻ thường mệt mỏi ăn không ngon, mất năng lượng do phải chống trả với vi trùng gây bệnh. Không những vậy, cả những vi chất như sắt, kẽm khiến cơ thể cũng cần sử dụng nhiều hơn để giúp tăng cường hệ thống miễn dịch. Nhiều bằng chứng cho thấy sắt nguyên tố trong cơ thể trẻ cũng thường bị vi trùng gây bệnh "tận rút" làm nguyên liệu cho quá trình tăng trưởng của chúng. Do đó, sau bệnh trẻ gặp tình trạng dinh dưỡng kém, thiếu vi chất là điều rất dễ hiểu.