Bản Lũng Luông: Người trẻ nói không với thuốc lá

Vận động người dân tránh xa thuốc lá

Lũng Luông là bản xa và khó khăn nhất của xã Thượng Nung (tỉnh Thái Nguyên) với gần 100% là đồng bào dân tộc thiểu số gồm Tày, Nùng, Mông. Thu nhập chủ yếu của bà con là từ việc trồng lúa, ngô (mỗi năm chỉ được 1 vụ) và chăn nuôi.

Đây là lần thứ 2 tôi đến Lũng Luông. Lần đầu tiên cách đây đã ngót 10 năm. Lũng Luông khi ấy là một vùng đất hoang sơ với cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp. Từ "cổng trời" Sa Luông nhìn xuống có thể thấy được toàn cảnh xã Thượng Nung với những nương ngô, đồi hoa tam giác mạch và những mái nhà sàn của đồng bào dân tộc thiểu số nằm lẩn khuất giữa những tán cây.

Tuy nhiên, để có thể tận mắt chứng kiến "khung cảnh thần tiên" ấy, du khách sẽ phải trải qua quãng đường đất dài gần 3km với lổn nhổn đá hốc nằm chình ình giữa đường.

10 năm trôi qua, đường lên Lũng Luông dù vẫn còn những khúc cua gắt, những cung đường đèo cao chót vót nhưng hành trình đã được rút ngắn và dễ chịu hơn rất nhiều.

Ông Đào Văn Minh, Trưởng bản Lũng Luông hồ hởi cho biết, bản hiện có 160 hộ với gần 600 nhân khẩu. Những năm gần đây, nhờ những đầu tư, mở rộng hệ thống điện, đường, trường, trạm cũng như cơ sở hạ tầng nên Lũng Luông đã có những thay đổi vượt bậc.

Người dân từ chỗ phải lo lắng với cái ăn, cái mặc giờ đã có cuộc sống no đủ, tự tin, mạnh dạn tiếp nhận tiến bộ khoa học kỹ thuật để làm giàu, ổn định đời sống.

Không chỉ thay đổi về cuộc sống, đồng bào người dân tộc thiểu số ở Lũng Luông cũng có thay đổi lớn liên quan đến tư duy, đặc biệt là việc chăm sóc sức khỏe bản thân. Ông Trương Văn Sùng, người có uy tín ở bản Lũng Luông chia sẻ: "Lớp trẻ ở Lũng Luông bây giờ không ai hút thuốc lá, uống rượu bia nữa".

Nhớ lại thời điểm vài năm trở về trước, ông Sùng bảo thuốc lá, thuốc lào như một vật bất ly thân đối với người dân ở Lũng Luông. "Đi nương, làm rẫy, vào rừng lấy củi, hái măng đều phải có bao thuốc hoặc cầm theo cái điếu cày. Mệt mỏi, buồn ngủ thì hút để mà có sức đi tiếp", ông Sùng nhớ lại.

Tuy nhiên, nhờ công tác tuyên truyền, vận động nên người dân nhận thức rõ hơn về việc bảo vệ sức khỏe, tránh xa những thói quen có hại. Cả một thế hệ mới đang lớn lên khỏe mạnh, không bị lệ thuộc vào thuốc lá. "Hiện tại, trong bản chỉ còn một số ít người già và trung niên còn duy trì thói quen hút thuốc lá, thuốc lào. Còn lại, lớp thanh niên không ai dùng nữa", ông Sùng quả quyết.

Quyết tâm đoạn tuyệt với thuốc lá

Cũng theo ông Sùng, có nhiều trường hợp người lớn tuổi, nghiện thuốc lá, thuốc lào nhiều năm nhưng nhờ công tác tuyên truyền, vận động nên họ cũng đã quyết tâm từ bỏ. Ông Trương Văn Vụ là một trong số những trường hợp đó.

Ông Vụ là người đàn ông dân tộc Mông, năm nay đã ngoài 50 tuổi nhưng đã có "thâm niên" hút thuốc 35 năm. Suốt quãng thời gian từ thời niên thiếu, thanh niên rồi giờ đã trở thành ông ngoại, điếu thuốc lá, ống điếu thuốc lào đã trở thành "người bạn thân thiết" của ông.

Ông Vụ kể, từ khi còn là thiếu niên, ông đã tập tành hút thuốc theo cha và các anh trong bản. Thói quen ấy cứ thế ăn sâu vào cuộc sống thường nhật, điếu thuốc luôn có mặt bên cạnh ông, từ lúc đi nương, lúc nghỉ ngơi trên bậc tam cấp, hay những khi trò chuyện cùng bạn bè. Dường như, thiếu đi điếu thuốc, cuộc sống của ông trở nên vô vị và trống rỗng.

Thế nhưng, những năm gần đây, sức khỏe của ông Vụ bắt đầu suy yếu. Những cơn ho kéo dài, giọng nói khản đặc và những bước chân nặng nề khi lên dốc khiến ông không còn nhanh nhẹn như trước. Ông vẫn nghĩ đó là dấu hiệu của tuổi già, cho đến khi cán bộ y tế của xã và các thành viên Hội Phụ nữ đến tận nhà tuyên truyền.

Họ nói về tác hại của thuốc lá, về những căn bệnh nguy hiểm như ung thư phổi, bệnh tim mạch mà người hút thuốc thường mắc phải. Họ chiếu những đoạn phim ngắn, những hình ảnh trực quan về lá phổi của người hút thuốc lá lâu năm. Ông Vụ nhìn những hình ảnh ấy, chợt giật mình nhận ra những cơn ho của mình không phải chỉ do tuổi già mà có thể là hệ quả của thói quen đã theo ông suốt bao nhiêu năm.

Nhưng điều khiến ông quyết tâm nhất không phải là những hình ảnh đáng sợ đó, mà là lời khuyên chân tình của cán bộ xã. Họ nói rằng, để làm gương cho con cháu, để thế hệ sau không phải gánh chịu những hậu quả tương tự. Ông Vụ nhớ đến đứa cháu nội nhỏ, thường xuyên chạy lại bên ông và nghịch bao thuốc lá. Ông không muốn hình ảnh người ông nghiện thuốc in sâu vào tâm trí cháu, không muốn cháu mình lớn lên lại lặp lại sai lầm của ông.

Quyết tâm bỏ thuốc lá đối với ông Vụ là một hành trình đầy thử thách. Những ngày đầu, cơn thèm thuốc khiến ông bứt rứt, khó chịu, đầu óc quay cuồng. Ông thường xuyên phải tìm việc để làm, đi lên nương, ra suối, hay phụ vợ dọn dẹp nhà cửa để quên đi cơn thèm. Mỗi khi thấy ai đó hút thuốc, ông lại cố gắng tránh đi thật nhanh.

Sau một tháng, hai tháng, ông Vụ nhận thấy mình khỏe hơn, những cơn ho dần biến mất, giọng nói cũng trở nên trong trẻo hơn. Ông có thể đi bộ lên nương mà không còn cảm thấy mệt lả. Cái túi áo quen thuộc giờ đây không còn nặng bởi bao thuốc, thay vào đó là những hạt ngô hay củ khoai.

Một năm trôi qua, ông Vụ đã hoàn toàn từ bỏ được thuốc lá. Ông trở thành tấm gương sáng trong bản, thường xuyên kể lại câu chuyện của mình để động viên những người khác. Giờ đây, điếu thuốc cuối cùng của ông Vụ không còn là biểu tượng của thói quen, mà là điểm khởi đầu cho một cuộc sống mới, khỏe mạnh và ý nghĩa hơn.

Sự chuyển biến tại Lũng Luông là một minh chứng sống động cho thấy, với sự đồng lòng của cả cộng đồng, sự chung tay của các đoàn thể và một nền tảng nhận thức vững chắc, việc phòng chống tác hại của thuốc lá hoàn toàn có thể thành công.