Bí quyết duy trì ham muốn lâu dài trong hôn nhân

Nghịch lý giữa tình yêu và ham muốn

Trong nhiều nghiên cứu về hôn nhân, tình dục luôn được xem là một yếu tố cốt lõi gắn kết vợ chồng. Khi nhu cầu, mong muốn hoặc quan niệm về tình dục không còn hòa hợp, nhiều cặp đôi rơi vào trạng thái xa cách, dần coi nhau như "người xa lạ trong cùng một mái nhà". Theo các số liệu nghiên cứu đều cho thấy nguyên nhân từ sự thiếu hòa hợp về đời sống gối chăn (bao gồm một số trường hợp dẫn đến ngoại tình) chiếm một tỷ lệ khá lớn trong các vụ ly hôn. Đó là chưa kể tại những quốc gia có nền văn hóa phương Đông như Việt Nam, có một tỷ lệ không nhỏ các cặp vợ chồng cảm thấy mất hứng thú với người bạn đời nhưng đành âm thầm chịu đựng để giữ sự yên ấm cho gia đình.

Còn một thực tế nữa là không ít đôi vợ chồng sống hòa thuận, ít mâu thuẫn, nhưng đời sống chăn gối chỉ còn sự nhạt nhẽo, lặp lại như một thói quen. Ham muốn dần mất đi khiến cho hôn nhân không còn sự thăng hoa, chỉ còn lại nghĩa vụ và trách nhiệm đối với con cái, gia đình và xã hội. Họ vẫn ở bên nhau như những người bạn đồng hành, cùng gánh vác cuộc sống, nhưng thiếu đi ngọn lửa đam mê vốn từng là chất keo đặc biệt gắn kết hai người trong những năm đầu hôn nhân. Chính sự thiếu vắng yếu tố này khiến nhiều cuộc hôn nhân trở nên nguội lạnh, dù bề ngoài vẫn tưởng chừng yên ổn.

Nhà trị liệu nổi tiếng Esther Perel (ảnh trên, giảng viên tại Đại học New York, Mỹ, ảnh) đã lý giải vấn đề này một cách bất ngờ trong một bài diễn thuyết nổi tiếng trên nền tảng TED Talks. Bà cho biết, từ góc độ tâm lý học thì có một nghịch lý giữa tình yêu và ham muốn, hay nói cách khác hai phạm trù này không đồng hành cùng nhau như mọi người thường nghĩ, thậm chí chúng "trái dấu" với nhau. Bởi vì, trong khi tình yêu cần sự an toàn, chắc chắn và gần gũi thì ham muốn lại cần sự mới lạ, bí ẩn và cảm giác người kia vẫn là một thế giới có thể khám phá. Khi chúng ta lầm tưởng rằng càng gắn chặt mọi thứ càng tốt, chúng ta vô tình bóp nghẹt sự tò mò - thứ nhiên liệu vô cùng quan trọng của khao khát ham muốn.

Các nhà tâm lý học Arthur Aron và Elaine Aron (Đại học Stony Brook, Mỹ) cũng từng nghiên cứu và đưa ra những chứng cứ về tâm lý học lâm sàng để lý giải điều này. Theo đó, sự hứng thú vốn có trong mỗi con người với những trải nghiệm khiến bản thân lớn lên, như học một kỹ năng mới, có một góc nhìn mới hay đảm nhận một vai trò mới. Khi yêu nhau, các cặp đôi thường cùng nhau lao vào hàng loạt trải nghiệm mới và chính cảm giác "mình lớn hơn khi ở cạnh người ấy" đã thắp lên ngọn lửa ham muốn. Nhưng nếu về sau đời sống chỉ còn lại việc nhà, con cái và những vòng lặp quen thuộc, quá trình "tự mở rộng" suy giảm, và khao khát cũng từ đó mà lụi tàn.

Bí quyết nuôi dưỡng ham muốn lâu dài

Trong hôn nhân, ham muốn không phải tự nhiên mà tồn tại mãi mãi, nó cần được nuôi dưỡng bằng sự chủ động và ý thức từ cả hai phía. Vì vậy, duy trì đam mê trong hôn nhân cần phải thực hiện những nguyên tắc cụ thể, vừa để bảo vệ sự gắn kết tình cảm, vừa để nuôi dưỡng ngọn lửa khao khát. Đó không phải là những quy tắc khô cứng, mà là những nguyên tắc sống giúp vợ chồng cân bằng giữa gần gũi và khoảng cách, giữa quen thuộc và mới mẻ, giữa tình yêu và ham muốn. Chính trên nền tảng đó, các chuyên gia đã gợi ý một loạt kỷ luật quan trọng mà mỗi cặp đôi có thể áp dụng trong đời sống hôn nhân của mình.

Đầu tiên là nên tạo một "khoảng cách" nhất định. Tình yêu cần gần gũi nhưng ham muốn lại cần một chút xa cách. "Xa" ở đây không phải là lạnh lùng, là ở hai nơi khác nhau mà là một biên giới lành mạnh để mỗi người còn có một vùng trời riêng. Khi chồng say sưa đá bóng cùng nhóm bạn, khi vợ miệt mài với lớp học làm gốm, khi mỗi người tỏa sáng trong thế giới riêng, thì người kia bỗng được nhìn bằng đôi mắt tò mò đầy mới mẻ. Đó chính là khoảnh khắc mà chuyên gia Esther Perel gọi là "khao khát nảy mầm từ khoảng cách".

Phải luôn tạo sự mới mẻ có chủ đích cũng vô cùng quan trọng. Các nghiên cứu của Đại học Kansas (Mỹ) cho thấy những cặp đôi cùng nhau trải nghiệm các hoạt động mới mẻ có sự hài lòng trong quan hệ cao hơn. Mới mẻ không đồng nghĩa với tốn kém. Đó có thể là một buổi hẹn hò "có nghi thức": cất điện thoại, ăn mặc đẹp như buổi đầu, kể cho nhau nghe một chuyện chưa từng kể. Hoặc đơn giản chỉ là một chuyến "du lịch trong thành phố" để thử một quán ăn mới, tham gia một lớp học chung. Mục tiêu là cùng nhau nuôi lại cảm giác mở ra một cánh cửa mới, đúng tinh thần "tự mở rộng" mà các nhà tâm lý học đã khẳng định.

Nguyên tắc về trò chuyện thân mật là chìa khóa tiếp theo. Các chuyên gia tình dục học nhấn mạnh rằng chuyện chăn gối không chỉ là hành động mà còn là một ngôn ngữ. Hãy tập nói về điều mình thích, điều mình chưa sẵn sàng, và những giới hạn bất di bất dịch. Thay vì trách móc "Anh chẳng bao giờ…", hãy thử nói "Em cảm thấy hưng phấn hơn khi…". Các nghiên cứu đã cho thấy những cặp đôi giao tiếp tốt về vấn đề này thường duy trì sự hài lòng lâu dài và giảm đáng kể mâu thuẫn.

Cuối cùng phải luôn tạo không gian cho ham muốn nảy sinh. Muốn đêm "nóng" thì ngày phải "êm". Nếu phụ nữ phải gánh cả "ca làm thứ hai" sau giờ hành chính, cơm nước, giặt giũ đến con cái… thì khó còn năng lượng cho ham muốn. Vì vậy, phân công việc nhà công bằng không chỉ là bình đẳng giới, mà còn là "liều thuốc" kích thích ham muốn tự nhiên và bền vững nhất. Quan trọng hơn, cần phải hiểu rằng không có "tần suất chuẩn" cho mọi cặp vợ chồng. Nhiều nghiên cứu nhấn mạnh chỉ số duy trì quan hệ tình dục lành mạnh là khi cả hai cảm thấy hài lòng, chứ không phải chạy theo con số.

Để giữ "lửa" cho một mối quan hệ hôn nhân lâu dài cần phải giành tâm sức nhưng trước hết phải có nhận thức đúng. Nó là hệ quả tổng hòa của nhiều lựa chọn nhỏ: tôn trọng không gian nhau, nuôi dưỡng sự mới mẻ có chủ đích, trò chuyện không phán xét, chậm có mặt, san sẻ việc nhà, chăm sóc sức khỏe và giữ tinh thần chơi đùa. Khi hai người cùng coi ham muốn là một "dự án chung" là một yếu tố quan trọng để giữ gìn và vun đắp hôn nhân thì cần phải học hỏi và cùng nhau xây dựng.