Bình đẳng giới và đa dạng giới là nền tảng để mọi trẻ em được an toàn, phát triển lành mạnh

Báo cáo viên là bà Mia Nguyễn, Giám đốc, Nhà tâm lý trị liệu tại Văn phòng tâm lý Ladies of Vietnam tại TPHCM. Bà đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Phụ nữ Việt Nam về bình đẳng giới và đa dạng giới sau buổi Tập huấn.

+ Tại buổi Tập huấn cho cán bộ, hội viên Hội LHPN TPHCM, bà đã đưa tới các thông điệp gì với họ xoay quanh chủ đề về Bình đẳng giới, tôn trọng giới tính khác, tính dục khác?

Bà Mia Nguyễn: Tại buổi tập huấn, tôi nhấn mạnh rằng bình đẳng giới và đa dạng giới không phải là chủ đề xa vời mà là nền tảng để mọi trẻ em được an toàn và phát triển lành mạnh. Giới, bản dạng giới và xu hướng tính dục là những phần rất tự nhiên của con người, không phải vấn đề “sai lệch” cần sửa chữa. Vì vậy, cán bộ Hội cần tiếp cận trẻ bằng tinh thần chăm sóc hỗ trợ khẳng định (affirming care) - nghĩa là tôn trọng và công nhận bản dạng thật của trẻ, không phủ nhận hay ép trẻ thay đổi, mà tạo điều kiện để trẻ cảm thấy an toàn và là chính mình. Tôi đặc biệt nhấn mạnh rằng khi triển khai các hoạt động hỗ trợ trẻ em mà thiếu lồng ghép bình đẳng giới và SOGIESC (Xu hướng tính dục - Bản dạng giới - Thể hiện giới - Đặc điểm sinh học giới tính) thì chính những nhóm dễ tổn thương nhất sẽ bị bỏ quên.

+ Hiện nay tại Việt Nam có những số liệu gì về đề tài bà trình bày, để thể hiện rằng, chúng ta cần thêm nỗ lực nhằm thúc đẩy Bình đẳng giới trong triển khai các chương trình hỗ trợ trẻ em?

Bà Mia Nguyễn: Nhiều khảo sát trong nước cho thấy nhu cầu cấp thiết phải tăng cường bình đẳng giới trong các chương trình dành cho trẻ em. Theo Tổng cục Thống kê năm 2020, 63% phụ nữ từng trải qua ít nhất 1 hình thức bạo lực do người thân gây ra, nhưng chỉ khoảng 4% tìm được hỗ trợ chính thức. Với thanh thiếu niên LGBT+, báo cáo của ICS năm 2019 cho thấy 52% học sinh LGBT+ từng bị bắt nạt tại trường, 67% từng bị xúc phạm danh dự, và 18% có ý nghĩ tự tử. Ngoài ra, khảo sát của Plan International 2020 chỉ ra 58% trẻ em gái bị quấy rối trên mạng. Những số liệu này phản ánh rằng nếu các chương trình hỗ trợ trẻ không tích hợp bình đẳng giới và đa dạng giới, những em đang chịu bạo lực và kỳ thị sẽ tiếp tục bị che khuất và thiệt thòi.

+ Theo bà, chúng ta cần phải có thêm sự tuyên truyền nào, để người dân hiểu đúng về Bình đẳng giới? 

Bà Mia Nguyễn: Theo tôi, tuyên truyền cần chuyển trọng tâm từ khẩu hiệu sang giá trị cốt lõi: Bình đẳng giới là quyền con người và là điều kiện để trẻ em được phát triển an toàn. Người dân cần hiểu rằng bình đẳng giới không chỉ nói về nam và nữ, mà bao gồm cả bản dạng giới và xu hướng tính dục đa dạng. Bản dạng giới là cảm giác sâu bên trong về việc mình là ai; còn xu hướng tính dục là mình bị thu hút với ai. Khi chúng ta tôn trọng sự khác biệt, không áp đặt khuôn mẫu hay định kiến, chúng ta giúp trẻ giảm xấu hổ, tăng tự tin và biết cách bảo vệ bản thân. Tuyên truyền nên nhấn mạnh rằng không một trẻ nào phải đánh đổi an toàn tinh thần hay cơ thể để “làm vừa lòng” những chuẩn mực giới cứng nhắc

+ Là nhà cộng tác, tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật cho các tổ chức như: Room to Read, HAIVN, Save The Children, Liên hợp quốc, Ngôi nhà bình yên, Rồng Xanh và một số tổ chức cộng đồng tại Việt Nam, bà nhận thấy có các tồn tại nào cần thay đổi để có thể mang lại sự công bằng giới tốt hơn cho phụ nữ và trẻ em?

Bà Mia Nguyễn: Tôi nhận thấy 3 khoảng trống lớn. Thứ nhất, chính sách về bình đẳng giới đã có nhưng việc triển khai ở cơ sở còn hạn chế do thiếu tập huấn và thiếu nhân lực. Thứ hai, chúng ta còn thiếu các mô hình liên ngành - nơi công an, y tế, nhà trường và dịch vụ xã hội phối hợp để bảo vệ trẻ, đặc biệt là trẻ LGBT+. Thứ ba, tiếng nói của trẻ và thanh thiếu niên vẫn chưa được đưa vào quá trình xây dựng chương trình. Khi thiếu sự tham gia của chính các em, những hoạt động hỗ trợ dễ trở nên hình thức và không chạm đúng nhu cầu thực tế.

+ Theo bà, có sự khác nhau về suy nghĩ, nhận thức nào về Bình đẳng giới của vùng nông thôn và thành thị tại Việt Nam?

Bà Mia Nguyễn: Nhận thức ở nông thôn thường chịu ảnh hưởng mạnh từ truyền thống và khuôn mẫu giới, khiến trẻ em - đặc biệt là trẻ LGBT+ - khó cởi mở và dễ bị yêu cầu “giấu đi”. Ở thành thị, tư duy mở hơn nhưng định kiến lại tinh vi hơn: trêu chọc, kỳ thị trên mạng, hoặc xem bản dạng giới như “trào lưu”. Điều đáng chú ý là bạo lực mạng xảy ra ở cả hai khu vực, bởi Internet không phân biệt địa lý; trẻ có thể bị body shaming, outing hoặc tấn công bằng lời nói dù sống ở thành thị hay nông thôn.

Bên cạnh sự khác biệt về văn hóa, cả hai bối cảnh đều đối diện chung một vấn đề: khi cha mẹ phát hiện con là LGBT+ mà phản ứng bằng giận dữ, ép thay đổi hoặc đưa đi “chữa”, trẻ rất dễ bị tổn thương và mất an toàn. Vì thế, dù ở nông thôn hay thành thị, việc hỗ trợ cần tập trung vào cung cấp thông tin đúng, tư vấn gia đình, và xây dựng môi trường trường học - cộng đồng tôn trọng đa dạng giới để bảo vệ trẻ.

+ Bình đẳng giới trong triển khai các chương trình hỗ trợ trẻ em có điều gì khác với người đã trưởng thành?

Bà Mia Nguyễn: Khác biệt lớn nhất là trẻ em dễ tổn thương hơn và phụ thuộc nhiều hơn vào người lớn, nên các chương trình cho trẻ phải ưu tiên an toàn, chăm sóc khẳng định và bảo vệ khỏi bạo lực. Trẻ LGBT+ đặc biệt dễ bị bắt nạt, hiểu lầm và tấn công trên mạng, dẫn đến lo âu, trầm cảm, mất tự tin và cô lập. Trong khi người trưởng thành có khả năng tự tìm kiếm hỗ trợ hoặc rời khỏi môi trường độc hại, trẻ thì không. Do đó, bình đẳng giới trong chương trình cho trẻ phải đi kèm với môi trường học đường an toàn, giáo dục không định kiến và sự đồng hành của giáo viên, gia đình và cộng đồng. Đây không chỉ là hỗ trợ giới, mà là bảo vệ quyền được lớn lên an toàn và đúng với chính mình của trẻ.

+ Xin cảm ơn các chia sẻ của bà!