Bitcoin-bong bóng lớn nhất lịch sử tài chính?

Thị trường chứng khoán Việt Nam cách đây khoảng 10 năm đã từng chứng kiến sự xuất hiện của khá nhiều tỷ phú mới. Sau khi thu những khoản lợi nhuận “kếch xù” từ chứng khoán, một số người đã “bung tiền” để mua đất đai nhà cửa, xe cộ… Nhưng bi kịch lại xảy đến với những người ham “ăn dày” khi dùng phần lớn tiền thu được tiếp tục “ném” vào cổ phiếu. Bởi chỉ ít lâu sau, “bong bóng” chứng khoán bị vỡ, giá trị cổ phiếu tuột dốc không phanh, nhiều loại cổ phiếu trước đó có giá trị hàng trăm nghìn đồng, sau đó chỉ còn vài nghìn mà bán cũng chẳng ai mua.

Đó cũng chính là lý do khiến cho nhiều chuyên gia tài chính lão luyện lo ngại cho tương lai của bitcoin cũng như các loại tiền ảo khác. Bởi xét về bản chất, các loại tiền ảo đều không được hình thành từ giá trị lao động, mà được hình thành từ các thuật toán và ngay cả việc định giá cũng không tuân theo các quy luật của thị trường tài chính truyền thống.

“Giống với các loại tài sản khác ở thị trường thứ cấp (như chứng khoán), giá của nó có thể biến động, tạo ra những tỷ phú bất chợt nhưng cũng là khoản đầu tư nguy hiểm”, Mike Novogratz, một kinh tế gia lão luyện cảnh báo, khi cho rằng “bitcoin là bong bóng lớn nhất lịch sử tài chính thế giới”.

Mike Novogratz từng rời Fortress Investment Group để thành lập quỹ đầu tư trị giá 500 triệu USD rót vốn vào nhiều loại tiền kỹ thuật số, các đợt gọi vốn cho tiền ảo (ICO) và nhiều doanh nghiệp có liên quan.

Với quy mô nói trên, quỹ đầu tư mang tên Galaxy Digital Assets Fund sẽ là quỹ đầu tư vào tiền ảo lớn nhất, là dấu hiệu cho việc đầu tư vào các loại tiền ảo như bitcoin và ethereum ngày càng được chấp nhận.

Mặc dù vậy, ông cũng đã dự liệu về một tương lai không mấy tươi sáng của các loại tiền ảo, nhất là của bitcoin: “Đây sẽ là bong bóng lớn nhất trong cuộc đời chúng ta. Giá cả đang lên quá cao so với mức mà chúng nên có. Bạn có thể kiếm được rất nhiều tiền khi nó đi lên”. 

Đầu tháng 9. bitcoin đã đạt mức kỷ lục gần 5.000 USD, nhưng ngay sau đó lại giảm 30% trong hai tuần, khi người mua bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm ICO và giao dịch tiền ảo nội địa của Trung Quốc.

Đồng quan điểm, ông Jamie Dimon, lãnh đạo ngân hàng lớn nhất nước Mỹ JP Morgan, khẳng định tiền ảo chỉ là một trò bịp và chỉ dành cho bọn tội phạm và quốc gia bị cấm vận.

“Loại tiền đó sẽ không hiệu quả. Đó không phải chuyện làm ăn khi người ta đầu tư vào một đồng tiền từ không khí và nghĩ rằng những ai mua nó thật là thông minh. Nếu anh ở một đất nước bị cấm vận, hay anh là tay tội phạm nguy hiểm thì anh nên xài bitcoin thay vì USD. Có nhiều thị trường cho nó nhưng là thị trường bị giới hạn”, ông giải thích.

Với nhãn quan của một nhà đầu tư tài chính lão luyện, ông Dimon khẳng định thị trường bitcoin sẽ sụp đổ và những ai đầu tư vào loại tiền này sẽ thua lỗ: “Nó có thể đạt đến 20.000 USD (mỗi bitcoin) nhưng cuối cùng cũng sẽ nổ tung!”.

Tại Việt Nam, làn sóng đầu tư vào bitcoin nóng lên từ đầu năm 2017, khi giá các loại đồng coin đã có sự tăng trưởng mạnh khủng khiếp. Một số sàn giao dịch lớn trên thế giới đã ghi nhận nguồn truy cập đến từ Việt Nam nhiều thứ hai trên thế giới. Trên thực tế đã có không ít người thu lợi nhuận lớn từ việc đầu tư “tiền ảo”, nhưng lợi nhuận cao thì bao giờ cũng đi kèm với rủi ro cao.

Về mặt quản lý tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước đã sớm phát đi thông báo không công nhận bitcoin và các loại “tiền điện toán” khác là đồng tiền được phép giao dịch trên lãnh thổ Việt Nam; không coi đó là phương tiện thanh toán; cấm tuyệt đối các tổ chức tín dụng cung cấp các dịch vụ liên quan đến hoạt động của bitcoin.

Bộ luật dân sự năm 2005 và cả Bộ luật dân sự năm 2015 đều chưa có định nghĩa, quy định điều chỉnh đối với tài sản ảo (bao gồm cả tiền điện toán). 

Với số đông người Việt Nam, tiền điện toán không phải là sân chơi dễ dàng cho các nhà đầu tư thiếu kiến thức về thị trường này. Nó rất “nhạy cảm” trước những tác động từ bên ngoài, thường biến động rất mạnh và xảy ra đôi khi trong thời gian rất ngắn. Ngoài ra, nhiều thành phần xấu đã lợi dụng giá trị của bitcoin và một số loại tiền khác để trục lợi bất chính. Nguy cơ rửa tiền thông qua các loại tiền ảo, hay hacker đột phập phá hủy hệ thống cũng đều là rất cao.

Vì thế, việc đầu tư vào tiền ảo có thể mang lại lợi nhuận trước mắt, nhưng về lâu dài thì cần có sự cẩn trọng.