Bộ 3 giải pháp quản lý thương mại điện tử hiệu quả của Nhật Bản

Thị trường TMĐT Nhật Bản dự kiến đạt mức ấn tượng 25,33 tỷ USD vào năm 2025, là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của phương pháp tiếp cận đa chiều này. 3 trụ cột giải pháp sau đây không chỉ giúp Nhật Bản duy trì tốc độ tăng trưởng mà còn bảo vệ vững chắc quyền lợi người tiêu dùng.

Cân bằng 2 yếu tố: Cạnh tranh và bảo mật

Giải pháp quản lý hiệu quả đầu tiên của Nhật Bản tập trung vào việc tạo ra một sân chơi công bằng và bảo vệ tuyệt đối dữ liệu cá nhân, đặt trọng tâm vào 2 yếu tố cốt lõi: Cạnh tranh và bảo mật.

Nhật Bản đang hành động quyết liệt để kiềm chế quyền lực của các tập đoàn công nghệ lớn (Big Tech). Việc ban hành Luật Thúc đẩy Cạnh tranh Ứng dụng Di động (dự kiến có hiệu lực vào tháng 12/2025) là bước đi mang tính đột phá. Liên quan tới vấn đề này, đại diện Ủy ban Thương mại Công bằng Nhật Bản cho biết: "Chúng tôi không thể cho phép bất kỳ nền tảng nào độc quyền ép buộc người dùng sử dụng hệ thống thanh toán hay cửa hàng ứng dụng riêng của họ. Cạnh tranh công bằng là nền tảng để thị trường TMĐT phát triển sáng tạo và đa dạng. Việc này sẽ mở ra cơ hội bình đẳng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ".

Quy định này được xem là công cụ quản lý tiên tiến, buộc các nền tảng phải mở giao diện lập trình ứng dụng (API), cho phép các dịch vụ bên thứ ba phát triển. Từ đó phá vỡ thế độc quyền trong thanh toán và phân phối ứng dụng. Điều này tạo ra một hệ sinh thái mở, thúc đẩy sự đổi mới từ các doanh nghiệp nhỏ.

Người dân Nhật Bản được kỳ vọng sẽ hưởng lợi trực tiếp từ đạo luật này. Cụ thể: Việc ngăn chặn hành vi độc quyền sẽ thúc đẩy các công ty lớn phải cạnh tranh về giá và chất lượng dịch vụ với các đối thủ nhỏ hơn, giúp người tiêu dùng có thêm lựa chọn, chi phí thấp hơn và trải nghiệm tốt hơn.

Mặt khác, để bảo vệ người tiêu dùng khỏi thông tin sai lệch, Nhật Bản đã sửa đổi Luật Chống Quảng cáo Gây nhầm lẫn năm 2024. Mục đích là quản lý chặt chẽ hơn các hoạt động quảng cáo và khuyến mãi trên mạng, bao gồm cả các nội dung do người có ảnh hưởng (KOL) thực hiện. Cơ chế này nhằm mục đích chống lại hiệu quả các trường hợp quảng cáo sai sự thật và gian lận thương mại tinh vi.

Tận dụng công nghệ: Đổi mới cách thức quản lý trải nghiệm

Nhật Bản quan niệm, quản lý TMĐT không phải là kìm hãm, mà khuyến khích chúng tích hợp sâu tính năng mua sắm, từ đó biến chính những nền tảng này thành công cụ quản lý dữ liệu và giao dịch minh bạch.

Các nền tảng xã hội như LINE và Instagram đã tiên phong tích hợp sâu các tính năng mua sắm, cho phép người tiêu dùng hoàn tất giao dịch ngay trong ứng dụng.

Giải pháp này không chỉ là cải tiến trải nghiệm người dùng, mà còn là một cơ chế quản lý giao dịch thông minh: Việc giao dịch diễn ra trên nền tảng chính thức giúp tăng tính minh bạch của luồng dữ liệu và giảm thiểu các giao dịch "chui", tạo thuận lợi cho việc kiểm soát thuế và chống gian lận.

Để phá bỏ rào cản tâm lý của khách hàng, Nhật Bản khuyến khích sử dụng AI để vừa đưa ra đề xuất cá nhân hóa vừa có thể hỗ trợ vận hành và giảm thiểu khiếu nại. Sự tăng trưởng ổn định về quy mô thị trường TMĐT bán lẻ, cùng với hiệu suất bán hàng cao, được các chuyên gia thị trường đánh giá cao.

Sự tăng trưởng của hoạt động TMĐT của Nhật không phải là ngẫu nhiên. Nó đến từ việc các doanh nghiệp đã thành công trong việc phá vỡ rào cản tâm lý của người tiêu dùng đối với việc mua sắm trực tuyến các mặt hàng phức tạp. Chính sự tiện lợi, tin cậy và minh bạch của công nghệ đã biến mua sắm trực tuyến thành một kênh mua hàng thường xuyên.

Trách nhiệm xã hội: Giải pháp quản lý thị trường hiệu quả

Đối với doanh nghiệp TMĐT, áp lực quản lý lớn nhất không chỉ đến từ các cơ quan nhà nước, mà còn từ chính người tiêu dùng, với đòi hỏi ngày càng cao về mua sắm đạo đức và sản phẩm bền vững.

Người tiêu dùng Nhật Bản ngày càng tìm kiếm các sản phẩm thân thiện với môi trường và có trách nhiệm xã hội. Đây là một giải pháp quản lý từ phía thị trường, buộc các nền tảng phải làm nổi bật những thương hiệu có chứng nhận, qua đó thúc đẩy sự cạnh tranh lành mạnh và sự thay đổi tích cực trong chuỗi cung ứng.

Để bảo vệ an toàn tối đa cho người tiêu dùng, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (METI) Nhật Bản đã sửa đổi 4 Đạo luật An toàn Sản phẩm để quản lý hàng hóa nhập khẩu bán qua các nền tảng số. Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (METI) Nhật Bản tuyên bố: "Khi doanh nghiệp nước ngoài bán sản phẩm trực tiếp đến người tiêu dùng Nhật Bản, họ phải có đại diện pháp lý tại Nhật Bản. Đây là điều kiện tiên quyết để đảm bảo các sản phẩm nhập khẩu, đặc biệt là các mặt hàng có nguy cơ cao, tuân thủ tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật của chúng tôi".

Quy định về đại diện pháp lý là công cụ quản lý mang tính ràng buộc cao, đặc biệt trong giao dịch xuyên biên giới. Nó buộc các doanh nghiệp nước ngoài phải tuân thủ tiêu chuẩn an toàn tương đương doanh nghiệp nội địa, đồng thời tạo cơ chế để cơ quan chức năng và người tiêu dùng truy cứu trách nhiệm khi sản phẩm gặp sự cố.

Giải pháp này nhận được sự đồng tình cao vì nó giải quyết mối lo ngại lớn nhất khi mua hàng xuyên biên giới: Thiếu trách nhiệm pháp lý khi xảy ra sự cố an toàn. Việc buộc doanh nghiệp nước ngoài có đại diện tại Nhật Bản giúp người tiêu dùng an tâm hơn về chất lượng và dễ dàng thực hiện yêu cầu bảo hành/bồi thường.

Có thể nói, mô hình quản lý TMĐT hiệu quả của Nhật Bản là sự tổng hòa của 3 yếu tố: Sử dụng luật để kiến tạo cạnh tranh và bảo mật, khuyến khích công nghệ để nâng cao tính minh bạch và đặt trách nhiệm đạo đức lên hàng đầu để xây dựng lòng tin lâu dài. Đây là những bài học quý giá cho các nền kinh tế đang phát triển TMĐT như Việt Nam.