Bộ Y tế cảnh báo nguy cơ bại liệt, yêu cầu siết giám sát trên toàn quốc

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết nhiều năm qua, Việt Nam duy trì tỷ lệ trên 95% trẻ em được tiêm và uống vắc-xin bại liệt trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng. Nhờ đó, nước ta không ghi nhận ca mắc bại liệt nào và được WHO công nhận thanh toán bệnh bại liệt trên toàn quốc từ năm 2000.

Tuy nhiên, diễn biến mới của dịch bệnh tại Lào khiến nguy cơ bại liệt quay trở lại tăng mạnh. Cuối tháng 8/2025, Lào ghi nhận một trường hợp dương tính với virus bại liệt tuýp 1 có nguồn gốc từ vắc-xin (VDPV1). Đến đầu tháng 10, nước này phát hiện thêm hai mẫu phân dương tính từ hai trẻ khỏe mạnh trong số 28 mẫu xét nghiệm. Ngày 17/10/2025, Lào công bố dịch bại liệt trên phạm vi toàn quốc.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, WHO coi ổ dịch tại Lào là ổ dịch của khu vực, đồng thời khuyến cáo các quốc gia có chung biên giới phải chủ động triển khai biện pháp ứng phó. WHO cảnh báo nguy cơ virus bại liệt xâm nhập vào Việt Nam ở mức rất cao, đòi hỏi các cơ quan chức năng phải chuẩn bị kỹ lưỡng và hành động nhanh chóng.

Trước nguy cơ này, Bộ Y tế đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc và các địa phương tăng cường giám sát ca liệt mềm cấp, củng cố hoạt động tiêm chủng thường xuyên, duy trì tỷ lệ miễn dịch cộng đồng, đồng thời đánh giá nguy cơ và nâng cao năng lực xét nghiệm. Bộ cũng giao nhiệm vụ cụ thể cho các viện chuyên ngành trong việc hoàn thiện hướng dẫn kỹ thuật, xây dựng kế hoạch giám sát và đáp ứng nguy cơ bùng phát bệnh.

Hội nghị lần này nhằm rà soát tiến độ triển khai các nhiệm vụ phòng, chống bệnh bại liệt, đánh giá nguy cơ xâm nhập dịch tại từng địa phương, từ đó đề xuất các giải pháp ứng phó phù hợp và khả thi.

Theo Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), nguy cơ dịch xâm nhập vào Việt Nam ở mức rất cao do lượng người qua lại giữa Việt Nam – Lào lớn; điều kiện vệ sinh, ăn uống tại nhiều nơi còn hạn chế; thiên tai, lũ lụt xảy ra thường xuyên; và sắp đến Tết, nhu cầu đi lại của người dân tăng mạnh. Cục đang liên tục cập nhật thông tin từ WHO để tham mưu Bộ Y tế trong công tác ứng phó, đồng thời phối hợp với các Viện Vệ sinh dịch tễ và Pasteur hỗ trợ địa phương tăng cường giám sát, phòng chống dịch.

Các địa phương cũng được yêu cầu phối hợp chặt chẽ với ngành y tế, xây dựng kế hoạch đáp ứng với nguy cơ dịch xâm nhập và lây lan; đẩy mạnh truyền thông phòng chống bệnh bại liệt; nâng cao chất lượng giám sát; tăng cường tiêm chủng; và rà soát nguồn lực phục vụ phòng, chống dịch theo phương châm "4 tại chỗ".

Đại diện WHO cho biết, năm 2025 đánh dấu 25 năm Việt Nam và Khu vực Tây Thái Bình Dương không ghi nhận ca bại liệt hoang dại, song bệnh vẫn là mối đe dọa nghiêm trọng cho đến khi được loại trừ hoàn toàn trên toàn cầu. 

Các đợt bùng phát gần đây tại Indonesia (2022–2025), Papua New Guinea (2025) và Lào (2025) đều liên quan đến chủng virus bại liệt biến đổi gen (cVDPV).