Căng thẳng hành trình mang song thai chung một bánh rau, hai buồng ối

Cuộc chiến giành sự sống giữa lằn ranh mong manh

Ngay từ tuần thai thứ 13, chị X. đã phải khâu vòng cổ tử cung để phòng nguy cơ sinh sớm. Thế nhưng, đến tuần thứ 18, chỉ khâu bị tụt, cổ tử cung ngắn và mở dần. Chị buộc phải nhập Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, bắt đầu chuỗi ngày dài căng thẳng để giữ con.

Tại Khoa Sản bệnh A4, dưới sự theo dõi sát sao của ê-kip bác sĩ cùng các điều dưỡng, chị X. được điều trị bằng mọi biện pháp: giảm co để hạn chế cổ tử cung mở rộng, điều trị chống viêm nhiễm do chỉ khâu trước đó.

Đến tuần thứ 23, cổ tử cung mở 3cm, đầu ối và một phần thai đã thõng xuống. Tình thế cấp bách, ThS.BSCKII Trương Minh Phương, Phó trưởng khoa, quyết định khâu vòng cổ tử cung cấp cứu – một thủ thuật khó, đòi hỏi kỹ thuật cao, nhằm níu giữ sự sống cho hai thai nhi.

Những tưởng mọi khó khăn đã tạm thời qua đi thì đến tuần thứ 24, một bé có dấu hiệu chậm phát triển chọn lọc – biến chứng điển hình của song thai một bánh rau. Nguy cơ cao được đặt ra: thai phụ có thể tiến triển thành tiền sản giật, đe dọa tính mạng cả mẹ lẫn con.

Kịch bản ấy đã xảy ra. Tuần 26, chị X. xuất hiện tiền sản giật sớm, khiến nguy cơ tử vong mẹ – con tăng cao. Các bác sĩ vừa phải điều trị tiền sản giật, vừa tiếp tục nỗ lực bảo tồn thai.

Đến tuần 31, tiền sản giật trở nên nặng, chức năng thận của mẹ suy giảm, cả hai thai đều chậm phát triển nghiêm trọng. Ban Giám đốc Bệnh viện cùng ê-kip điều trị đã đưa ra quyết định phẫu thuật lấy thai ngay "thời điểm vàng".

Ca mổ do bác sĩ Trương Minh Phương trực tiếp thực hiện, với sự phối hợp của ê-kip hồi sức mẹ và hồi sức sơ sinh. Hai bé gái chào đời, một bé nặng 600gr, bé còn lại nặng 1.000gr. Ngay sau sinh, cả hai được chuyển đến Khoa Sơ sinh để chăm sóc đặc biệt.

Sau hơn 1 tháng rưỡi, bé lớn đã đủ điều kiện xuất viện. Bé em tiếp tục điều trị thêm gần 3 tháng mới có thể về nhà. Đến nay, cân nặng của hai bé đã đạt 3.200gr và 2.000gr.

Ngày đón con về, chị X. và gia đình không giấu nổi xúc động. Ba mẹ con quay trở lại Khoa Sản bệnh A4 để tri ân đội ngũ y bác sĩ – những người đã viết nên câu chuyện kỳ diệu của sự sống.

"Thai kỳ nguy cơ cao đòi hỏi sự theo dõi sát sao, có nhận định và mục tiêu rõ ràng để xử trí kịp thời những diễn biến xấu. Chúng tôi luôn nỗ lực giữ được cả mẹ và con", bác sĩ Trương Minh Phương chia sẻ.

Tiền sản giật - "sát thủ" thầm lặng mẹ bầu cần cảnh giác

Theo các bác sĩ, tiền sản giật là một bệnh lý tăng huyết áp đặc trưng liên quan đến thai kỳ, thường xuất hiện sau 20 tuần tuổi thai và tần suất gia tăng nhanh khi mẹ mang thai lớn tuổi. Khoảng 10% - 20% các trường hợp tiền sản giật nặng sẽ diễn tiến thành hội chứng HELLP với các biểu hiện nặng như tán huyết, tăng men gan, giảm tiểu cầu.

Mặc dù hội chứng HELLP có tiên lượng tử vong mẹ vào khoảng 10% và tử vong sơ sinh 10% -25%, nhưng nếu hội chứng HELLP có xuất hiện nhiều biến chứng như cả suy gan cấp, suy thận cấp và đông máu nội mạch lan tỏa, nguy cơ tử vong mẹ được ghi nhận trong y văn lên đến 50%, ngay cả ở các nước phát triển.

Gọi tiền sản giật là "sát thủ" thầm lặng vì trong 20 tuần đầu thai kỳ, tiền sản giật hầu như không có bất kỳ dấu hiệu nào để người mẹ có thể nhận biết. Đây là giai đoạn hội chứng đã âm thầm hình thành từ sự bất thường trong quá trình phát triển bánh nhau, nhưng cơ thể người mẹ vẫn "chịu đựng" được mà chưa biểu lộ ra ngoài. Chỉ từ sau mốc 20 tuần, một số dấu hiệu mới dần xuất hiện như huyết áp tăng cao, phù toàn thân hoặc có đạm trong nước tiểu. Thế nhưng khi mẹ bầu phát hiện thấy tăng huyết áp, phù nhiều, đái ra protein thì đã là muộn. Khi đó, bệnh không còn ở giai đoạn khởi phát mà đã tiến triển nặng, nguy cơ biến chứng cho cả mẹ và thai nhi rất cao.

Tiền sản giật không chỉ đơn thuần là tình trạng tăng huyết áp trong thai kỳ, mà thực chất là một rối loạn toàn thân bắt nguồn từ sự bất thường của bánh nhau. Khi các mạch máu bị tổn thương, việc tưới máu tới nhiều cơ quan suy giảm, hàng loạt biến chứng nguy hiểm có thể bùng phát nhanh, dữ dội và khó lường.

Ở giai đoạn chuyển sang sản giật, người mẹ có thể xuất hiện những cơn co giật dữ dội, mất ý thức, thậm chí hôn mê sâu. Trong nhiều trường hợp, tim thai cũng ngừng đập ngay giữa cơn co giật – một tình huống tối cấp cứu sản khoa, nơi tính mạng của cả mẹ lẫn con chỉ còn tính bằng phút. Không dừng lại ở đó, tiền sản giật còn có thể kéo theo những biến chứng khốc liệt khác như nhau bong non, hội chứng HELLP (tan máu, tăng men gan, giảm tiểu cầu), suy thận cấp, phù phổi, đột quỵ hay xuất huyết não.

Những hậu quả ấy không chỉ dừng lại trong thai kỳ. Phụ nữ từng mắc tiền sản giật có nguy cơ cao phải đối diện với tăng huyết áp mạn tính, bệnh tim mạch hay suy thận về sau.

Với thai nhi, hiểm họa bắt nguồn từ chính sự thiếu hụt oxy và dưỡng chất do bánh nhau suy giảm chức năng. Thai thường chậm phát triển, dễ rơi vào tình trạng suy thai mạn tính và có nguy cơ mất tim thai đột ngột. Không ít trường hợp, bác sĩ buộc phải chấm dứt thai kỳ sớm để bảo toàn tính mạng người mẹ, đồng nghĩa với việc đứa trẻ phải chào đời non tháng, đối diện hàng loạt biến chứng như suy hô hấp, nhiễm trùng, xuất huyết não hay chậm phát triển lâu dài.

Ngay từ tuần thai thứ 12, thai phụ đã có thể được sàng lọc nguy cơ tiền sản giật thông qua xét nghiệm máu, siêu âm kết hợp với việc đánh giá tiền sử và các yếu tố nguy cơ. Kết quả giúp bác sĩ dự đoán khả năng khởi phát bệnh sớm hay muộn, từ đó lập kế hoạch dự phòng ngay từ đầu thai kỳ thay vì chờ đến khi triệu chứng trở nên rõ rệt. Các chuyên gia nhấn mạnh, dự phòng chính là chìa khóa quan trọng nhất trong "cuộc chiến" với tiền sản giật.

Những thai phụ có bệnh lý nền như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, béo phì, hoặc từng sinh con nhẹ cân, suy dinh dưỡng… cần được theo dõi sát. Từ tuần thai thứ 12 trở đi, bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ và tư vấn chế độ dự phòng phù hợp cho từng trường hợp. Các biện pháp dự phòng thường bao gồm thay đổi lối sống: Tăng cường rau xanh, hạn chế muối và chất béo bão hòa, kiểm soát cân nặng và quản lý tốt các bệnh nền. Với những thai phụ có nguy cơ rất cao, bác sĩ có thể chỉ định dùng aspirin liều thấp hoặc bổ sung canxi để giảm thiểu rủi ro.

Không chỉ dừng ở giai đoạn sớm, từ tuần 20 trở đi – khi bệnh có khả năng bắt đầu biểu hiện – thai phụ cần được theo dõi chặt chẽ hơn. Điều này bao gồm đo huyết áp thường xuyên, xét nghiệm nước tiểu định kỳ để phát hiện đạm niệu và siêu âm nhằm đánh giá sự phát triển của thai. Nhiều nghiên cứu quốc tế và trong nước đều khẳng định, nếu được dự phòng đúng cách và giám sát thai kỳ sát sao, tỷ lệ tiền sản giật nặng – đặc biệt là thể khởi phát sớm vốn gây nhiều biến chứng nguy hiểm nhất – có thể giảm đáng kể.