Cao Bằng: Tập trung tuyên truyền xây dựng môi trường không khói thuốc

PV: Xin ông cho biết công tác phòng, chống tác hại thuốc lá của Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Cao Bằng thời gian qua và những kết quả đạt được?

Ông Sầm Ngọc Bắc: Hàng năm, chúng tôi xây dựng kế hoạch phối hợp với các cơ quan báo chí địa phương, Phòng Văn hóa và Thông tin, Trung tâm Văn hóa và Truyền thông các huyện, thành phố bám sát chủ đề của từng năm đăng phát các thông điệp phòng, chống tác hại của thuốc lá; tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá; tuyên truyền viên cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền về phòng, chống tác hại của thuốc lá, kết hợp tuyên truyền gắn với cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" và phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh".

Trong đó tuyên truyền tập trung vào các nội dung như tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe của người sử dụng, trẻ em, phụ nữ mang thai, người khác chịu ảnh hưởng của khói thuốc lá, môi trường sống và kinh tế - xã hội; Quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tác hại của việc sản xuất, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng thuốc lá giả và mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng thuốc lá nhập lậu đối với sức khỏe người sử dụng và kinh tế - xã hội; Xây dựng môi trường sống không có khói thuốc lá trong đó: Xây dựng cơ sở y tế không khói thuốc, trường học không khói thuốc, cơ quan không khói thuốc, các biện pháp cai nghiện thuốc lá, lợi ích của cai nghiện thuốc lá và tuyên truyền về quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống tác hại thuốc lá.

Các sở, ngành, cơ quan, đơn vị: đưa quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc vào quy chế nội bộ, Treo biển cấm hút thuốc lá tại các phòng làm việc, phòng họp, hội trường, các địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá, công chức, viên chức, người lao động không hút thuốc lá tại nơi làm việc. Thực tế qua kiểm tra đa số công chức, viên chức, người lao động và người dân thực hiện tốt quy định cấm hút thuốc; Tuy nhiên vẫn còn một số ít người hút thuốc tại nơi công cộng, tại cơ quan có gạt tàn thuốc lá tại phòng làm việc, do vậy để tăng cường thực thi Luật phòng chống tác hại của thuốc lá phải kết hợp giữa việc tuyên truyền gắn với việc kiểm tra nhắc nhở và xử lý theo quy định.

Về kết quả đạt được, thời gian qua, chúng tôi đã thực hiện đa dạng hóa các hình thức truyền thông, đăng tải các văn bản pháp luật liên quan, video tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điếu truyền thống, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha trên trang thông tin điện tử, fanpage của đơn vị, Facebook của hệ thống tổ chức cơ sở đoàn thu hút 10.000 lượt người truy cập và tìm hiểu.

Tổ chức thực hiện các hoạt động hưởng ứng "Ngày Thế giới không thuốc lá" và "Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá", với thông điệp "Thuốc lá - mối đe dọa tới môi trường của chúng ta". Phát động xây dựng cơ quan không khói thuốc, công chức, viên chức, người lao động ký cam kết xây dựng cơ quan không khói thuốc thông qua các buổi họp công đoàn, sinh hoạt chi đoàn. Treo 20 băng rôn, khẩu hiệu đường phố, tổ chức diễu hành cổ động bằng ô tô xe máy tại khu vực thành phố Cao Bằng. Treo băng rôn, khẩu hiệu tại cổng ra vào của đơn vị, chạy biển led tuyên truyền với nội dung thực hiện Luật phòng, chống tác hại thuốc lá, xây dựng môi trường không khói thuốc.

Phối hợp liên ngành tuyên truyền phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả việc thực thi Luật phòng, chống tác hại thuốc lá, với các nội dung tuyên truyền về môi trường không khói thuốc, cấm quảng cáo, khuyến mại tài trợ của các công ty sản xuất, kinh doanh sản phẩm thuốc lá… thu hút 10.386 lượt người tham gia, tổ chức 18 lớp tập huấn cho 1.080 hội viên Hội Nông dân.

Các cơ sở y tế tổ chức tuyên truyền về phòng, chống tác hại thuốc lá lồng ghép vào các buổi họp giao ban hằng ngày và các buổi họp hội đồng người bệnh nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của viên chức, người lao động, người bệnh và người nhà người bệnh để phòng, chống tác hại thuốc lá. Tập trung tuyên truyền, vận động cán bộ, viên chức, người lao động, người bệnh và người nhà người bệnh thực hiện không hút thuốc lá trong khuôn viên bệnh viện, các đơn vị y tế. Treo 100 pano cho 35 cơ sở y tế và trường học, cấp phát 4.000 biển mica cấm hút thuốc, 8.000 áp phích, 5.000 tờ rơi về cai nghiện thuốc lá cho các đơn vị. Qua các hoạt động tuyên truyền các tầng lớp nhân dân được cung cấp thông tin về tác hại của thuốc lá, xây dựng môi trường không khói thuốc; quy định về cấm hút thuốc tại trường học và nơi công cộng.

Tập huấn 15 lớp cho 600 cán bộ y tế tham gia hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá; 1 lớp cho 30 cán bộ công an và cán bộ kiểm tra về phòng, chống tác hại thuốc lá nhằm nâng cao kiến thức về tác hại của hành vi hút thuốc lá đến sức khỏe, kinh tế, xã hội, phổ biến Luật phòng, chống tác hại thuốc lá và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, đặc biệt là thẩm quyền xử phạt trong lĩnh vực y tế của lực lượng kiểm tra các ngành và công an.

Về hoạt động hỗ trợ cai nghiện thuốc lá, đã tổ chức 15 lớp tập huấn với sự tham gia của 600 nhân viên y tế của các Trung tâm Y tế và Trạm Y tế trên địa bàn tỉnh về tác hại của thuốc lá, các quy định của Luật phòng, chống tác hại thuốc lá và các văn bản hướng dẫn.

Các cơ sở giáo dục, trường học thực hiện tốt công tác phổ biến các văn bản pháp quy của nhà nước, kế hoạch triển khai thực hiện chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá, hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá. 100% cơ sở giáo dục, đào tạo có kế hoạch xây dựng môi trường trường học không khói thuốc và thực hiện lồng ghép chương trình giáo dục phòng, chống tác hại thuốc lá, thuốc lào, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha,… thông qua các hoạt động ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt 15 phút đầu giờ và các hoạt động giáo dục khác của các nhà trường. Kết quả đã thực hiện tuyên truyền ngoại khóa trên 40 buổi, với 13.275 người tham gia; tập huấn được 15 lớp cho 600 giáo viên về nội dung phòng, chống tác hại thuốc lá; cấp phát 80.000 tờ rơi cho học sinh; 12.000 quyển sách tài liệu cho giáo viên để giảng dạy ngoại khóa trong nhà trường.

Thực hiện giám sát được 35 cuộc với hơn 140 đơn vị trên địa bàn tỉnh được giám sát; xây dựng mạng lưới phòng, chống tác hại thuốc lá tại Sở, Ban ngành, cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh với 50 cộng tác viên. Thực hiện 3 cuộc điều tra đánh giá cấp tỉnh về tình hình sử dụng thuốc lá và thực hiện Luật phòng, chống tác hại thuốc lá tại tỉnh Cao Bằng năm 2018, 2022, 2024. Kết quả số liệu về tỷ lệ người hút thuốc năm 2024 như sau: tỷ lệ hút thuốc lá chung là 20,3%, nam giới hút thuốc 40,2%, nữ giới hút thuốc 0,5%; giảm hơn so với năm 2022 (tỷ lệ hút thuốc chung lá là 21,2%, nam giới hút thuốc 42,1%, nữ giới hút thuốc 0,1%). Qua các chỉ số về tỷ lệ hút thuốc chung của người trên 15 tuổi và tỷ lệ hút thuốc lá thụ động tại nhà, tại nơi công cộng đều giảm rõ rệt, cho thấy việc thực hiện các quy định về phòng, chống tác hại thuốc lá giai đoạn 2021-2024 tại tỉnh Cao Bằng đã đạt được những hiệu quả nhất định.

PV: Theo ông, công tác phòng, chống tác hại thuốc lá ở Cao Bằng có những thuận lợi và khó khăn gì?

Ông Sầm Ngọc Bắc: Nói về thuận lợi thì có sự chỉ đạo của Bộ Y tế, Ban Chỉ đạo Phòng, chống tác hại của thuốc lá tỉnh, UBND tỉnh và Lãnh đạo Sở Y tế trong công tác tổ chức triển khai và phối hợp giữa các đơn vị cũng như kinh nghiệm triển khai và hỗ trợ về mọi mặt từ Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, do đó một số hoạt động được triển khai và duy trì tốt, tạo nhiều dấu ấn trong cộng đồng dân cư như: hoạt động mít-tinh hưởng ứng "Ngày Thế giới không thuốc lá" 31/5 và "Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá" từ 25 -31/5 hàng năm.

Về khó khăn, phải thừa nhận là nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe còn hạn chế. Vì vậy việc thực thi cấm hút thuốc lá tại nơi công cộng (như công sở, công viên, nơi tập trung đông người, bến xe...) còn gặp nhiều khó khăn, vẫn còn tình trạng vi phạm.

Mặc dù đã được hiện thực hóa thành luật nhưng để triển khai được luật trong đời sống vẫn còn nhiều bất cập vì việc vi phạm hút thuốc lá nơi công cộng vẫn rất phổ biến, việc hút thuốc chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và bất chợt. Người có thẩm quyền xử phạt ít trong khi người vi phạm đông, diễn ra trên địa bàn rộng. Lực lượng xử lý theo luật chỉ có một số chức danh như Thanh tra Sở Y tế, Công an, Quản lý thị trường. Về phía địa phương, chỉ có Chủ tịch UBND các cấp,Thanh tra, Công an mới có thẩm quyền xử phạt.

Ngoài ra, công tác thanh tra, kiểm tra việc thực thi Luật phòng, chống tác hại thuốc lá thuốc lá, đặc biệt là công tác kiểm tra thực hiện quy định cấm hút thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc theo quy định của Luật chưa được thực hiện tốt, do đó hiện tượng vi phạm quy định cấm hút thuốc lá tại nhiều địa điểm công cộng còn xảy ra.

PV: Vậy nguyên nhân nào dẫn đến những khó khăn trên và ông có kiến nghị, đề xuất gì để thực hiện tốt hơn nữa công tác phòng, chống tác hại thuốc lá?

Ông Sầm Ngọc Bắc: Tôi cho rằng còn một số nguyên nhân như sau: Nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân chưa cao; Nguồn lực cho công tác phòng, chống tác hại thuốc lá còn hạn chế; Không có kinh phí cho hoạt động thanh kiểm tra.

Qua đây tôi cũng có một số ý kiến xuất như sau: Hàng năm sớm phê duyệt kinh phí để tỉnh triển khai thực hiện đảm bảo đúng thời gian; Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá tiếp tục tăng cường giám sát, kiểm tra hỗ trợ chia sẻ kinh nghiệm hỗ trợ kinh phí, kỹ thuật cho tỉnh Cao Bằng. Đồng thời, cần có cơ chế chính sách cho hoạt động tư vấn, điều trị cai nghiện thuốc lá tại các cơ sở y tế để nâng cao hiệu quả cai nghiện thuốc lá.

PV: Xin cảm ơn ông!