Cha mẹ vật lộn tìm cách quản lý con trước "làn sóng số"

Cả mùa hè sống trong "thế giới game"

5 giờ sáng, tiếng chuông báo thức quen thuộc vang lên, chị Ngọc Huyền (người mẹ đơn thân ở phường Kim Liên, thành phố Hà Nội) xỏ giày, chuẩn bị cho buổi chạy bộ ở công viên. 10 phút sau, khi bóng dáng mẹ khuất dần, hai cậu con trai 11 và 14 tuổi của chị cũng thức dậy. 

Căn nhà tĩnh lặng trở thành sân chơi của hai cậu bé. Chúng nhanh chóng "mượn" điện thoại của mẹ để chơi game. Mật khẩu ư? Đơn giản thôi, vì chiếc điện thoại này thường được các cậu mượn để học tiếng Anh, nên mật khẩu đã thuộc nằm lòng. Đây là "khoảng thời gian vàng" để hai anh em tranh thủ chơi trước khi đến trường.

Đúng 6 giờ 30 phút, tiếng bước chân quen thuộc của mẹ trở về, lập tức, màn hình điện thoại chuyển từ những trận đấu game căng thẳng sang chương trình tiếng Anh. Thấy hai con say sưa nghe tiếng Anh, chị Ngọc Huyền nở nụ cười, trong lòng thầm nghĩ về những đứa con tự giác của mình. Chị đâu biết, ngay khi mẹ không để ý, chúng sẽ trở về với thế giới game của mình.

Trước khi đi làm, chị Huyền để sẵn máy tính cho các con làm bài tập và dặn đi dặn lại: "Các con nhớ là máy tính chỉ để học bài, không được chơi điện tử nhé!". Lời dặn ấy dường như bay theo gió. Mẹ vừa ra khỏi nhà, màn hình máy tính đã sáng lên với những trận game. 

Từ sáng đến trưa, hai anh em say sưa chơi, đến mức mang cả đồ ăn mẹ chuẩn bị vào bàn học để vừa chơi vừa ăn. Bát đĩa bừa bộn, thức ăn thừa ngổn ngang, chúng không buồn dọn dẹp. Hai anh em chơi liền tù tì, bỏ cả giấc ngủ trưa, đến tận 4 giờ chiều.

Sáu giờ chiều, khi mẹ về, một "vở kịch" khác lại bắt đầu. Chúng nhanh chóng làm bài tập, dọn dẹp bát đĩa và cất máy tính như thể cả ngày không hề đụng đến. "Các con làm bài tập chưa?", chị hỏi. "Dạ, con làm rồi ạ!", hai cậu bé ngoan ngoãn trả lời. 

Sau đó, chúng lại mượn điện thoại để "học tiếng Anh". Chị Huyền tin tưởng đưa điện thoại cho con. Và trong lúc mẹ mải nấu nướng, dọn dẹp, hai cậu lại chơi game. Thậm chí trong bữa ăn tối, tiếng Anh vẫn được mở để mẹ yên tâm. Cả một mùa hè dài, thay vì ra ngoài vận động, hai cậu bé chỉ ru rú trong nhà, sống trong thế giới game.

Cuộc sống không thể tách rời chiếc điện thoại

Tại một căn nhà khác ở Hà Nội, gia đình chị Hải Anh (phường Phương Liệt) cũng đang đối mặt với những thách thức tương tự. 7 giờ sáng, việc đầu tiên cậu con trai 13 tuổi của chị làm khi thức dậy là với tay lấy chiếc điện thoại để chơi game. Cô em gái 6 tuổi cũng mở mắt ra là bật YouTube để xem. 

Điện thoại trở thành "chiếc đũa thần" giúp hai anh em khởi đầu một ngày mới. Chỉ khi mẹ giục đánh răng, rửa mặt, chúng mới tạm rời xa màn hình. Bữa sáng diễn ra trong không khí im lặng, hai anh em vừa ăn vừa dán mắt vào điện thoại, không cảm nhận được hương vị của món ăn.

Khi cô em đi học lúc 8 giờ sáng, chiếc điện thoại mới rời tay. Còn cậu anh, đang trong kỳ nghỉ hè, dành cả ngày để "cày game", trừ những hôm đi học thêm. 5 giờ chiều, cô em gái tan học về nhà, lại ôm điện thoại chơi game, xem YouTube cho đến tận bữa tối. 

Điều đáng nói là cả hai anh em đều được bố mua điện thoại riêng. Chúng có thể tự do sử dụng mà không cần xin phép. Chị Hải Anh sốt ruột khi thấy các con quá ham mê điện thoại, nhưng chị đi làm từ sáng đến tối, không thể quản lý được. Chị cũng không thể "tịch thu" điện thoại của các con vì bố của bọn trẻ đã "bảo kê" và coi đó là tài sản riêng của các con.

Thiết lập nguyên tắc khi con dùng thiết bị số

Chị Nguyễn Hoàng Anh, Giám đốc Trung tâm Sức khỏe gia đình và Phát triển cộng đồng (CFC) Việt Nam, cho biết, nếu trẻ em dành quá nhiều thời gian cho các thiết bị công nghệ thì thời gian dành cho những việc quan trọng khác như ngủ, hoạt động thể chất, hoạt động kết nối với gia đình và bạn bè… sẽ bị ảnh hưởng. 

Đặc biệt, ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử và những nội dung ngắn, thay đổi liên tục sẽ làm não của trẻ liên tục bị kích thích, gây ra khó ngủ, ngủ không sâu, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và sự phát triển của trẻ. Chưa kể đến các nội dung xấu, độc, lừa đảo, bắt nạt trên mạng khó có thể phòng ngừa và kiểm soát. 

Bên cạnh những tác động tiêu cực, thiết bị công nghệ cũng có nhiều tác dụng. Đó là "cánh cửa" mở ra thế giới học tập, kiến thức và sáng tạo cho trẻ. Con có thể học ngoại ngữ (như con chị Hoàng Anh đang học tiếng Nga qua 1 ứng dụng học ngoại ngữ), xem các chương trình khoa học, tự học lập trình trên Internet. 

"Mạng và các thiết bị công nghệ đều có 2 mặt, tích cực và tiêu cực. Trong cuộc sống hiện đại, việc né tránh hay cấm đoán trẻ em tiếp cận Internet và thiết bị công nghệ là điều không thể. Góc nhìn tốt nhất vẫn là trung dung, có thể thấy cả 2 mặt để phát huy mặt tích cực và giảm thiểu những tác động tiêu cực", chị Hoàng Anh chia sẻ.

Theo chị Hoàng Anh, cha mẹ cần thiết lập các nguyên tắc để vừa quản lý được việc sử dụng thiết bị công nghệ của con, vừa không làm mất đi sự kết nối trong gia đình. "Thời điểm tốt nhất là TRƯỚC khi con tiếp cận với thiết bị công nghệ và internet. Nếu trẻ 2 tuổi đã tiếp cận với thiết bị công nghệ và internet, nghĩa là bố mẹ phải thiết lập nguyên tắc từ TRƯỚC khi con 2 tuổi. 

Đừng nghĩ trẻ nhỏ chưa biết gì. Trước khi tham gia giao thông phải học luật lệ giao thông, trẻ nhỏ đi xe máy cũng phải đội mũ bảo hiểm. Vậy tại sao không dạy con sử dụng internet an toàn trước khi lên mạng? 

Thứ hai, cha mẹ cần giúp con hiểu rằng việc quản lý thời gian cũng như nội dung con xem trên mạng là để bảo vệ con, hỗ trợ và đồng hành cùng con chứ không phải cấm đoán và kiểm soát. Vì khi con xem những nội dung không phù hợp như bạo lực, tình dục thì con cũng sẽ bị ám ảnh, căng thẳng và sợ hãi. 

Vì vậy, con cần hỏi ý kiến của cha mẹ trước khi tải bất kì ứng dụng nào, cũng như luôn chia sẻ với cha mẹ bất kì điều gì khiến con thấy không thoải mái, sợ hãi hay lo lắng từ không gian mạng. 

Thời gian đầu, cha mẹ hãy cùng con sử dụng thiết bị điện tử, lên mạng như cùng xem 1 chương trình hay cùng chơi trò chơi nào đó để tăng sự kết nối và tạo dựng thói quen chia sẻ với cha mẹ những nội dung và hoạt động của con trên mạng", chị Hoàng Anh lưu ý.