Chất lượng dân số không chỉ nằm ở chăm sóc sức khoẻ y tế, thể chất

Phó Thủ tướng cho biết, cách đây 58 năm, trên cơ sở nhận thức sâu sắc vai trò và tầm quan trọng của công tác dân số đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, ngày 26 tháng 12 năm 1961, Chính phủ đã có Quyết định số 216/CP về Hướng dẫn sinh đẻ có kế hoạch khởi đầu cho công tác dân số ở Việt Nam.

Những năm qua, chất lượng dân số Việt Nam được cải thiện về nhiều mặt. Tuổi thọ trung bình của người dân tăng nhanh, đạt 73,5 tuổi, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người. Số năm sống trung bình sau khi đạt 60 tuổi của người Việt Nam đã tương đương nhiều nước châu Âu.

Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em giảm mạnh. Tỷ lệ suy dinh dưỡng và tỷ suất tử vong trẻ em đã giảm 2/3; tỷ số tử vong mẹ giảm 3/4 so với năm 1990. Mạng lưới tầm soát, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh đã từng bước được triển khai ở tất cả các tỉnh, thành phố. Đến nay, 25% bà mẹ mang thai và 35% trẻ sơ sinh được tầm soát, chẩn đoán, can thiệp và điều trị sớm một số bệnh, tật.

Dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh, đưa nước ta bước vào thời kỳ “dân số vàng” từ năm 2007 với dân số trong độ tuổi lao động chiếm khoảng 70% dân số.

Những thành tựu trên của công tác dân số đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, đưa nước ta ra khỏi danh sách các nước nghèo, đứng vào hàng ngũ những nước có thu nhập trung bình. Những thành tựu đó đã được Đảng và Nhà nước ghi nhận, được Quốc tế đánh giá cao.

Đồng thời, Phó Thủ tướng nhận định: "Nhìn về tương lai của đất nước và dân tộc, trên con đường thực hiện khát vọng phát triển đất nước ngày càng cường thịnh, chúng ta đang đứng trước những vận hội rất lớn, đồng thời cũng phải đối diện với những thách thức không nhỏ. Một trong những thách thức đó là các vấn đề dân số của đất nước ta.

Tốc độ gia tăng quy mô dân số và mức sinh giảm mạnh, song xu thế giảm sinh quá mức đã xuất hiện ở một số vùng; chênh lệch mức sinh giữa khu vực kinh tế xã hội đã phát triển và khu vực kinh tế xã hội khó khăn còn rất cao. Mất cân bằng giới tính khi sinh tăng nhanh, đã ở mức nghiêm trọng. Chúng ta đã đi qua 1/3 thời gian của thời kỳ dân số vàng và đã chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số nhưng chưa có giải pháp đồng bộ phát huy tối đa lợi thế của cơ cấu dân số vàng và thích ứng với già hóa dân số. Chất lượng dân số nói chung, chỉ số phát triển con người (HDI) nói riêng còn thấp. Tỷ lệ suy dinh dưỡng, đặc biệt là tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi, tử vong bà mẹ, trẻ em còn cao. Tuổi thọ bình quân tăng cao nhưng số năm sống khỏe mạnh thấp. Tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống còn phổ biến ở một số dân tộc ít người, phân bổ dân số, quản lý dân cư còn nhiều bất cập. Việc tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản của người di cư và ở nhiều đô thị, khu công nghiệp còn nhiều hạn chế".

Chất lượng dân số không chỉ nằm ở chăm sóc sức khoẻ y tế, thể chất mà người dân còn phải khoẻ mạnh về tinh thần ở cả người cao tuổi lẫn người trẻ, trẻ em. Làm sao mỗi đứa trẻ được sinh ra, các bậc cha mẹ có trách nhiệm nuôi dưỡng, chăm sóc con cái mình tốt nhất, bình đẳng về cơ hội.

Nhân buổi lễ phát động tháng hành động quốc gia về dân số hôm nay, Phó Thủ tướng đã đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, tích cực hơn nữa trong việc triển khai thực hiện chương trình hành động của Chính phủ, thực hiện đồng bộ các giải pháp, nhiệm vụ về công tác dân số, tập trung vào các nhiệm vụ chủ yếu sau đây:

Một là, tập trung mọi nguồn lực hoàn thành các đề án trong chương trình hành động của Chính phủ, đặc biệt là các đề án thể chế hóa các nội dung của Nghị quyết 21, xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc cho việc đưa Nghị quyết 21 về công tác dân số trong tình hình mới đi vào thực tiễn cuộc sống, tạo chuyển biến căn bản trong công tác này.

Hai là, đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, vận động, làm cho đường lối, chính sách của Đảng về công tác dân số lan tỏa, thấm sâu trong nhận thức của các tầng lớp nhân dân, tạo sự đồng thuận xã hội trong việc chuyển hướng chính sách dân số từ tập trung vào kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Thúc đẩy phong trào nhân dân thực hiện mỗi gia đình sinh hai con, nuôi dạy con tốt, xây dựng gia đình tiến bộ, hạnh phúc, không lựa chọn giới tính khi sinh, nâng cao chất lượng dân số về cả thể chất, trí tuệ và tinh thần.

Ba là, đổi mới toàn diện công tác kế hoạch trong công tác dân số. Kế hoạch phải cụ thể, phù hợp với tình hình dân số, kinh tế, xã hội và văn hóa của từng địa phương đặt trong mối quan hệ chặt chẽ với việc thực hiện mục tiêu tổng thể của cả nước. Tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thực hiện bằng được các mục tiêu đã đề ra cho từng địa phương, đơn vị.

Bốn là, nhanh chóng cùng cố, kiện toàn tổ chức, bộ máy làm công tác dân số ở các cấp theo hướng tinh, gọn, hiệu lực, hiệu quả, tăng cường công tác điều phối, xốc lại đội ngũ, tăng cường công tác đào tạo tập huấn, động viên toàn thể đội ngũ cán bộ làm công tác dân số phát huy tinh thần vượt khó vươn lên hoàn thành nhiệm vụ.