Chia sẻ kinh nghiệm thúc đẩy già hóa năng động và sức khỏe tâm thần người cao tuổi trong khu vực ASEAN

Hội thảo Quốc tế Tăng cường Hợp tác giữa các bên nhằm Thúc đẩy Già hóa năng động và Sức khỏe Tâm thần trong khu vực ASEAN khai mạc ngày hôm nay tại Hà Nội. Hội thảo do Bộ Y tế tổ chức với sự phối hợp của Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA), Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Hội thảo được tổ chức trong khuôn khổ các sự kiện trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam nhằm chia sẻ kinh nghiệm và tăng cường hợp tác giữa các bên nhằm thúc đẩy già hóa năng động và sức khỏe tâm thần cho người cao tuổi trong cộng đồng ASEAN.

Già hóa dân số là một hiện tượng toàn cầu. Có thể nhận thấy, mỗi quốc gia trên thế giới đều đang chứng kiến sự tăng trưởng về cả quy mô và tỷ lệ người cao tuổi trong cơ cấu dân số. Năm 2020, trên thế giới có khoảng 703 triệu người từ 65 tuổi trở lên, chiếm 9,1% tổng dân số. Con số này sẽ tăng hơn gấp đôi đến năm 2050, vượt ngưỡng 1,5 tỉ người, chiếm 15.5% tổng dân số.

Năm 2019, số người cao tuổi ở khu vực ASEAN là trên 45 triệu người, trong đó số người trên 65 tuổi chiếm 7% tổng dân số khu vực ASEAN. Đến năm 2050, con số này được dự báo sẽ đạt mức 132 triệu người, chiếm 16,7% tổng dân số khu vực ASEAN. Ông Trương Quốc Cường, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, nhờ thành tựu của phát triển kinh tế - xã hội và chăm sóc sức khỏe, tuổi thọ con người ngày càng cao, tỷ lệ người cao tuổi trong dân số ngày càng gia tăng. Già hóa dân số là một trong những biến đổi nhân khẩu có ý nghĩa và tác động lớn nhất trên thế giới hiện nay. Thế kỷ 21 được coi là thế kỷ của già hóa dân số.

Cộng đồng ASEAN có quy mô dân số lớn thứ 3 thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ. Điều này mang đến những lợi thế nhất định cho sự phát triển kinh tế - xã hội của ASEAN. ASEAN hiện có hơn 45 triệu người cao tuổi (từ 65 tuổi trở lên), chiếm 7% dân số ASEAN và đang là khu vực già hóa dân số. Đến năm 2050, con số này sẽ tăng lên 132 triệu người, chiếm 16,7% dân số ASEAN. Các quốc gia đang già hóa dân số như Singapore, Thái Lan, Việt Nam, Malaysia sẽ trở thành các quốc gia siêu già vào năm 2050 và các quốc gia còn lại đã và đang ở thời kỳ dân số già hoặc già hóa dân số.

"Việt Nam chính thức bước vào thời kỳ già hóa dân số từ năm 2011 nhưng tốc độ già hóa dân số của Việt Nam thuộc hàng nhanh nhất thế giới. Số người cao tuổi Việt Nam (từ 65 tuổi trở lên) chiếm 7,7% dân số, tức có 7,4 triệu người cao tuổi. Riêng nhóm dân số từ 80 tuổi trở lên đã hơn 2 triệu người" - Thứ trưởng nói.

Phát biểu tại hội thảo, Bà Naomi Kitahara, Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam cho biết: "Già hóa dân số là một chủ đề không thể bỏ qua trong Chương trình nghị sự Phát triển bền vững năm 2030. Già hóa dân số xảy ra không phải vì tỷ lệ tử vong giảm, hay vì con người sống lâu hơn mà phần lớn là do mức sinh giảm. Tất cả các quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam, phải chuẩn bị cho già hóa dân số, khi các cặp vợ chồng bắt đầu có một gia đình nhỏ hơn. Việt Nam cần phải tính đến một mô hình mới có thể đồng bộ hóa vấn đề già hóa dân số với tăng trưởng kinh tế và xã hội, đồng thời đảm bảo hòa nhập xã hội cho người cao tuổi".

Năm 2020, đại dịch COVID-19 đã làm gia tăng và nêu bật tính dễ bị tổn thương cũng như những nhu cầu cụ thể của người cao tuổi. Rõ ràng, tỷ lệ tử vong ở người cao tuổi là cao hơn, và tỷ lệ này ở người trên 80 tuổi cao gấp 5 lần mức trung bình toàn cầu. Người cao tuổi phải được coi là một ưu tiên trong nỗ lực nhằm vượt qua đại dịch COVID-19 của cộng đồng ASEAN, nhằm đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong các hoạt động ứng phó nhân đạo cũng như trong nỗ lực phát triển.

Với chủ đề ASEAN "Gắn kết và đáp ứng", các đại biểu tham dự đã đưa ra các khuyến nghị về việc thúc đẩy các ứng phó có ý nghĩa quan trọng đối với tình trạng già hóa dân số – các biện pháp ứng phó dựa trên cơ sở không phân biệt đối xử và bình đẳng giúp thúc đẩy tầm nhìn về một tuổi già hạnh phúc và khỏe mạnh cho một cộng đồng ASEAN gắn kết và đáp ứng trong việc thúc đẩy quá trình già hóa năng động và khỏe mạnh.