Chương trình nghị sự Phụ nữ, Hòa bình và An ninh: Từ Nghị quyết tới thực tiễn

Nghị quyết thừa nhận rằng phụ nữ và trẻ em gái bị tổn hại bởi xung đột theo những cách thức riêng biệt, tàn bạo và phải được ngăn chặn và khẳng định vai trò quan trọng của phụ nữ trong phòng ngừa, giải quyết xung đột và xây dựng hòa bình.

Nghị quyết gồm 4 trụ cột, đặt bình đẳng giới và hòa bình thành những mục tiêu và trách nhiệm chung.

- Sự tham gia: Sự tham gia bình đẳng của phụ nữ và bình đẳng giới trong các quá trình ra quyết định về hòa bình và an ninh ở mọi cấp độ.

- Phòng ngừa: Phòng ngừa xung đột và mọi hình thức bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái trong các tình huống xung đột và hậu xung đột.

- Bảo vệ: Phụ nữ và trẻ em gái được bảo vệ khỏi mọi hình thức bạo lực tình dục và bạo lực trên cơ sở giới, đồng thời các quyền của họ được bảo vệ và thúc đẩy trong các tình huống xung đột.

- Cứu trợ và phục hồi: Các nhu cầu cứu trợ cụ thể của phụ nữ được đáp ứng, và năng lực hành động như những tác nhân trong cứu trợ và phục hồi trong các tình huống xung đột và hậu xung đột của phụ nữ được tăng cường.

Trước Nghị quyết 1325, phụ nữ gần như vắng mặt trong các tiến trình hoà bình chính thức. Theo báo cáo năm 2020 về phụ nữ, hoà bình và an ninh của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, trong giai đoạn 1992 - 2019, phụ nữ chỉ chiếm trung bình 13% thành viên đàm phán, 6% đội ngũ trung gian hoà giải và 6% người ký kết trong các tiến trình hoà bình lớn trên thế giới. Từ năm 2000, Nghị quyết 1325 đã tạo khuôn khổ để Liên hợp quốc, các quốc gia và các tổ chức xã hội lồng ghép giới trong lĩnh vực an ninh - hoà bình. 

Sau Nghị quyết 1325, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã thông qua 9 nghị quyết, tạo bộ khung "cốt lõi" cho chương trình nghị sự Phụ nữ, Hoà bình và An ninh: 1820 (2008), 1888 (2009), 1889 (2009), 1960 (2010), 2106 (2013), 2122 (2013), 2242 (2015), 2467 (2019), and 2493 (2019). Trong đó, Nghị quyết 1889 (2009) là nghị quyết do Việt Nam soạn thảo, chủ trì thương lượng. Nghị quyết này xây dựng các chỉ số giám sát tiến độ và thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong tiến trình hoà bình. Đến nay, 115 quốc gia (và con số này vẫn đang tiếp tục tăng) đã đưa ra kế hoạch hành động quốc gia với các bước sẽ thực hiện để thúc đẩy chương trình nghị sự Phụ nữ, Hoà bình và An ninh. Tuy nhiên, còn rất ít quốc gia tài trợ đầy đủ cho những cam kết này.

Tại Việt Nam, tháng 1/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 101/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về Phụ nữ, hòa bình và an ninh giai đoạn 2024 - 2030. Chương trình hành động nhằm bảo đảm và thúc đẩy hơn nữa bình đẳng giới; nâng cao vai trò, vị thế, tiếng nói, quyền lợi và nghĩa vụ, trách nhiệm của phụ nữ trong tham gia các lĩnh vực hòa bình, an ninh, góp phần duy trì hòa bình, ổn định và sự phát triển bền vững của quốc gia và trên phạm vi quốc tế.

Căn cứ Chương trình hành động quốc gia, với chức năng đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các tầng lớp phụ nữ Việt Nam, phấn đấu vì sự phát triển của phụ nữ và bình đẳng giới, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình hành động quốc gia về Phụ nữ, hòa bình và an ninh giai đoạn 2024 - 2030. Kế hoạch tập trung 4 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn: 

1) Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ Hội, hội viên, phụ nữ về các vấn đề liên quan đến phụ nữ, hòa bình, an ninh; 

2) Rà soát, đề xuất và giám sát việc thực hiện các chính sách, pháp luật liên quan đến bình đẳng giới, phụ nữ, hòa bình, an ninh; 

3) Nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới, góp phần đảm bảo phụ nữ được sống trong môi trường hòa bình, an ninh; 

4) Củng cố và phát triển các mô hình về bảo vệ đường biên, mốc giới; thúc đẩy hợp tác quốc tế về phụ nữ, hòa bình và an ninh. Kế hoạch được ban hành không chỉ là việc cụ thể hoá định hướng của Nhà nước về phụ nữ trong lĩnh vực hoà bình và an ninh mà còn thể hiện cam kết của Hội trong tham gia, đóng góp vào những nỗ lực chung toàn cầu nhằm thúc đẩy chương trình nghị sự này, góp phần đưa Nghị quyết 1325 cũng như các nghị quyết trụ cột khác trong chương trình nghị sự Phụ nữ, Hoà bình và An ninh dần đi vào thực tiễn.