Chuyên gia khuyến nghị gì về bệnh truyền nhiễm có thể gây tử vong trong 24 giờ?

Não mô cầu là 1 trong 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất

Mới đây một bệnh nhân đang điều trị tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa đã tử vong do mắc viêm não mô cầu. Bệnh nhân này là một nữ phạm nhân đang chấp hành án tại phân trại số 3, Trại giam Thanh Phong - Bộ Công an (đóng tại xã Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa).

Theo báo cáo ban đầu, nữ bệnh nhân (SN 1992) khởi phát bệnh với các triệu chứng: sốt, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn; được điều trị tại bệnh xá phân trại. Sau đó, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa và được xác định mắc viêm màng não mô cầu. Bệnh nhân được cách ly, điều trị tích cực tại khoa Bệnh nhiệt đới của bệnh viện.

Tuy nhiên, do bệnh nặng, hôn mê sâu, bệnh nhân phải thở máy, sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng, không đáp ứng điều trị. Bệnh nhân tử vong hồi tuần đầu tháng 12/2025.

PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cho hay, theo Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm toàn cầu ghi nhận hơn 1,2 triệu ca mắc não mô cầu và khoảng 135.000 ca tử vong vì căn bệnh này trên toàn cầu.

Theo báo cáo của Bộ Y tế, tháng 11/2025, cả nước ghi nhận 11 trường hợp ca mắc viêm màng do não mô cầu, tích lũy từ 14/12/2024 đến nay cả nước ghi nhận 95 trường hợp mắc, 3 ca tử vong. Số mắc tăng 74 ca so với cùng kỳ năm 2024 là dấu hiệu quay trở lại đáng báo động của bệnh, đặc biệt trong giai đoạn giao mùa đông - xuân, khi điều kiện thời tiết thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và lây lan. Tuy nhiên số liệu này có thể chưa phản ánh đầy đủ tình hình mắc bệnh.

Tại Việt Nam, não mô cầu là 1 trong 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất. Trong đó, thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ tuổi là nhóm có tỷ lệ mang vi khuẩn não mô cầu cao nhất, trở thành nguồn lây tiềm ẩn. Thống kê cho thấy có khoảng 05-30% người khỏe mạnh mang vi khuẩn trong vòm họng và tỷ lệ này có thể tăng vọt lên 70-80% trong các đợt dịch.

Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm màng não do não mô cầu

PGS.TS.BS Phạm Quang Thái cho biết, viêm màng não do não mô cầu là bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn có tên Neisseria meningitidis - vi khuẩn não mô cầu gây ra. Hiện đã có 12 nhóm huyết thanh Neisseria meningitidis được nhận diện, trong đó 5 nhóm huyết thanh A, B, C, W và Y thường gây các vụ dịch. Đây là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, lây truyền chủ yếu theo đường hô hấp và có khả năng gây thành dịch. Trong đó, theo một số báo cáo, nhóm W và C gây ra tỷ lệ tử vong cao hơn.

"Bệnh có thể có các thể lâm sàng: viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm khớp, viêm tai giữa, viêm ngoài màng tim... trong đó viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết là thể lâm sàng thường gặp và nguy hiểm nhất" - PGS.TS.BS Phạm Quang Thái nói.

Bệnh thường xảy ra ở nơi tập trung đông người (nhà trẻ, trường học, ký túc xá, doanh trại quân đội...), người bị suy giảm miễn dịch hoặc có các bệnh đồng thời khác.

"Bệnh này có thể xảy ra với bất kỳ ai, ở bất kỳ độ tuổi nào đều có thể mắc bệnh. Tuy nhiên, bệnh thường gặp nhất ở trẻ em dưới 5 tuổi; Thanh thiếu niên (14-20 tuổi); người có cơ địa suy giảm miễn dịch; người cao tuổi" - PGS.TS.BS Phạm Quang Thái nói và nhấn mạnh: "Thời gian ủ bệnh của viêm màng não mô cầu trung bình là 4 ngày; có thể dao động từ 2-10 ngày".

Người mắc bệnh viêm màng não do não mô cầu thường xuất hiện các triệu chứng đột ngột như cứng cổ, sốt cao, nhạy cảm với ánh sáng, đau đầu và buồn nôn. Trong 4-8 giờ đầu tiên sau khi có các triệu chứng đầu tiên, bệnh do nhiễm não mô cầu thường dễ bị nhầm với bệnh cúm do những triệu chứng giống nhau, do vậy không dễ để chẩn đoán đúng để điều trị.

Chuyên gia cũng cho biết thêm, bệnh do nhiễm não mô cầu có tỷ lệ tử vong cao, lên tới 50% nếu không được điều trị kịp thời. Ngay cả khi đã được điều trị, có tới 2/10 bệnh nhân sống sót có di chứng nặng nề như chậm phát triển tinh thần, điếc, liệt, đoạn chi và các rối loạn thần kinh khác.

Nhiều biện pháp phòng bệnh

PGS.TS.BS Phạm Quang Thái khuyến cáo để phòng bệnh này cần giữ vệ sinh cá nhân, che miệng khi ho, đeo khẩu trang; tránh tụ tập nơi đông người, giữ không gian sống thông thoáng. Đồng thời khi có những dấu hiệu nghi ngờ cần đến cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị, tiêm vaccine được xem là biện pháp phòng bệnh chủ động hiệu quả và bền vững nhất, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, ngăn ngừa các biến chứng nặng như nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm khuẩn, cắt cụt chi hoặc tử vong. Đồng thời, vaccine còn giúp giảm tỷ lệ người lành mang trùng, qua đó hạn chế lây lan và ngăn chặn nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng.

Với bệnh viêm màng não do não mô cầu do tính chất nguy hiểm và diễn biến nhanh, người dân cần chủ động trong phòng bệnh bằng các phương pháp khác nhau, biện pháp hiệu quả nhất hiện nay là chủ động phòng bệnh bằng vaccine, bởi hiện nay Việt Nam lưu hành cả 5 nhóm huyết thanh nguy hiểm của bệnh viêm màng não do não mô cầu.

Hiện nay, nước ta đã có đầy đủ các loại vaccine giúp phòng 5 nhóm huyết thanh phổ biến, trong đó có loại vaccine tứ giá công hợp phòng được 4 nhóm trong cùng 1 mũi tiêm là A, C, Y , W. "Việc tiêm đầy đủ các vaccine là rất cần thiết để tạo miễn dịch rộng, bởi nếu chỉ tiêm một hoặc vài nhóm, cơ thể vẫn có nguy cơ mắc bệnh từ các nhóm còn lại" - PGS.TS.BS Phạm Quang Thái cho biết.