Chuyên gia tâm lý: Đằng sau đứa trẻ hay nổi nóng ẩn chứa 1 thông điệp khẩn thiết

Những người làm cha mẹ nhất định không xa lạ với cảnh tượng thế này: Đứa trẻ mới một giây trước còn phấn chấn, vui vẻ chơi đùa, một giây sau không biết phát sinh chuyện gì, đột nhiên thay đổi tâm tính, la hét giận dữ, thậm chí tiện tay ném đồ vật, đánh người. Có đứa trẻ còn nằm lăn lộn khóc lóc, khuyên thế nào cũng không được.

Nhiều cha mẹ sử dụng phương pháp "mặc kệ", tuy nhiên tình trạng có khi không tốt hơn mà còn diễn biến theo chiều hướng xấu. Vì sao vậy?

Mất bình tĩnh thực sự là một dấu hiệu "cầu cứu" của đứa trẻ

San San (Trung Quốc) chơi cả ngày không ngủ trưa, hơn 10 giờ tối lại đột nhiên nói muốn chơi với các khối ghép hình. Sợ ảnh hưởng đến việc đi học vào ngày hôm sau, người mẹ không đồng ý. Đứa trẻ mất hứng, bắt đầu la hét. Người mẹ cũng tức giận, liền đập vào bàn vài cái để đe dọa. Cuối cùng, cuộc "đụng độ" kết thúc với tiếng gào khóc của cậu con trai cùng sự giận dữ của mẹ.

Nhưng sau đó, nhìn đứa bé đang ngủ trên mặt còn giàn giụa nước mắt, miệng không ngừng lẩm bẩm "Tòa nhà con chưa xây dựng xong", người mẹ lại hối hận, không ngừng tự trách: Đứa trẻ căn bản không phải là cố ý làm mẹ giận, con chỉ đơn thuần muốn chơi mà thôi.

Khi đứa trẻ nổi giận, nhiều bậc cha mẹ có thói quen sử dụng quyền người lớn để kiểm soát, đe dọa, thậm chí gầm lên để ngăn chặn cơn thịnh nộ của con. Tuy nhiên, các nhà tâm lý học từ lâu đã nói rằng trẻ em mất bình tĩnh, thường là do nhu cầu không được đáp ứng. Do không thể diễn đạt, chúng chỉ có thể được thể hiện bằng hành vi đơn giản và có phần bạo lực.

Cảm xúc bộc phát của con đều nhắc nhở cha mẹ: "Cha mẹ, con không muốn làm điều sai. Chỉ là con không thể kiểm soát bản thân mình, xin hãy giúp con". Cách phản ứng của đứa trẻ chứa ngôn ngữ của nó. Chẳng qua cha mẹ thường xem nhẹ, quên mất con chỉ là một đứa trẻ, không nhìn thấy tín hiệu "cầu cứu" sau lưng con mà thôi.

Ngăn chặn sự tức giận của trẻ sẽ mất nhiều hơn được

Nhà trị liệu tâm lý Filippa Perry nói: "Khi một đứa trẻ mất bình tĩnh, nếu bạn quay lại và hét vào con hoặc đối xử thô bạo với con sẽ chỉ làm cho tình hình trở nên tồi tệ hơn. Phản ứng của bạn như vậy là để trừng phạt đứa trẻ đã "dám" thể hiện cảm xúc của mình".

Tâm lý học cũng chỉ ra rằng những cảm xúc xấu của trẻ em là có lý do. Đối với trẻ, khóc và đối đầu với cha mẹ để thu hút sự chú ý. Nếu "kênh" duy nhất có thể giúp đỡ không được chấp nhận, nó sẽ chỉ làm trầm trọng thêm cảm giác bất lực của trẻ, làm cho trẻ cảm thấy thiệt thòi, thậm chí tuyệt vọng.

Vì vậy, một nhà tâm lý học nổi tiếng Nhật Bản đã nhắc nhở các bậc cha mẹ:

Người lớn không thích những đứa trẻ tức giận, buồn bã. Họ buộc đứa nhỏ bất cứ lúc nào cũng phải như ánh mặt trời rực rỡ, lại không nghĩ tới: Trẻ em muốn lớn lên, khóc cũng rất quan trọng, tức giận cũng rất quan trọng. Chỉ bằng cách trải nghiệm tốt tất cả những cảm xúc mà mọi người nên có, chúng ta mới có thể trở thành một người giàu cảm xúc.

Dạy trẻ nhận thức về cảm xúc: "Tại sao con lại có cảm xúc như vậy?" 

Các nhà tâm lý học đã tiến hành nghiên cứu về bộ não con người và phát hiện ra rằng bán cầu trái của não là bộ não học thuật, kiểm soát ngôn ngữ, tư duy logic và các chức năng khác; Bán cầu phải của não là bộ não nghệ thuật, kiểm soát cảm xúc, cảm giác trực giác và các chức năng khác.

Trẻ tư duy thiên về bán cầu não phải có khả năng sáng tạo, thiên hướng làm việc nghệ thuật, dễ xúc động. Một khi cảm xúc tiêu cực đến, trẻ càng thêm hoảng sợ, bối rối, căn bản không biết phát sinh chuyện gì, mình sẽ trải qua cái gì. Vì vậy, dạy con xác định cảm xúc của mình là bước đầu tiên để quản lý tốt cảm xúc.

Cha mẹ có thể trò chuyện hoặc sử dụng phim ảnh, sách tranh để hướng dẫn trẻ em nhận thức được tất cả các loại cảm xúc.

Giúp trẻ thừa nhận và chấp nhận cảm xúc: "Con có những cảm xúc này là bình thường!"

Một vài ngày trước, ở trung tâm mua sắm, có một cậu bé 4 tuổi muốn mua một món đồ chơi "người lớn" nhưng bị mẹ từ chối liền khóc lóc. Bà mẹ liên tục mắng con: "Khóc cái gì mà khóc, tức giận cũng chỉ biết khóc, thật là mất mặt".

Với nhiều ông bố bà mẹ khác cũng vậy. Đôi khi con cái chỉ muốn thể hiện sự thất vọng và tức giận sau khi bị từ chối bằng cách khóc nhưng bị cha mẹ chỉ trích gây rối vô lý, thậm chí bị buộc phải nhận thông điệp: "Tôi tức giận là sai, là xấu hổ, tôi không nên tức giận". Kết quả là con không những không thay đổi mà ngược lại càng ngày càng tồi tệ.

Chuyên gia tâm lý Lâm Văn Thái (Trung Quốc) từng nói:

"Cha mẹ cần phải rõ ràng rằng cảm xúc không có đúng và sai, không phân biệt tốt và xấu, nó chỉ là phản ứng tự nhiên của trẻ em. Những gì cha mẹ phải làm là đơn giản nhất để chấp nhận cảm xúc của đứa trẻ, nói với con cái của mình: "Nhìn xem, con đang tức giận"... Khi cha mẹ thể hiện bằng lời nói hoặc một cái ôm, họ sẽ thấy rằng đây là cách dễ dàng nhất để làm cho con cái của họ bình tĩnh".

Hãy tận dụng các tình huống con gặp phải để giúp con công nhận, chấp nhận cảm xúc, để cho con hiểu: Những cảm xúc này là bình thường, tất cả mọi người sẽ làm như vậy.

Dạy trẻ quản lý cảm xúc: "Con có thể đối mặt với cảm xúc theo cách này"

Giáo sư tâm lý học John Gottman nhắc nhở cha mẹ: Phương pháp giáo dục xuất sắc đòi hỏi sự hướng dẫn cảm xúc. Tuy nhiên, chỉ duy trì sự chú ý đến những thay đổi cảm xúc của đứa trẻ, hướng dẫn con xác định, chấp nhận cảm xúc là không đủ. Để truyền cảm hứng cho trẻ suy nghĩ và giải quyết vấn đề, điều quan trọng hơn là dạy trẻ cách điều chỉnh và thay đổi khi chúng đầy những cảm xúc tiêu cực.

Sau khi đứa trẻ bùng nổ những cảm xúc tiêu cực mạnh mẽ, đầu tiên trấn an con bình tĩnh lại, chấp nhận cảm xúc của mình, nhưng cũng cho con cơ hội bày tỏ để hướng dẫn con tìm cách thích hợp để quản lý cảm xúc.

Chỉ bằng cách làm cho đứa trẻ nhận thức rõ rằng tức giận, buồn bã và hạnh phúc cũng là những cảm xúc quan trọng, đứa trẻ mới có can đảm để đối mặt với nó.

Chỉ bằng cách nói với trẻ em rằng cảm xúc chính nó không có tốt hay xấu, điều quan trọng là làm thế nào để chấp nhận, giải quyết, trẻ mới có nhiều cơ hội học tập và phát triển.

Trong cuốn sách Nuôi dưỡng một đứa trẻ có EQ cao, tác giả John Gottman đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của cảm xúc đối với một người. Nhận thức và kiểm soát cảm xúc, thậm chí còn quan trọng hơn chỉ số IQ, sẽ quyết định những thành tựu và hạnh phúc của một người trong tất cả các lĩnh vực của xã hội.

Nhận thức được sự thay đổi tâm trạng của trẻ, an ủi, hướng dẫn trẻ bình tĩnh và dạy trẻ cách quản lý cảm xúc tốt. Đây sẽ là chìa khóa để đưa con đến thành công và cuộc sống hạnh phúc.