Cơ hội "vàng" cho doanh nghiệp: Ưu đãi chưa từng có tại các khu công nghệ số

Khu công nghệ số tập trung được xác định là hạ tầng nền tảng của ngành công nghiệp công nghệ số. Mô hình này chính thức có bước ngoặt khi Luật Công nghiệp công nghệ số được Quốc hội thông qua tháng 6/2025, thay thế mô hình khu công nghệ thông tin (CNTT) trước đây, mở đường cho việc phát triển hạ tầng số đồng bộ và chuyên nghiệp hơn.

Luật mới mở rộng quyền cho địa phương, thúc đẩy hạ tầng số dùng chung

Theo Luật Công nghiệp công nghệ số, các địa phương được trao quyền lớn hơn trong việc thành lập và mở rộng khu công nghệ số, đồng thời được quy định cụ thể về cơ chế vận hành, quản lý và khai thác hệ thống hạ tầng số dùng chung. Đây được xem là nền tảng quan trọng giúp các khu công nghệ số phát triển nhanh, linh hoạt và phù hợp nhu cầu doanh nghiệp.

Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ) đánh giá khu công nghệ số là "đất lành" của doanh nghiệp. Từ nền tảng hình thành năm 2006, đến nay cả nước đã có 8 khu công nghệ số tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và Cần Thơ. Quỹ đất đã tăng hơn 10 lần so với năm 2013, đạt 2.588 triệu m².

Hiện có hơn 630 doanh nghiệp hoạt động trong các khu này, lực lượng lao động chất lượng cao đạt 42.450 người, gấp đôi so với một thập kỷ trước. Hiệu suất sử dụng đất đạt 10 triệu USD/ha/năm – mức được đánh giá rất cao so với nhiều mô hình công nghệ trong khu vực.

Năng suất và thu nhập lao động trong các khu công nghệ số cũng vượt trội, biến những khu vực này trở thành điểm đến hấp dẫn của chuyên gia, kỹ sư công nghệ trong và ngoài nước.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo – không chỉ là nơi đặt nhà máy

Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin Nguyễn Khắc Lịch nhấn mạnh, khu công nghệ số không đơn thuần là nơi đặt nhà xưởng hay văn phòng, mà là hệ sinh thái hình thành tri thức, nuôi dưỡng các giá trị mới và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Trong bối cảnh toàn cầu chuyển mạnh sang các công nghệ tích hợp như AI, dữ liệu lớn, điện toán hiệu năng cao và bán dẫn, vai trò của các khu công nghệ số trở nên then chốt theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW.

Luật Công nghiệp công nghệ số đi kèm những cơ chế vượt trội: sandbox thử nghiệm, hệ thống hạ tầng dùng chung như cloud, data center, phòng lab kiểm thử chip. Những nền tảng này cho phép doanh nghiệp ở mọi quy mô thử nghiệm giải pháp, sáng tạo sản phẩm và mở rộng thị trường ra quốc tế.

"Phát triển khu công nghệ số tập trung không phải làm bất động sản, mà là xây dựng một hệ sinh thái để mọi doanh nghiệp – từ startup tới tập đoàn toàn cầu – có thể thử nghiệm, sáng tạo và vươn ra thế giới", ông Lịch nói, đồng thời cho rằng đây là hành trình dài hạn giúp Việt Nam kiến tạo hạ tầng công nghiệp công nghệ số thế hệ mới, tạo nền tảng cho bước bứt phá trong 30 năm tới.

Ưu đãi tài chính mạnh chưa từng có. Theo Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin, doanh nghiệp vào khu công nghệ số được hưởng khung ưu đãi tài chính rất lớn: Thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 15 năm; Miễn thuế 4 năm đầu, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo; Dự án trên 6.000 tỷ đồng thuộc lĩnh vực trọng điểm (bán dẫn, HPC) được kéo dài thời gian ưu đãi 1,5 lần; Khấu trừ 200% chi phí R&D.

Về đất đai: Nhà đầu tư hạ tầng và doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghệ số trọng điểm được miễn hoàn toàn tiền thuê đất trong suốt thời gian hoạt động.

Ưu đãi nhân lực cạnh tranh cao

Chính sách thu hút và giữ chân nhân tài được xem là một trong những điểm đột phá lớn của khu công nghệ số tập trung. Theo Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin, các ưu đãi lần này không chỉ hỗ trợ chuyên gia nước ngoài mà còn tạo điều kiện để nhân lực chất lượng cao trong nước an tâm làm việc lâu dài.

Trước hết, nhân lực chất lượng cao làm việc trong các doanh nghiệp thuộc khu công nghệ số sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm. Đây là mức ưu đãi hiếm có trong chính sách hiện hành, giúp thu nhập thực nhận của chuyên gia tăng đáng kể, đồng thời tạo ra sức cạnh tranh với các trung tâm công nghệ trong khu vực như Singapore hay Malaysia.

Bên cạnh đó, chuyên gia và thân nhân được cấp visa thời hạn 5 năm, thay vì phải gia hạn theo chu kỳ ngắn như trước. Việc kéo dài thời hạn visa vừa giúp giảm chi phí, vừa tạo tính ổn định cho chuyên gia khi đưa gia đình sang sinh sống và làm việc tại Việt Nam.

Một ưu đãi quan trọng khác là miễn giấy phép lao động cho các chuyên gia, giúp họ có thể bắt đầu công việc ngay khi vào Việt Nam. Điều này đặc biệt hữu ích với các doanh nghiệp đang cần đội ngũ kỹ sư, kiến trúc sư hệ thống, chuyên gia bán dẫn hoặc chuyên gia trí tuệ nhân tạo—những ngành vốn đang thiếu hụt lao động cao cấp.

Ngoài ra, doanh nghiệp trong khu công nghệ số còn được hỗ trợ bố trí nhà ở, phương tiện đi lại và các dịch vụ đời sống, giúp chuyên gia nhanh chóng ổn định sinh hoạt. Chính sách này đồng thời giúp doanh nghiệp giảm gánh nặng chi phí trong giai đoạn đầu thu hút nhân sự quốc tế.

Song hành với các ưu đãi về nhân lực, thủ tục hành chính được tinh giản mạnh. UBND cấp tỉnh được phân quyền phê duyệt thành lập và mở rộng khu công nghệ số, thay vì phải chờ thẩm định và phê duyệt ở cấp bộ như trước. Việc phân cấp này giúp rút ngắn tới 50% thời gian triển khai dự án, đặc biệt là các dự án hạ tầng có quy mô lớn. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể đưa nhà máy, trung tâm dữ liệu hay phòng lab vào vận hành sớm hơn, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Hướng tới mô hình đô thị công nghệ cao

Song song với việc hoàn thiện mạng lưới các khu công nghệ số tập trung, Bộ Khoa học và Công nghệ đang nghiên cứu xây dựng mô hình đô thị công nghệ cao (techno-urban) – một bước phát triển cao hơn, nơi không chỉ có hạ tầng sản xuất – nghiên cứu mà còn bao gồm không gian sống, dịch vụ, giáo dục và sáng tạo được quy hoạch đồng bộ.

Theo định hướng ban đầu, đô thị công nghệ cao sẽ tập trung vào 3 trụ cột:

Hạ tầng số hiện đại: bao gồm trung tâm dữ liệu, mạng kết nối tốc độ cao, phòng thí nghiệm kiểm thử chip – AI, nền tảng cloud dùng chung và hệ thống IoT giám sát đô thị.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo: tập trung các trung tâm R&D, doanh nghiệp công nghệ, startup, vườn ươm, quỹ đầu tư mạo hiểm và trường đại học – viện nghiên cứu liên kết chặt chẽ.

Môi trường sống hoàn chỉnh: tích hợp nhà ở cho chuyên gia, dịch vụ y tế – giáo dục quốc tế, trung tâm thương mại, giao thông xanh và không gian sinh thái.

Mô hình này được xem là bước tiến cần thiết khi Việt Nam hướng tới phát triển công nghiệp công nghệ số thế hệ mới, thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao, đồng thời tạo ra "đô thị sáng tạo" nơi nhân lực chất lượng cao có thể sinh sống lâu dài, thay vì chỉ đến làm việc theo dự án.

Mạng lưới 8 khu công nghệ số đang hoạt động trên cả nước

Hiện Việt Nam đã hình thành 8 khu công nghệ số tập trung – nền tảng quan trọng để tiến tới mô hình đô thị công nghệ cao trong tương lai gần. Mỗi khu đều có vai trò riêng trong thúc đẩy công nghiệp phần mềm và dịch vụ số:

Công viên Phần mềm Hà Nội: một trong những trung tâm phát triển phần mềm đầu tiên, tập trung các doanh nghiệp xuất khẩu phần mềm và dịch vụ IT.

Khu CNTT Cầu Giấy: tọa lạc tại trung tâm Hà Nội, là nơi đặt văn phòng của nhiều doanh nghiệp công nghệ và startup.

Công viên Phần mềm Quang Trung (TPHCM): mô hình thành công nhất cả nước, được xem là "thủ phủ công nghệ" phía Nam với hơn 25.000 chuyên gia, kỹ sư.

Khu CNTT Đà Nẵng: hạt nhân thúc đẩy thành phố Đà Nẵng trở thành trung tâm công nghệ của miền Trung.

Công viên Phần mềm Đà Nẵng: mở rộng mạng lưới hạ tầng IT của thành phố, phục vụ doanh nghiệp phần mềm và gia công quy mô lớn.

Khu CNTT Cần Thơ: trung tâm công nghệ mới của Đồng bằng sông Cửu Long, định hướng phát triển công nghệ nông nghiệp và dịch vụ số.

Khu CNTT Bình Dương: nằm trong hệ sinh thái công nghiệp – logistics của tỉnh, thu hút doanh nghiệp sản xuất phần mềm và giải pháp công nghiệp 4.0.

Khu Phức hợp Văn phòng FPT Đà Nẵng: khu làm việc – nghiên cứu – đào tạo hiện đại, đào tạo hàng nghìn kỹ sư công nghệ mỗi năm.

Hệ thống các khu này được kỳ vọng trở thành "xương sống" để Việt Nam mở rộng sang mô hình đô thị công nghệ cao trong 5–10 năm tới, góp phần hình thành các đại đô thị đổi mới sáng tạo, nơi kết nối giữa doanh nghiệp – công nghệ – nhân lực – cuộc sống diễn ra liền mạch.