Công chức rời đi, doanh nhân bước vào: Xu hướng mới khi cải cách bộ máy

"2 dòng người ngược chiều"

Tại TPHCM, khảo sát cho thấy hơn một nửa công chức trẻ sẵn sàng nghỉ việc, đặc biệt là nhóm dưới 35 tuổi. Họ rời đi vì lương không đủ sống giữa chi phí đô thị đắt đỏ, vì áp lực công việc ngày càng lớn và vì không thấy lối đi rõ ràng trong nghề nghiệp. Những người từng chọn con đường công chức vì tin vào sự ổn định nay rẽ lối sang khu vực tư nhân với nhiều kỳ vọng hơn.

Ngược lại, Bộ Tư pháp đang thẩm định dự thảo Nghị định về hợp đồng thực hiện nhiệm vụ của công chức do Bộ Nội vụ chủ trì soạn thảo. Cụ thể, dự thảo nghị định đưa ra 2 nhóm được đề xuất ký hợp đồng lao động ở vị trí lãnh đạo, quản lý gồm nhà quản lý, nhà quản trị doanh nghiệp, doanh nhân tiêu biểu, xuất sắc trong các lĩnh vực phù hợp với nhiệm vụ quy định và luật gia, luật sư, chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành, lĩnh vực phù hợp với nhiệm vụ quy định.

4 nhóm công việc sẽ được xây dựng cho việc ký kết hợp đồng này gồm: Lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, chương trình, đề tài, đề án về kinh tế, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; Lãnh đạo, chỉ đạo chuyển đổi số, phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo, cải cách thủ tục hành chính; xây dựng quy trình, thủ tục nội bộ.

Bên cạnh đó là lãnh đạo, chỉ đạo chương trình, kế hoạch, đề tài, đề án được giao hoặc để thực hiện nhiệm vụ cụ thể trong một thời hạn nhất định.

Cuối cùng là nhóm công việc lãnh đạo, chỉ đạo các nhiệm vụ khác theo quyết định của người đứng đầu cơ quan quản lý cán bộ, công chức.

Nhà quản lý, nhà quản trị doanh nghiệp, doanh nhân tiêu biểu, xuất sắc muốn được ký hợp đồng cần có khả năng đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm, thể hiện bằng kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong giai đoạn 5 năm gần nhất, có uy tín trong thị trường, là doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực hoạt động.

Còn luật gia, luật sư, chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành phải có uy tín trong ngành, lĩnh vực hoạt động; có trình độ chuyên môn cao; có sản phẩm, kết quả cụ thể được ứng dụng thành công trong thực tiễn.

Không chỉ là lương, mà còn là cách đánh giá và dùng người

Về phía chính sách, việc thuê doanh nhân được giải thích là cách thu hút chất xám từ khu vực tư nhân. Nhưng câu hỏi đặt ra là: Ai đảm bảo những người này - vốn quen với môi trường linh hoạt và lợi nhuận - có thể thích ứng và cải thiện hiệu quả trong bộ máy hành chính?

Trọng tâm của chính sách thuê ngoài nằm ở tiêu chí "xuất sắc" nhưng đến nay, tiêu chí này vẫn chưa được công khai rõ ràng. Thành tích kinh doanh có đồng nghĩa với năng lực điều hành trong khu vực công? Làm sao đo lường được khả năng thích ứng, mức độ cống hiến, hiệu quả thật sự của các doanh nhân khi đảm nhận vị trí công vụ?

Vấn đề không chỉ nằm ở việc công chức lương thấp hay doanh nhân được trả cao, mà sâu xa là ở cách chúng ta nhìn nhận, đánh giá và sử dụng con người. Nếu không thay đổi được cách đánh giá năng lực, tạo cơ hội cho người trong hệ thống phát triển, thì dù thuê ngoài bao nhiêu "ngôi sao" cũng không thể làm bộ máy tốt hơn.

Cải cách thật sự không nằm ở việc mời người giỏi về làm lãnh đạo, mà ở chỗ bộ máy phải đủ minh bạch, linh hoạt và công bằng để giữ được người giỏi đang có. Công chức rời đi, doanh nhân bước vào nếu được thực hiện một cách minh bạch sẽ luôn tạo ra những "luồng gió mới" cho bộ máy hành chính.

Bộ máy hành chính đã đến lúc cần thay đổi theo hướng linh hoạt: Có người vào, có người ra, có người lên, có người xuống. Không ai gắn mình với một nghề nghiệp suốt đời, cả doanh nhân cũng như công chức, họ hoàn toàn có thể thay đổi, làm mới mình và ở mức độ nào đó như là một sự đổi chỗ cho nhau để phát huy hết khả năng và quan trọng nhất là tạo ra hiệu quả tối đa.