Công ước Hà Nội: Khởi đầu kỷ nguyên mới cho an ninh mạng toàn cầu

Công ước Hà Nội mở ra khuôn khổ hợp tác quốc tế toàn diện về phòng, chống tội phạm mạng, đánh dấu bước tiến lớn trong nỗ lực xây dựng không gian số an toàn và nhân văn.

Từ thực tiễn đòi hỏi đến quyết tâm toàn cầu

Kỷ nguyên số đã mở ra vô vàn cơ hội phát triển, nhưng đồng thời cũng kéo theo những nguy cơ chưa từng có. Không gian mạng, nơi từng được coi là biểu tượng của tự do và sáng tạo đang dần trở thành “mặt trận” mới của tội phạm xuyên quốc gia.

Các vụ tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu, lừa đảo tài chính hay phá hoại hạ tầng số diễn ra với quy mô và mức độ phức tạp ngày càng lớn.

Tội phạm mạng đang ngày càng gia tăng cả về quy mô, mức độ phức tạp và phạm vi tác động đã gây thiệt hại cho kinh tế thế giới khoảng 8.000 tỷ USD trong năm 2023 và dự báo lên đến 10.500 tỷ vào năm 2025, lớn hơn GDP của hầu hết các nền kinh tế lớn nhất toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, nhiều quốc gia phải đối diện với câu hỏi cấp bách: làm sao để xử lý tội phạm mạng mang tính xuyên biên giới khi hành vi phạm tội diễn ra ở một nước, thiệt hại lại xảy ra ở nước khác, và bằng chứng thì tồn tại trong môi trường ảo? Việc thiếu một khuôn khổ pháp lý chung khiến hợp tác quốc tế còn hạn chế, việc điều tra, truy tố và dẫn độ tội phạm mạng gặp vô vàn khó khăn.

Chính từ thực tiễn ấy, năm 2019, Liên hợp quốc đã khởi xướng việc xây dựng Công ước về Chống tội phạm mạng, văn kiện đầu tiên mang tính bao trùm của Liên hợp quốc trong lĩnh vực này.

Ngay từ đầu, Việt Nam đã tích cực ủng hộ sáng kiến quan trọng này của Liên hợp quốc. Trong suốt các năm từ 2022 đến 2024, được sự ủy quyền của Chủ tịch nước, Đoàn công tác liên ngành của Chính phủ Việt Nam với nòng cốt là Bộ Công an và Bộ Ngoại giao cùng với các cơ quan liên quan đã chủ động, tích cực tham gia đầy đủ cả 8 vòng đàm phán của Công ước. Đến ngày 24/12/2024, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã chính thức thông qua Công ước về chống tội phạm mạng.

Công ước Hà Nội gồm 9 chương, 71 điều, bao trùm các nội dung quan trọng từ định nghĩa tội phạm, quy trình tố tụng, hợp tác quốc tế đến cơ chế bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân.

Đây là lần đầu tiên thế giới có một bộ quy tắc pháp lý mang tính toàn cầu, giúp các quốc gia phối hợp chặt chẽ trong phòng ngừa, điều tra và xử lý hành vi phạm tội trên không gian mạng.

Hà Nội - nơi khởi đầu của đồng thuận toàn cầu

Việc lễ ký kết được tổ chức tại Thủ đô Hà Nội vào ngày 25-26/10/2025 mang ý nghĩa đặc biệt, không chỉ là sự kiện ngoại giao, mà còn là biểu tượng của sự tin cậy quốc tế.

Hà Nội - thành phố của hòa bình và hợp tác đã trở thành tâm điểm của tiến trình lịch sử, nơi thế giới cùng nhau đặt nền móng cho một trật tự an ninh mạng công bằng và minh bạch hơn.

Trong hai ngày diễn ra sự kiện, các đoàn đại biểu đã thống nhất thông điệp chung: bảo đảm an ninh mạng không thể tách rời quyền con người. Công ước Hà Nội được xây dựng trên nguyên tắc cân bằng giữa hai giá trị cốt lõi là bảo vệ chủ quyền số của quốc gia và bảo đảm tự do, an toàn cho người dùng trong môi trường trực tuyến.

Thành công của Lễ mở ký không chỉ là kết quả của nỗ lực ngoại giao và năng lực tổ chức của Việt Nam, mà còn được tạo nên nhờ sự đồng hành quý báu của các đơn vị như VietinBank, PVN, EVN, MB Bank, Agribank, SSI, FPT, VPBank, Gelex, Vietnam Airlines, VIX, BIDV, Viettel và OKX; đồng thời thể hiện tinh thần trách nhiệm xã hội cùng khát vọng đồng hành với Việt Nam trong hành trình kiến tạo một không gian mạng an toàn, tin cậy và bền vững.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres đánh giá Công ước Hà Nội là một công cụ mạnh mẽ, ràng buộc về mặt pháp lý nhằm tăng cường khả năng phòng thủ chung của chúng ta trước tội phạm mạng.

Công ước cam kết rằng các quyền cơ bản của con người như quyền riêng tư, nhân phẩm và sự an toàn phải được bảo vệ cả trên không gian mạng và trong thực tế.

Công ước là minh chứng cho sức mạnh liên tục của chủ nghĩa đa phương trong việc đưa ra các giải pháp. Và đó là lời cam kết rằng không một quốc gia nào, bất kể trình độ phát triển, sẽ không bị bỏ mặc trước tội phạm mạng.

Với vai trò nước chủ nhà, Việt Nam đã thể hiện tinh thần chủ động và trách nhiệm khi tham gia vào tiến trình này. Trong nhiều năm qua, Việt Nam luôn coi an ninh mạng là trụ cột quan trọng của chuyển đổi số quốc gia. Hệ thống pháp luật về an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân, phòng chống tội phạm công nghệ cao ngày càng hoàn thiện, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Việc Hà Nội được chọn làm nơi mở ký công ước là sự ghi nhận nỗ lực ấy. Đồng thời khẳng định vị thế của Việt Nam như một điểm đến tin cậy trong hợp tác quốc tế để cùng định hình tương lai số nhân văn, an toàn.

Không gian mạng chỉ có thể an toàn khi các quốc gia hợp tác dựa trên niềm tin. Công ước Hà Nội thiết lập cơ chế cụ thể để biến niềm tin đó thành hành động: từ việc chia sẻ thông tin, hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo nhân lực, đến xây dựng đầu mối liên lạc 24/7 giữa cơ quan thực thi pháp luật các nước.

Những cơ chế này giúp tăng tốc độ phản ứng, ngăn chặn chuỗi tấn công mạng ngay từ giai đoạn đầu.

Đặc biệt, công ước quy định rõ các hành vi bị hình sự hóa, bao gồm: xâm nhập trái phép vào hệ thống thông tin, can thiệp dữ liệu, đánh cắp danh tính, gian lận trực tuyến, và lạm dụng công nghệ để tài trợ cho khủng bố.

Đồng thời, văn kiện cũng yêu cầu các quốc gia bảo đảm việc điều tra và xử lý phải tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, tôn trọng quyền con người, quyền riêng tư và tự do ngôn luận.

Các chuyên gia nhận định công ước không chỉ giúp tăng cường khả năng truy vết và trừng phạt tội phạm mạng, mà còn tạo động lực cho việc hình thành những chuẩn mực đạo đức mới trong sử dụng công nghệ. Khi người dùng, doanh nghiệp và chính phủ đều chia sẻ trách nhiệm bảo vệ dữ liệu, không gian mạng sẽ trở nên minh bạch, bền vững và đáng tin cậy hơn.

Về phía doanh nghiệp, Công ước Hà Nội được xem là cơ sở quan trọng để củng cố niềm tin số - yếu tố sống còn trong thương mại điện tử, ngân hàng số hay trí tuệ nhân tạo.

Khi các quốc gia cùng tuân thủ những quy tắc chung, việc trao đổi dữ liệu xuyên biên giới, đầu tư công nghệ hay phát triển dịch vụ số sẽ thuận lợi và an toàn hơn. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc người tiêu dùng được bảo vệ tốt hơn, giảm rủi ro và chi phí do gian lận mạng gây ra.

Hà Nội - thành phố của những cuộc đối thoại mang tầm quốc tế đã gửi đi thông điệp mạnh mẽ: Việt Nam sẵn sàng cùng thế giới kiến tạo một không gian mạng nhân văn, nơi công nghệ phục vụ con người, chứ không đe dọa con người. Đây không chỉ là thành công của ngoại giao đa phương, mà còn là bước tiến lớn trong hành trình khẳng định vai trò của Việt Nam trên bản đồ số toàn cầu.