Củng cố khối đại đoàn kết, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới vùng cao

Bà Triệu Thị Chầm, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Nghiên Loan (tỉnh Thái Nguyên), chia sẻ về ý nghĩa Đại hội đại biểu MTTQ xã lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 sau sáp nhập địa giới hành chính.

Củng cố khối đại đoàn kết 

- Thưa bà, Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam xã Nghiên Loan lần thứ I diễn ra ngay sau khi tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên sáp nhập. Trong bối cảnh địa giới mở rộng và bộ máy hợp nhất từ 3 xã cũ, đâu là ý nghĩa lớn nhất của Đại hội lần này?

Bà Triệu Thị Chầm: Đại hội đại biểu MTTQ xã sau khi sáp nhập địa giới và mở rộng địa bàn có ý nghĩa rất quan trọng, cả về chính trị, tổ chức và phát triển cộng đồng. Trong bối cảnh nhiều thôn, xã được ghép lại, Đại hội là dịp củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, gắn kết nhân dân trên địa bàn mới, tạo sự đồng thuận và thống nhất. Đây cũng là cơ hội để hài hòa các giá trị văn hóa, phong tục của từng vùng trước sáp nhập, hạn chế tâm lý phân biệt "xã cũ - xã mới", từng bước hình thành bản sắc chung ở đơn vị hành chính mới.

Cùng với việc phát huy sức mạnh đại đoàn kết, Đại hội còn có ý nghĩa then chốt trong việc kiện toàn tổ chức MTTQ xã. Đại hội đã bầu ra Ủy ban MTTQ xã khóa mới gồm 55 vị, bảo đảm đại diện đầy đủ, cân đối cho các khu dân cư sau mở rộng. Trên cơ sở đó, bộ máy được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn, hiệu quả, phù hợp với quy mô dân số và địa bàn. Đại hội cũng xây dựng mục tiêu, chương trình hành động cho giai đoạn mới, xác định rõ các nhiệm vụ trọng tâm như phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, bảo vệ môi trường, đồng thời đề ra giải pháp phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội trong bối cảnh mới.

Thông qua Đại hội, dân chủ ở cơ sở tiếp tục được mở rộng, quyền làm chủ của nhân dân được phát huy, khi các tầng lớp nhân dân thông qua MTTQ gửi gắm nguyện vọng, góp ý đối với chính quyền và các tổ chức đoàn thể, thể hiện tinh thần "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng". Từ đó, góp phần tạo nền tảng để địa phương phát triển ổn định và bền vững, giữ vững ổn định chính trị - xã hội sau điều chỉnh địa giới, đồng thời là cơ sở để huy động sức dân, doanh nghiệp, các tổ chức tôn giáo… cùng xây dựng xã mới ngày càng phát triển.

- Trong nhiệm kỳ vừa qua, Ủy ban MTTQ Việt Nam xã đã tập trung vào những nhiệm vụ gì để củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nhất là ở một địa bàn có 99,7% đồng bào dân tộc thiểu số và 28 khu dân cư?

Bà Triệu Thị Chầm: Việc củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc ở xã được triển khai đồng bộ, trước hết là đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước bằng hình thức dễ hiểu, phù hợp ngôn ngữ, phong tục từng dân tộc, thông qua trưởng thôn, người có uy tín. 

Cùng với đó là vận động nhân dân đoàn kết, không nghe theo luận điệu sai trái, đấu tranh với thông tin xấu độc, phối hợp với công an, quân sự nắm chắc tình hình an ninh trật tự; phát huy vai trò người có uy tín, mời tham gia Ủy ban MTTQ, Ban công tác Mặt trận, lắng nghe kiến nghị và vận động giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa mới, loại bỏ tập tục lạc hậu.

Trên cơ sở khối đoàn kết được củng cố, MTTQ xã đẩy mạnh các chương trình an sinh, phát triển kinh tế - xã hội, huy động nguồn lực giúp đỡ hộ nghèo, cận nghèo, hộ khó khăn thông qua các phong trào "Ngày vì người nghèo", "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới", đồng thời giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ về nhà ở, đất ở, sinh kế, y tế, giáo dục, bảo đảm đúng đối tượng. Mặt trận vận động nhân dân tham gia xây dựng nông thôn mới, làm đường giao thông, bảo vệ môi trường, xây dựng mô hình tự quản; phát huy dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội thông qua việc lắng nghe ý kiến nhân dân, tổ chức đối thoại định kỳ, giám sát và phản biện xã hội đối với các chính sách, đề án liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của người dân.

Song song với đó, MTTQ xã phối hợp chặt chẽ với các lực lượng xây dựng, nhân rộng mô hình tổ an ninh tự quản, tổ hòa giải, "dòng họ tự quản", "thôn bản bình yên", góp phần hạn chế xung đột, giảm khiếu kiện kéo dài, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Công tác nắm tình hình, kịp thời phát hiện, hòa giải mâu thuẫn, ngăn chặn biểu hiện chia rẽ dân tộc gắn với bảo đảm an ninh vùng đồng bào dân tộc thiểu số được thực hiện thường xuyên, hiệu quả. Qua đó khẳng định vai trò MTTQ xã trong tăng cường đoàn kết, giữ gìn bản sắc văn hóa, bảo đảm an sinh xã hội, phát huy dân chủ và giữ vững an ninh, xây dựng cộng đồng đoàn kết, phát triển bền vững.

Giám sát, phản biện và lan tỏa các phong trào thi đua ở cơ sở

- Còn đối với kết quả nổi bật trong công tác giám sát, phản biện xã hội và tập hợp ý kiến, kiến nghị cử tri?

Bà Triệu Thị Chầm: Công tác giám sát của MTTQ xã đạt nhiều kết quả nổi bật, tập trung vào chính sách an sinh xã hội, y tế, giáo dục, môi trường và an toàn thực phẩm. Mặt trận thường xuyên theo dõi, đánh giá việc hỗ trợ các đối tượng yếu thế; giám sát chất lượng dịch vụ y tế, tiến độ thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân; kiểm tra các khoản thu trong giáo dục, việc thực hiện chính sách với học sinh; đồng thời giám sát vệ sinh môi trường, truy xuất nguồn gốc và bảo đảm an toàn thực phẩm trên địa bàn.

Trong công tác phản biện xã hội, MTTQ tham gia góp ý nhiều dự thảo chính sách liên quan trực tiếp đến dân sinh như đất đai, lao động - việc làm, giảm nghèo bền vững, trong đó nhiều kiến nghị được tiếp thu, giúp chính sách sát thực tế hơn. Mặt trận cũng đề xuất các giải pháp giảm gánh nặng chi phí sinh hoạt, nhất là giá điện, xăng, vật tư nông nghiệp, kiến nghị Nhà nước có lộ trình điều chỉnh phù hợp và hỗ trợ nhóm đối tượng khó khăn.

MTTQ đồng thời làm tốt vai trò tập hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri về các vấn đề an sinh xã hội, y tế, giáo dục, môi trường, hạ tầng và dịch vụ công. Nhiều ý kiến tập trung vào việc tăng mức hỗ trợ cho người nghèo, người cao tuổi, người lao động mất việc; đơn giản hóa thủ tục bảo hiểm; giảm chi phí khám chữa bệnh, học phí và minh bạch các khoản thu trong trường học. Cử tri cũng bày tỏ lo ngại về rác thải, ô nhiễm nguồn nước và đề nghị cải thiện hệ thống giao thông, điện, mạng phục vụ đời sống nhân dân.

- Với các phong trào thi đua và các cuộc vận động trọng tâm như "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh", "Xóa nhà tạm, nhà dột nát", hay Quỹ "Vì người nghèo", đâu là những kết quả tạo dấu ấn mạnh nhất của địa phương?

Bà Triệu Thị Chầm: Trong thời gian qua, việc triển khai các phong trào thi đua, các cuộc vận động trọng tâm như "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh", "Xóa nhà tạm, nhà dột nát" gắn với hoạt động của Quỹ "Vì người nghèo" đã mang lại nhiều kết quả rõ nét, có sức lan tỏa sâu rộng. 

Diện mạo nông thôn đổi thay rõ rệt, hạ tầng giao thông, điện, trường học, cơ sở văn hóa được nâng cấp; công tác giảm nghèo bền vững đạt kết quả thực chất nhờ nguồn lực hỗ trợ sinh kế, khám chữa bệnh, học tập cho hộ nghèo, cận nghèo; xóa nhà tạm, nhà dột nát được đẩy mạnh với hàng trăm hộ khó khăn được hỗ trợ xây nhà kiên cố, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo đảm an sinh xã hội.

Cùng với đó, diện mạo nông thôn ngày càng văn minh, sạch đẹp thông qua phong trào "Ngày Chủ nhật xanh", giữ gìn vệ sinh môi trường, phân loại rác, cải tạo cảnh quan, chỉnh trang hệ thống chiếu sáng, tăng cường trật tự; các mô hình khu dân cư văn hóa, tuyến đường sáng - xanh - sạch - đẹp phát huy hiệu quả rõ rệt. Các phong trào dần trở thành hoạt động thường xuyên, tự giác của người dân, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội, nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo được nhân rộng, qua đó củng cố tinh thần đoàn kết, ý thức trách nhiệm cộng đồng và tạo nên những dấu ấn nổi bật trong phát triển địa phương.

- Trong quá trình xây dựng, củng cố khu dân cư đoàn kết, ấm no, hạnh phúc, bà đánh giá mô hình tự quản nào tại các thôn của xã Nghiên Loan là hiệu quả và có khả năng nhân rộng trong toàn xã?

Bà Triệu Thị Chầm: Trong quá trình xây dựng khu dân cư đoàn kết, ấm no, hạnh phúc, theo đánh giá của chúng tôi, một số mô hình tự quản ở thôn, bản xã Nghiên Loan đã phát huy hiệu quả rõ rệt và có tính bền vững, trong đó nổi bật trước hết là mô hình "Tổ tự quản an ninh trật tự". Người dân cùng tham gia tuần tra, nắm tình hình, kịp thời hòa giải mâu thuẫn ngay từ cơ sở, hạn chế các vụ việc phức tạp, giữ vững an ninh trật tự; nhờ phát huy vai trò trưởng thôn và người có uy tín nên mô hình dễ tạo đồng thuận và có thể nhân rộng toàn xã.

Cùng với giữ gìn an ninh, các mô hình tự quản gắn với bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế cũng mang lại chuyển biến rõ nét. Mô hình "Tổ tự quản bảo vệ môi trường, tuyến đường sáng - xanh - sạch - đẹp" giúp người dân duy trì vệ sinh chung, thu gom rác định kỳ, bảo vệ nguồn nước; đường làng, ngõ xóm được chỉnh trang, lắp đèn, trồng hoa, tạo diện mạo văn minh, sạch đẹp với chi phí thấp, dễ triển khai và thu hút đông đảo người dân tham gia. Song song, mô hình "Nhóm tự quản giúp nhau phát triển kinh tế - giảm nghèo bền vững" giúp các hộ chia sẻ kinh nghiệm trồng trọt, chăn nuôi, hỗ trợ vốn, giống cây con, liên kết sản xuất theo tổ nhóm nghề, qua đó nhiều hộ thoát nghèo, nâng cao thu nhập.

Trên nền tảng đó, mô hình "Tổ tự quản xây dựng đời sống văn hóa" góp phần hoàn thiện bức tranh xây dựng khu dân cư kiểu mẫu khi vận động người dân thực hiện nếp sống văn minh trong cưới, tang, lễ hội, giữ gìn bản sắc văn hóa qua các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ, thể thao; xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa, từng bước đẩy lùi hủ tục lạc hậu. Các mô hình này có tính bền vững, phù hợp đặc thù văn hóa và điều kiện kinh tế - xã hội của toàn xã, thu hút sự tham gia tự giác của người dân, mang lại những thay đổi rõ rệt trong đời sống cộng đồng.

Tăng nguồn lực giảm nghèo, phòng chống thiên tai vùng cao

- Nhiệm kỳ 2025-2030, Đại hội xác định nhiều mục tiêu quan trọng như tăng cường đồng thuận xã hội, nâng cao chất lượng giám sát, đẩy mạnh chuyển đổi số trong hệ thống Mặt trận. Bà có thể chia sẻ 2-3 nhiệm vụ trọng tâm nhất mà Ủy ban MTTQ Việt Nam xã sẽ ưu tiên thực hiện?

Bà Triệu Thị Chầm: Các nhiệm vụ trọng tâm của Ủy ban MTTQ Việt Nam xã trong nhiệm kỳ 2025-2030, bám sát mục tiêu Đại hội đề ra, Ủy ban MTTQ Việt Nam xã sẽ tập trung triển khai 3 nhiệm vụ trọng tâm sau:

Tăng cường xây dựng khối đại đoàn kết và củng cố đồng thuận xã hội. Đổi mới phương thức vận động, phát huy vai trò người có uy tín trong cộng đồng. Lắng nghe, tập hợp và phản ánh trung thực ý kiến, tâm tư của nhân dân tới cấp ủy, chính quyền. Đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng đời sống văn hóa, giữ vững an ninh cơ sở.

Nâng cao chất lượng công tác giám sát và phản biện xã hội. Tập trung giám sát các lĩnh vực người dân quan tâm như thực hiện chính sách an sinh xã hội, giải quyết thủ tục hành chính, quản lý đất đai, xây dựng cơ sở hạ tầng. Chủ động tham gia góp ý xây dựng Đảng, chính quyền; nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân và Ban Giám sát đầu tư cộng đồng. Công khai kết quả giám sát, tạo niềm tin và sự đồng thuận trong nhân dân.

Đẩy mạnh chuyển đổi số trong hệ thống Mặt trận. Ứng dụng các nền tảng số vào quản lý hồ sơ, tiếp nhận phản ánh, triển khai phong trào và truyền thông đến người dân. Xây dựng các nhóm Zalo/ứng dụng số của Mặt trận để tăng cường tương tác, kịp thời cung cấp thông tin chính sách và tiếp nhận ý kiến nhân dân. Nâng cao năng lực số cho cán bộ Mặt trận và Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư.

- Với một địa bàn vùng cao còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao và thường xuyên chịu tác động của thiên tai, bà có những đề xuất, kiến nghị gì gửi tới Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh và các cơ quan chức năng để bảo đảm tốt hơn an sinh xã hội và quyền lợi chính đáng của Nhân dân?

Bà Triệu Thị Chầm: Đối với địa bàn vùng cao như chúng tôi, nơi tỷ lệ hộ nghèo còn cao, đời sống người dân bấp bênh và thường xuyên chịu tác động của thiên tai, chúng tôi kiến nghị trước hết cần tăng cường hỗ trợ nguồn lực cho công tác giảm nghèo và an sinh xã hội. 

Đề nghị tỉnh tiếp tục quan tâm bố trí vốn xây dựng khu tái định cư cho các hộ có nguy cơ sạt lở, hỗ trợ thêm các mô hình sinh kế phù hợp với điều kiện vùng cao như chăn nuôi, trồng cây đặc sản, phát triển nghề truyền thống, đồng thời có chính sách khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư thu mua, tiêu thụ sản phẩm cho người dân.

Bên cạnh đó, rất mong tỉnh ưu tiên vốn cho giao thông liên thôn, kiên cố hóa đường liên xóm để người dân đi lại thuận lợi, an toàn trong mùa mưa lũ; tiếp tục nâng cấp trường học, trạm y tế, hệ thống điện lưới. Song song là đẩy mạnh hỗ trợ chuyển đổi số ở vùng cao, vùng sâu, nhất là về hạ tầng mạng, nhằm tạo điều kiện để người dân tiếp cận thông tin, dịch vụ công và các cơ hội phát triển mới.

Cùng với yêu cầu phát triển hạ tầng, chúng tôi đề nghị tăng cường nguồn lực và cơ chế hỗ trợ phòng chống thiên tai, có chính sách dự trữ vật tư, nhu yếu phẩm tại chỗ, đào tạo đội xung kích phòng chống thiên tai ở thôn, bản, bổ sung kinh phí ứng phó khẩn cấp và phục hồi sau thiên tai để không bị đứt gãy sinh kế. Đồng thời, cần nâng cao hiệu quả phối hợp giữa MTTQ với các ngành chức năng thông qua việc tổ chức thêm các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ Mặt trận xã, Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư (nhất là về giám sát, phản biện, chuyển đổi số) và tăng cường chia sẻ thông tin hai chiều để kịp thời phản ánh khó khăn, bức xúc của Nhân dân.

Cuối cùng, chúng tôi mong tỉnh quan tâm hơn nữa tới đồng bào dân tộc thiểu số, đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ giáo dục, y tế, bảo tồn văn hóa, đào tạo nghề cho thanh niên, đồng thời hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho các hộ đặc biệt khó khăn. Chúng tôi tin rằng, với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh và các cơ quan chức năng, cùng sự đồng lòng của Nhân dân, địa phương sẽ từng bước vượt qua khó khăn, nâng cao đời sống và bảo đảm tốt hơn quyền lợi chính đáng của người dân.

- Xin trân trọng cám ơn bà!